تلاوت‌های «عبدالباسط» از هر گونه آسيب‌های قرائت قرآن به دور است

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، در بخش‌های پيشين نشست واكاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» كه با حضور «عباس سليمی» و «سيدمحسن موسوی‌بلده» از پيشكسوتان قرآنی و «محمدرضا پورزرگری» قاری بين‌المللی قرآن كريم در خبرگزاری قرآن ايران برگزار ‌شد، كارشناسان حاضر در نشست با اشاره به اين‌كه عبدالباسط فقط يك قاری نبود بلكه ايشان قاری عامل و متخلق به اخلاق قرآنی است، تأكيد شد: نام «عبدالباسط» بر تارك قرائت قرآن دنيای امروز می‌درخشد.
در ادامه، سليمی پيشكسوت قرآنی با اشاره به مباحثی كه كارشناسان حاضر در اين نشست درباره ويژگی‌های شخصيتی استاد عبدالباسط مطرح كردند، گفت: با شنيدن صحبت‌های اين دو كارشناس قرآنی درباره ويژگی‌های اخلاقی اين استاد قرائت قرآن به اين نتيجه می‌رسيم كه خدواند كا‌رهايش از روی حكمت است كه چنين آبروی جاودانه‌ و استثنايی را به برخی از خاصان خود می‌دهد و می‌توان گفت، استاد عبدالباسط نسخه تكرار‌ناپذير و بی‌بديل تاريخ تلاوت قرآن است.
وی اظهار كرد: نغمات دل‌آويز اين استاد بزرگوار در طول عمر شريف‌شان كه 60 سال به طول انجاميد، حتی بسياری از پيروان ساير اديان را با ايشان آشنا كرد، خاطره تلاوت‌های او كه در يك مقطع در لوس‌آنجلس شش نفر و در اوگاندا 92 نفر پس از تلاوت قرآن به دين اسلام مشرف شدند، هنوز در اذهان زنده است و اين معجزه از يك صدای آسمانی و سحر‌انگيز پديد می‌آيد.
در ادامه نشست تخصصی تحليل تلاوت‌های عبدالباسط محمد عبدالصمد، تلاوت جاودانه ايشان از سوره مباركه شمس پخش شد و موسوی‌بلده درباره اين تلاوت چنين تحليل كرد: در بخش دوم تلاوت سوره شمس، مقام سه‌گاه (سيگاه) برای تلاوت انتخاب شده است و عبدالباسط مقام سه‌گاه را فقط يك‌بار برای هميشه در اين سوره به كار برده است و در تلاوت‌های ديگرش از همين سوره باز هم مقام سه‌گاه را پياده كرده است و مقام سه‌گاه را در ساير تلاوت‌هايش هيچ‌گاه انتخاب نكرده است.
موسوی بيان كرد: در ابتدا مقدمه‌ای را به منظور تحليل تلاوت‌های اين استاد بزرگ، مطرح می‌كنم و سپس نتيجه‌گيری از اين مقدمه را روی تلاوت استاد عبدالباسط بررسی خواهيم كرد، اين مقدمه درباره پيش‌بينی پيامبر اسلام (ص) در قالب آن حديث معروف و هشدار بسيار تكان‌دهنده‌شان است كه «اقْرَؤُا القُرآنَ بِاَلحانِ الْعَرَبِ وَ اَصْواتِها وَ ایّاكُمْ وَ لُحُونُ اَهلِ الفِسْقِ و الكبائرِ سَیَجیءُ بَعدی اقوامٌ یُرجِّعونَ الْقرآنَ تَرْجيعَ الْغِناءِ وَ النّوْحَ و الرَّهْبانَّيةَ، لایَجْوزُ تراقيهمْ، قُلوُبُهمْ مَقْلوبة وَ قُلوبُ مَنْ یُعجِبُهُ شَأْنُهُمْ»، (قرآن را با الحان و اصوات عربی بخوانيد و از الحان اهل فسق و معاصی بپرهيزيد، بزودی پس از من كسانی خواهند آمد كه قرآن را با ترجيع غنا می‌خوانند و نوحه‌گری می‌كنند و به روش‌های آوازی ديگر اديان، تلاوت می‌كنند، اين قرائت از حلقومشان پائين‌تر نمی‌رود [به دلهايشان اثر نمی‌كند] دل‌های ايشان برگشته است، همچنين دل‌های افرادی كه از قرائت آن‌ها به اعجاب آيند.)
اين داور بين‌المللی ادامه داد: ترجيع غلط نيست، ويژگی كلی خواندن قرآن است، يعنی قرآن را زيبا خواندن، ولی سؤال مهم اين است كه چه نوع ترجيعی را پيامبر آسيب قرائت قرآن می‌داند؟ بر طبق اين حديث، ترجيع سه نوع آسيب می‌تواند، پيدا كند كه شامل؛ غنا، نوح (نوحه) و رهبانيه است.
وی اين چنين توضيح داد: يك نوع ترجيع انحرافی، ترجيع غنا است كه مخصوص مجالس لهو و لعب است و نوع دوم سبك نوحه و عزاداری است كه اين هم در شأن قرآن نيست و نوع سوم، سبك رهبانيت و كليسايی است و در ادامه حديث آمده است كه آن‌هايی كه برای قرائت قرآن از اين سبك‌ها تبعيت می‌كنند و آن‌هايی كه از استماع اين نوع تلاوت‌ها شاد می‌شوند، هر دو گروه قلبشان سخت شده است.
اين كارشناس قرآنی تصريح كرد: با وجود اين‌كه بحث تلاوت و لحن قرآن تكامل طبيعی‌اش را پيدا كرد، اما به تدريج آسيب‌های قرائت خود را نشان داد و امروزه برخی از استادان اين نوع آسيب‌ها را به عنوان امتيازات قرائت برخی قراء برمی‌شمارند و حتی اين تلاوت‌ها پخش نيز می‌شود.
وی ادامه داد: اين سه نوع آسيب را علماء قرائت به سه دسته تقسيم كرده‌اند، تطريب كه خواندن قرآن به صورت طرب‌انگيز است، ترعيد به نحوی است كه قاری صدايش حالت رعد و برق و لرزان پيدا می‌كند، مثل فردی كه از شدت سرما صدای او می‌لرزد، البته اين با بحث تحرير اشتباه نشود، بلكه اين قراء صدای خود را به حدی به لرزه در می‌آورند، مانند فردی كه از شدت درد صدايش می‌لرزد.
اين مدرس قرآن ادامه داد: و دسته سوم ترقيص، يعنی خواننده، فرد شنونده را می‌خواهد به رقص در بياورد، ضرب آهنگ‌دار و ريتميك است به اين نحو كه روی سكون‌ها تأكيد می‌شود و يا كشيدن سكون كه معادل انخفاض است به صورتی است كه ناگهان خواننده حركت بعدی را اداء می‌كند، در حال حاضر گرفتار اين آسيب‌‌ها هستيم و علماء قرائت قرآن قراء را از اين شيوه‌ها بر حذر داشته‌اند.
وی بررسی اين آسيب‌ها را بسيار گسترده دانست و گفت: تلاوت‌های عبدالباسط دور از اين نوع آسيب‌های سه‌گانه، غنا، نوحه و رهبانيت است و به هيچ وجه در تلاوت‌هايش شنيده نمی‌شود، از شكل‌های مختلف ترعيد مثل لرزاندن صدا، حتی كشيدن بيش از حد صداهای مدی و كوتاه؛ حتی آسيب ترقيص كه صداهای كوتاه را می‌كشند و مد‌ می‌دهند كه حالت آوازگونه پيدا می‌كند، اثری از اين آسيب‌ها در تلاوت‌های عبدالباسط شنيده نمی‌شود.
موسوی با اشاره به ‌اين‌كه دور بودن از اين آسيب‌ها، ويژگی‌ است كه در قراء عصر طلايی و هم دوره عبدالباسط هست، گفت: اما عبدالباسط در دور بودن از اين آسيب‌ها در اوج قرار دارد، اما نسل بعدی قراء مصری، احساس كردند كه آهنگ را قراء قبلی به اتمام رسانده‌اند و چيزی برای نسل‌های بعدی قراء باقی نمانده است، می‌خواستند، كاری نو را به هر نحوی كه شده، حتی به شيوه‌های غلط انجام دهند و مطرح شوند و ويژگی‌های ترعيد، ترقيص و تطريب را در قرائت‌های اين قراء می‌توان شنيد.
وی يادآور شد: قراء نسل جديد ايرانی نيز دچار اين آسيب‌ها شده‌اند، ويژگی عبدالباسط و قراء سبعه، مانند محمد‌صديق منشاوی، محمد رفعت و عبدالفتاح شعشاعی تلاوت‌های محكم و استخوان‌داری هستند كه اين تلاوت‌ها متين و متقن است و عدم كشش صداهای كوتاه ويژگی مهم در عصر طلايی است، كشش و مكث‌های بی‌دليل بر روی سكون و يا كوتاه كردن سكون و يا كشش بی‌جا بر روی صدای كوتاه و كشيده به خاطر لحن شنيده نمی‌شود و اين آسيب‌ها در تلاوت‌های عبدالباسط در حد صفر است.
ادامه دارد...