به بهانه پايان فرصت معنوی اعتكاف
مروری بر اهميت و جايگاه اعتكاف در متون و آموزه‌های دينی
كارشناس ارشد علوم قرآنی در طی مقاله‌ای به اهميت و جايگاه اعتكاف در متون و آموزه‌های دينی پرداخته است.
به گزارش خبرنگار افتخاری خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا) در بابل، حجت‌الاسلام والمسلمين «ناصر شكريان» مديركل تبليغات اسلامی مازندران و كارشناس ارشد علوم قرآنی طی گردآوری مقاله‌ای به اهميت و جايگاه اعتكاف در متون و آموزه‌های دينی پرداخته است و در چكيده اين مقاله آورده است: انسان دارای نيازمندی‌های مختلف مادی و معنوی است و خداوند متعال برای تامين نيازهای معنوی بشر، عبادات را نوعاً به صورت واجب و مستحب تشريع كرده است، لذا تنوع در عبادت دقيقاً به دليل نيازهای گوناگون است، اما اعتكاف يك عبادت نيست بلكه مجموعه‌ای از بهترين عبادت‌ها است. اعتكاف فرصتی است برای پاك كردن زنگارهای دل و كسب زاد و توشه سفر آخرت و در حقيقت ورود به عرصه جهاد اكبر و مبارزه با نفس است.
نگارنده در اين مقاله در صدد آن است كه ضمن بيان معانی و مفاهيم لغوی و اصطلاحی و موارد استعمال اعتكاف در قرآن، عناوينی از قبيل پيشينه اعتكاف در اديان گذشته، اهميت و فضيلت اعتكاف و جوامع روائی و آداب اعتكاف در قرآن را مورد بررسی قرار داده و سپس به مقايسه بين ميهمانان خدا در مسجد الحرام و ماه مبارك رمضان و ايام اعتكاف پرداخته و در پايان مسئوليت اجتماعی معتكفان نسبت به ديگران مورد تأكيد قرار گرفته است.
وی در مقدمه اين مقاله می‌آورد: براساس آيات نورانی قرآن و روايات معصومين(ع) انسان موجودی آميخته از روح و جسم است كه هر يك از دو بعد انسان برای رسيدن به كمال مقصود نيازهای مشخص و معينی دارد. نيازمندی‌های بعد جسمانی برای خود انسان مشخص و معلوم بود، امّا بعد روحی انسان يك امر پيچيده است كه خداوند به خودش نسبت داده «و نفخت فيه من روحی» «حجر 28 و 29و ص72و سجده 9» لذا تربيت و رشد و تعالی آن را به دست سفيران خود يعنی انبياء و اولياء سپرده است.
شكريان می‌افزايد: خداوند متعال عبادات را نوعاً برای رشد و تعالی و تأمين نيازهای معنوی انسان به صورت واجب و مستحب تشريع كرده است لذا تنوع عبادت‌ها در اسلام دقيقاً به دليل نيازهای گوناگون انسان است كه هر عبادتی بخشی از نيازهای روح انسان را برآورده می‌كند. انسان در گريز از تعلقات مادی و دلبستگی دنيوی گاهی ناگريز از پناه بردن به گوشه خلوت است تا به دور از همه تعلقات مادی با خدای خود نجوا كند و كدورت وزنگار را از چهره جان بزداييد و دركسب زاد و توشه سفر آخرت انديشه كند و اعتكاف چنين فرصت و مجالی برای انسان پيش می‌آورد.
كارشناس ارشد علوم قرآنی در ادامه مقاله خود اينچنين می‌آورد: اعتكاف فصلی است برای بارش باران رحمت الهی و شست‌وشوی آلودگی‌های گناه و تطهير صحيفه ايمان و نورانی ساختن دل و صفا بخشيدن به روح و مجالی برای بار يافتن به بارگاه جلال ربانی و بالاخره، اعتكاف برجسته‌ترين مظهر بندگی در پيشگاه الهی است. سنت حسنه اعتكاف با آن جايگاه ويژه و بركات وافره در طول قرون و اعصار گذشته در ميان مسلمين آن چنانكه بايد جايگاه خود را نيافته و غبار محجوريت چهره درخشان آن را پوشانده است.
مديركل تبليغات اسلامی مازندران در ادامه می‌آورد: يكی از بركات نظام مقدس جمهوری اسلامی و باقيات و صالحات حضرت امام خمينی (ره)، احيای اين سنت حسنه در جامعه اسلامی ايران خصوصاً در بين نسل جوان و نوجوان است. از اينكه دست اندركاران آن همايش نورانی در صدد گسترش و تجليل از معتكفان برآمدند جای تقدير و تشكر دارد. اميد است اين اقدام خداپسندانه مقبول درگاه خداوند متعال و مورد توجه حضرت ولی عصر (عج) و موجب عمران و آبادی هرچه بيشتر اين سنت محمدی(ص) در جامعه اسلامی خصوصاً در بين جوان و نوجوان را فراهم آورد.
وی به معنا و مفهوم اعتكاف می‌پردازد و اضافه می‌كند: اعتكاف از ماده عكف است كه اهل لغت برای آن معانی گوناگون ذكر كرده‌اند. مرحوم صاحب جواهر در تعريف لغوی اعتكاف فرمود كه «هو الاحتباس و منه اللبث الطويل الذی هو احد افراد لزوم الشیء النفس عليه» (جوهر الكلام»، پس اعتكاف در لغت به معنای حبس كردن است و از همين معنی درنگ و توقف طولانی است. مرحوم علامه طباطبايی هم معكوف و اعتكاف را به معنای ملازمت در مكان معنی كرده است، (الميزان).
شكريان با بيان اعتكاف در اصطلاح می‌افزايد: حضرت امام خمينی (ره) فرموده است كه «هو البث فی المسجد بقصر البقصد به» (تحرير الوسيله ج1ص304)، اعتكاف عبارت است از ماندن در مسجد ودرنگ درآن به قصداينكه بزرگی خدا كند، پس اعتكاف در معنای لغوی يعنی مقيم شدن در محل معين بطوری كه فرد مقيم خود را محبوس و ملتزم به آن مكان بداند و در اصطلاح فقهی عبارت است از نوعی عبادت كه انسان سه روز يا بيشتر در مسجد مقيم شود و هر سه روز روزه بگيرد با احكام و شرايطی كه در جايش ذكر شده است.
وی به واژه اعتكاف در قرآن می‌پردازد و می آورد: واژه اعتكاف در قرآن كريم استعمال نشده است، اما ماده عكف 9 بار در قرآن به‌كار رفته كه هم به معنای لغوی و هم به معنای اصطلاحی استعمال شده است. كه دو مورد آن مربوط به مقيمان و اعتكاف‌كنندگان در مسجد است، «و عهدنا الی ابراهيم و اسماعيل ان طهرا بيتی للطائفين و العاكفين و الركع السجود» (بقزه 125 و 187)، به ابراهيم و اسماعيل فرمان داديم كه خانه را برای طواف كنندگان و معتكفان و ركوع و سجودكنندگان پاكيزه كنيد. «ولا تباشروهن و انتم عاكفون فی المساجد تلك حدودالله فلا تقربوها كذالك يبين الله آياته للناس لعلهم يتقون» (بقزه 187) با همسران خود در حال اعتكاف مباشرت نكنيد، اينها حدود و مرزهای الهی هستند به آنها نزديك نشويد خداوند اينچنين آيات خود را برای مردم تبيين می‌كند باشد كه تقوی پيشه كنيد . قابل توجه اينكه اين دو آيه مباركه و سيره نبی مكرم اسلام در دهه آخر ماه مبارك رمضان و ائمه اطهار(ع) از ادله مشروعيت اعتكاف به شمار می‌آيد.
وی به پيشينه اعتكاف پرداخته و عنوان می‌كند: اگر چه هر يك از پيامبران شريعت خاص خود را تبليغ و اجرا می‌كردند، اما در همه اديان توحيدی، مساله عبوديت و بندگی خدا وجود داشته است. در قرآن كريم آياتی وجود دارد كه دلالت بر سابقه ديرينه اعتكاف در امم گذشته و نشان دهنده ريشه دار بودن سنت اعتكاف و پناهندگی به مكانهای مقدس جهت عبادت دارد.از آيه شريفه «و عهدنا الی ابراهيم و اسماعيل ان طهرا بيتی للطائفين و العاكفين و الركع السجود» هم می‌توان استشهاد كرد كه عبادتی بنام اعتكاف در زمان حضرت ابراهيم (ع) وجود داشته است . چرا كه خداوند متعال در اين آيه دو تا از پيامبران را مامور كرد تا مسجد الحرام را برای معتكفان پاكيزه و آماده نمايد .در كتاب تورات و انجيل نيز می‌توان عباراتی و اشاراتی را بر مراسم يا عباداتی كه ملازم با خلوت نشينی باشد پيدا كرد.
وی ادامه می‌دهد: آنچه كه در آئين مسيحيت رواج پيدا كرده، شبيه اعتكاف است مساله رهبانيت است. رهبانيت يعنی خلوت نشينی و گوشه گيری و پرداختن به عبادت است كه در قرآن كريم هم به اين مطلب اشاره شده است «وجعلنا فی قلوب الذين اتبعوها رافه و رحمه و رهبانيه ابتدعوها»(حديد 27) ما در دل كسانی كه از عيسی پيروی كردند نرمی و مهربانی و رهبانيتی كه خود بدعت گذاشته اند قرار داديم.
كارشناس ارشد علوم قرآنی تصريح می‌كند: نبی مكرم اسلام درباره رهبانيت فرموده است «الا تكاء فی المسجد رهبانيه العرب، ان المومن مجلسه مسجده وصومعته بيته» (اصول كافی ج 2 ص 666)، تكيه در مسجد، رهبانيت مسلمانان است، محل نشستن و توقف مومن و مسجد و صومعه اش خانه اوست. در دوران جاهليت هم نمونه‌هايی از اعتكاف وجود داشت چنانچه نويسنده كتاب المفصل فی تاريخ العرب در اين باره می‌نويسد كه اعتكاف در غارها و بيابان‌ها و كوه‌ها را به عده ای از اين حنفاء نسبت داده شده است. اهل اخبار و تاريخ ذكر كرده‌اند كه آنان در جاهای خلوتی كه از مردم دور باشد به اعتكاف پرداخته اند و خود را در آن محبوس می‌كردند و در آن مكان به عبادت و تامل و تفكر در هستی پرداخته اند (المفصل فی تاريخ العرب ج 6 ص 509 به نقل از كتاب اعتكاف در خلوت انس 22)، حضرت مريم(س) هم قرآن از اعتزال ايشان از مردم و پناه بردن به محراب زكريا در بيت‌المقدس ياد می‌كند «واذكر فی الكتاب مريم اذا نتبذت من اهلها مكانا شرقيا» (مريم 16» از مريم ياد كن هنگامی كه از اهل و آشنايان خود به گوشه‌ای پناه گرفت.
وی با اشاره به كلامی از علامه طباطبائی می‌آورد گويا مقصود از دوری مريم از مردم و بريدن از آنان، روی آوردن به اعتكاف برای عبادت بوده است. 3همچنان كه درباره اعتكاف حضرت سليمان روايت شده است: ان سليمان كان يعتكف فی المسجد بيت المقدس السنه و السنتين والشهر و الشهرين واقل و اكثر4(بحار النوار ج 74 ص 141) حضرت سليمان اين بود كه در مسجد المقدس به مدت يك سال يا دو سال، يك ماه يا دو ماه و گاهی كمتريا بيشتر اعتكاف می‌كرد و در همان جا به عبادت می‌پرداخت، مواعده حضرت موسی در چهل شب، حكايت از نوعی اعتكاف در كوه طور جهت عبادت با خدا قلمداد می‌شود. «واذ واعدنا موسی اربعين ليله» (بقره 51) اعتكاف نبی مكرم اسلام (ص) در دهه آخر ماه مبارك رمضان در هر سال مشهور و مسلم بين شيعه و سنی است، حتی نقل شده سالی كه آن حضرت درگير جنگ بدر بودند سال بعد قضا آن را به جا آورد يعنی بيست روز ماه مبارك رمضان را اعتكاف نمود، ده روز برای همان سال و ده روز بعنوان قضای اعتكاف سال گذشته بود. (بحار النوار ج 84 128).
وی ادامه می‌دهد: امام صادق(ع) می فرمايد كه «ان رسول الله اذا كان العشر اعتكف فی المسجد» (جوهرالكلام ج 17 كتاب اعتكاف). نبی مكرم اسلام در دهه آخر در مسجدش اعتكاف می‌كرد.
همسران پيامبر نيز به همراه پيامبر هم اعتكاف می‌كردند و اين دلالت بر مطلوبيت اعتكاف خانمها دارد. همچنانكه امام صـادق(ع) در اين باره چنين فرمود كه «اعتكاف المرء مثل ذلك»(وسائل الشيعه ج 2 ص 407). اعتكاف زنان همانند اعتكاف مردان است. روايت شده كه «امام حسن(ع) و امام حسين(ع) همراه با پيامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) در كنار خانه خدا و مسجدالنبی(ص) اعتكاف می‌كردند»(وسائل الشيعه ج 1 ص 585)، الان هم در مكه و مدينه در ماه مبارك رمضان خصوصاً دهه آخر با حضور مسلمانان در مسجدالنبی و مسجد الحرام با شور خاصی برگزار می‌شود. در ايران اسلامی هم مسئله اعتكاف فراز و نشيبی داشت عصر صفوی و مرحوم شيخ بهايی رونق خاصی داشت و بعد از انقلاب هم خصوصاً سال‌های اخير در ايام البيض ماه رجب از رونق خاص برخوردار است.
نگارنده در اين مقاله در صدد آن است كه ضمن بيان معانی و مفاهيم لغوی و اصطلاحی و موارد استعمال اعتكاف در قرآن، عناوينی از قبيل پيشينه اعتكاف در اديان گذشته، اهميت و فضيلت اعتكاف و جوامع روائی و آداب اعتكاف در قرآن را مورد بررسی قرار داده و سپس به مقايسه بين ميهمانان خدا در مسجد الحرام و ماه مبارك رمضان و ايام اعتكاف پرداخته و در پايان مسئوليت اجتماعی معتكفان نسبت به ديگران مورد تأكيد قرار گرفته است.
وی در مقدمه اين مقاله می‌آورد: براساس آيات نورانی قرآن و روايات معصومين(ع) انسان موجودی آميخته از روح و جسم است كه هر يك از دو بعد انسان برای رسيدن به كمال مقصود نيازهای مشخص و معينی دارد. نيازمندی‌های بعد جسمانی برای خود انسان مشخص و معلوم بود، امّا بعد روحی انسان يك امر پيچيده است كه خداوند به خودش نسبت داده «و نفخت فيه من روحی» «حجر 28 و 29و ص72و سجده 9» لذا تربيت و رشد و تعالی آن را به دست سفيران خود يعنی انبياء و اولياء سپرده است.
شكريان می‌افزايد: خداوند متعال عبادات را نوعاً برای رشد و تعالی و تأمين نيازهای معنوی انسان به صورت واجب و مستحب تشريع كرده است لذا تنوع عبادت‌ها در اسلام دقيقاً به دليل نيازهای گوناگون انسان است كه هر عبادتی بخشی از نيازهای روح انسان را برآورده می‌كند. انسان در گريز از تعلقات مادی و دلبستگی دنيوی گاهی ناگريز از پناه بردن به گوشه خلوت است تا به دور از همه تعلقات مادی با خدای خود نجوا كند و كدورت وزنگار را از چهره جان بزداييد و دركسب زاد و توشه سفر آخرت انديشه كند و اعتكاف چنين فرصت و مجالی برای انسان پيش می‌آورد.
كارشناس ارشد علوم قرآنی در ادامه مقاله خود اينچنين می‌آورد: اعتكاف فصلی است برای بارش باران رحمت الهی و شست‌وشوی آلودگی‌های گناه و تطهير صحيفه ايمان و نورانی ساختن دل و صفا بخشيدن به روح و مجالی برای بار يافتن به بارگاه جلال ربانی و بالاخره، اعتكاف برجسته‌ترين مظهر بندگی در پيشگاه الهی است. سنت حسنه اعتكاف با آن جايگاه ويژه و بركات وافره در طول قرون و اعصار گذشته در ميان مسلمين آن چنانكه بايد جايگاه خود را نيافته و غبار محجوريت چهره درخشان آن را پوشانده است.
مديركل تبليغات اسلامی مازندران در ادامه می‌آورد: يكی از بركات نظام مقدس جمهوری اسلامی و باقيات و صالحات حضرت امام خمينی (ره)، احيای اين سنت حسنه در جامعه اسلامی ايران خصوصاً در بين نسل جوان و نوجوان است. از اينكه دست اندركاران آن همايش نورانی در صدد گسترش و تجليل از معتكفان برآمدند جای تقدير و تشكر دارد. اميد است اين اقدام خداپسندانه مقبول درگاه خداوند متعال و مورد توجه حضرت ولی عصر (عج) و موجب عمران و آبادی هرچه بيشتر اين سنت محمدی(ص) در جامعه اسلامی خصوصاً در بين جوان و نوجوان را فراهم آورد.
وی به معنا و مفهوم اعتكاف می‌پردازد و اضافه می‌كند: اعتكاف از ماده عكف است كه اهل لغت برای آن معانی گوناگون ذكر كرده‌اند. مرحوم صاحب جواهر در تعريف لغوی اعتكاف فرمود كه «هو الاحتباس و منه اللبث الطويل الذی هو احد افراد لزوم الشیء النفس عليه» (جوهر الكلام»، پس اعتكاف در لغت به معنای حبس كردن است و از همين معنی درنگ و توقف طولانی است. مرحوم علامه طباطبايی هم معكوف و اعتكاف را به معنای ملازمت در مكان معنی كرده است، (الميزان).
شكريان با بيان اعتكاف در اصطلاح می‌افزايد: حضرت امام خمينی (ره) فرموده است كه «هو البث فی المسجد بقصر البقصد به» (تحرير الوسيله ج1ص304)، اعتكاف عبارت است از ماندن در مسجد ودرنگ درآن به قصداينكه بزرگی خدا كند، پس اعتكاف در معنای لغوی يعنی مقيم شدن در محل معين بطوری كه فرد مقيم خود را محبوس و ملتزم به آن مكان بداند و در اصطلاح فقهی عبارت است از نوعی عبادت كه انسان سه روز يا بيشتر در مسجد مقيم شود و هر سه روز روزه بگيرد با احكام و شرايطی كه در جايش ذكر شده است.
وی به واژه اعتكاف در قرآن می‌پردازد و می آورد: واژه اعتكاف در قرآن كريم استعمال نشده است، اما ماده عكف 9 بار در قرآن به‌كار رفته كه هم به معنای لغوی و هم به معنای اصطلاحی استعمال شده است. كه دو مورد آن مربوط به مقيمان و اعتكاف‌كنندگان در مسجد است، «و عهدنا الی ابراهيم و اسماعيل ان طهرا بيتی للطائفين و العاكفين و الركع السجود» (بقزه 125 و 187)، به ابراهيم و اسماعيل فرمان داديم كه خانه را برای طواف كنندگان و معتكفان و ركوع و سجودكنندگان پاكيزه كنيد. «ولا تباشروهن و انتم عاكفون فی المساجد تلك حدودالله فلا تقربوها كذالك يبين الله آياته للناس لعلهم يتقون» (بقزه 187) با همسران خود در حال اعتكاف مباشرت نكنيد، اينها حدود و مرزهای الهی هستند به آنها نزديك نشويد خداوند اينچنين آيات خود را برای مردم تبيين می‌كند باشد كه تقوی پيشه كنيد . قابل توجه اينكه اين دو آيه مباركه و سيره نبی مكرم اسلام در دهه آخر ماه مبارك رمضان و ائمه اطهار(ع) از ادله مشروعيت اعتكاف به شمار می‌آيد.
وی به پيشينه اعتكاف پرداخته و عنوان می‌كند: اگر چه هر يك از پيامبران شريعت خاص خود را تبليغ و اجرا می‌كردند، اما در همه اديان توحيدی، مساله عبوديت و بندگی خدا وجود داشته است. در قرآن كريم آياتی وجود دارد كه دلالت بر سابقه ديرينه اعتكاف در امم گذشته و نشان دهنده ريشه دار بودن سنت اعتكاف و پناهندگی به مكانهای مقدس جهت عبادت دارد.از آيه شريفه «و عهدنا الی ابراهيم و اسماعيل ان طهرا بيتی للطائفين و العاكفين و الركع السجود» هم می‌توان استشهاد كرد كه عبادتی بنام اعتكاف در زمان حضرت ابراهيم (ع) وجود داشته است . چرا كه خداوند متعال در اين آيه دو تا از پيامبران را مامور كرد تا مسجد الحرام را برای معتكفان پاكيزه و آماده نمايد .در كتاب تورات و انجيل نيز می‌توان عباراتی و اشاراتی را بر مراسم يا عباداتی كه ملازم با خلوت نشينی باشد پيدا كرد.
وی ادامه می‌دهد: آنچه كه در آئين مسيحيت رواج پيدا كرده، شبيه اعتكاف است مساله رهبانيت است. رهبانيت يعنی خلوت نشينی و گوشه گيری و پرداختن به عبادت است كه در قرآن كريم هم به اين مطلب اشاره شده است «وجعلنا فی قلوب الذين اتبعوها رافه و رحمه و رهبانيه ابتدعوها»(حديد 27) ما در دل كسانی كه از عيسی پيروی كردند نرمی و مهربانی و رهبانيتی كه خود بدعت گذاشته اند قرار داديم.
كارشناس ارشد علوم قرآنی تصريح می‌كند: نبی مكرم اسلام درباره رهبانيت فرموده است «الا تكاء فی المسجد رهبانيه العرب، ان المومن مجلسه مسجده وصومعته بيته» (اصول كافی ج 2 ص 666)، تكيه در مسجد، رهبانيت مسلمانان است، محل نشستن و توقف مومن و مسجد و صومعه اش خانه اوست. در دوران جاهليت هم نمونه‌هايی از اعتكاف وجود داشت چنانچه نويسنده كتاب المفصل فی تاريخ العرب در اين باره می‌نويسد كه اعتكاف در غارها و بيابان‌ها و كوه‌ها را به عده ای از اين حنفاء نسبت داده شده است. اهل اخبار و تاريخ ذكر كرده‌اند كه آنان در جاهای خلوتی كه از مردم دور باشد به اعتكاف پرداخته اند و خود را در آن محبوس می‌كردند و در آن مكان به عبادت و تامل و تفكر در هستی پرداخته اند (المفصل فی تاريخ العرب ج 6 ص 509 به نقل از كتاب اعتكاف در خلوت انس 22)، حضرت مريم(س) هم قرآن از اعتزال ايشان از مردم و پناه بردن به محراب زكريا در بيت‌المقدس ياد می‌كند «واذكر فی الكتاب مريم اذا نتبذت من اهلها مكانا شرقيا» (مريم 16» از مريم ياد كن هنگامی كه از اهل و آشنايان خود به گوشه‌ای پناه گرفت.
وی با اشاره به كلامی از علامه طباطبائی می‌آورد گويا مقصود از دوری مريم از مردم و بريدن از آنان، روی آوردن به اعتكاف برای عبادت بوده است. 3همچنان كه درباره اعتكاف حضرت سليمان روايت شده است: ان سليمان كان يعتكف فی المسجد بيت المقدس السنه و السنتين والشهر و الشهرين واقل و اكثر4(بحار النوار ج 74 ص 141) حضرت سليمان اين بود كه در مسجد المقدس به مدت يك سال يا دو سال، يك ماه يا دو ماه و گاهی كمتريا بيشتر اعتكاف می‌كرد و در همان جا به عبادت می‌پرداخت، مواعده حضرت موسی در چهل شب، حكايت از نوعی اعتكاف در كوه طور جهت عبادت با خدا قلمداد می‌شود. «واذ واعدنا موسی اربعين ليله» (بقره 51) اعتكاف نبی مكرم اسلام (ص) در دهه آخر ماه مبارك رمضان در هر سال مشهور و مسلم بين شيعه و سنی است، حتی نقل شده سالی كه آن حضرت درگير جنگ بدر بودند سال بعد قضا آن را به جا آورد يعنی بيست روز ماه مبارك رمضان را اعتكاف نمود، ده روز برای همان سال و ده روز بعنوان قضای اعتكاف سال گذشته بود. (بحار النوار ج 84 128).
وی ادامه می‌دهد: امام صادق(ع) می فرمايد كه «ان رسول الله اذا كان العشر اعتكف فی المسجد» (جوهرالكلام ج 17 كتاب اعتكاف). نبی مكرم اسلام در دهه آخر در مسجدش اعتكاف می‌كرد.
همسران پيامبر نيز به همراه پيامبر هم اعتكاف می‌كردند و اين دلالت بر مطلوبيت اعتكاف خانمها دارد. همچنانكه امام صـادق(ع) در اين باره چنين فرمود كه «اعتكاف المرء مثل ذلك»(وسائل الشيعه ج 2 ص 407). اعتكاف زنان همانند اعتكاف مردان است. روايت شده كه «امام حسن(ع) و امام حسين(ع) همراه با پيامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) در كنار خانه خدا و مسجدالنبی(ص) اعتكاف می‌كردند»(وسائل الشيعه ج 1 ص 585)، الان هم در مكه و مدينه در ماه مبارك رمضان خصوصاً دهه آخر با حضور مسلمانان در مسجدالنبی و مسجد الحرام با شور خاصی برگزار می‌شود. در ايران اسلامی هم مسئله اعتكاف فراز و نشيبی داشت عصر صفوی و مرحوم شيخ بهايی رونق خاصی داشت و بعد از انقلاب هم خصوصاً سال‌های اخير در ايام البيض ماه رجب از رونق خاص برخوردار است.
