آداب قرائت قرآن و پاره‌ای از اسرار آن

به گزارش ایکنا از همدان، برای آشنایی بیشتر با قرآن و اثرگذاری آن در جان خود نیاز به آداب و قواعدی وجود دارد امام خمینی(ره) در کتاب آداب الصلوة در خصوص این آداب مطالبی را بیان کرده اند؛
در این کتاب در باب چهارم آمده است؛ «بدان ای عزیز عظمت کلام و کتاب یا به کاتب و متکلم آن است یا مطالب و مقاصدش یا به عظمت و ثمرات آن است یا به عظمت مرسل (جبرئیل) یا به عظمت پیامبر صلوات الله علیه و آله است یا به عظمت محافظان آن (فرشتگان) است یا به عظمت وقت نزول آن (شب قدر) یا ... که قرآن بالاترین و با عظمت ترین آنها را دارد.
جالب است که حضرت امام تعظیم قرآن را پیش‌نیاز فهم آن معرفی می کنند، سایر کتب این پیشنیاز را ندارند مثلا کسی نمی‌گوید برای آن که فیزیک هالیدی را بفهمی باید آن را بزرگ بشماری همین که بخوانی می‌فهمی.
در کتاب «روش برداشت از قرآن» دکتر علی صفایی حائری آمده است «قرآن مانند یک داروخانه است «وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ وَلَا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَسَارًا و ما آنچه از قرآن فرستیم شفا (ی دل) و رحمت (الهی) برای اهل ایمان است و ظالمان را به جز زیان (و شقاوت) چیزی نخواهد افزود.» (اسراء/آیه82) داروخانه همه دارویی دارد و هر کس وارد آن می شود نمی تواند همه ی دارو ها را استفاده کند، هر کس باید داروی خودش را پیدا کند.

موانع فهم و ارتباط مؤثر با قرآن کریم
یکی از موانع فهم قرآن حجاب خود بینی است؛ خود بینی باعث می شود که شخص متعلم خود را مستغنی بیند و خود را نیازمند به قرآن نداند.
اگر پیامبر اولوالعزم هم باشی باید نزد حضرت خضر(ع) بروی، اینقدر باید خضوع داشته باشی.
یکی دیگر از پرده های مانع فهم قرآن از منظر امام خمینی(ره) «حجاب معاصی و طغیان نسبت به ذات مقدس» است طبق آیه 82 سوره اسراء که در بالا نیز ذکر شد که این ویژگی هم مخصوص قرآن است و کتاب دیگری نیست که معصیت مانع درک آن باشد و این هم از عجایب است.
دیگر مانع «حجاب حب دنیا و وابستگی» است هرچه این علاقمندی بیشتر شود پرده و حجاب قلب ضخیم‌تر می‌شود و در صورت غلبه بر قلب نور فطرت الله به کلی خاموش می‌شود «أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَىٰ قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا» (محمد(ص)/آیه 24) شاید قفل‌های قلب که در آیه شریفه ذکر شده همین قفل و بندهای دنیوی باشد.
هم چنین حضور قلب و تفکر و جست و جوی مقصد نیز در تلاوت آیات قرآن موثر است. خودمان را مخاطب قرآن بدانیم و در نظر داشته باشیم که قرآن با ما است و نه این که قومی بوده مثل عاد و ثمود و در مورد آنها صحبت می‌شود و به ما ربطی ندارد، مثلا وقتی میخوانیم «إنا أعطیناک الکوثر» نه این که خداوند فقط به پیامبر صلوات الله علیه و آله کوثر عطا کرده است به من هم کوثر عطا کرده است.

شرایط خواندن و آشنایی با قرآن
در کتاب آشنایی با قرآن استاد مطهری سه نوع خواندن برای قرآن معرفی شده است؛
قرائت، تلاوت و ترتیل هر سه این ها در ترجمه یکی معنا می شود (خواندن) در حالی که سه معنای متفاوت است. قرائت به معنای تلفظ به علاوه فهم معنا «فَاقْرَءُوا مَا تَيسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ هر چه می توانید قرآن بخوانید» (مزمل/ آیه 20)، تلاوت به معنای پیروی کردن « يَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ حق خواندن آن را بجا آورند » (بقره/ آیه 121) و ترتیل که در علم قرآن یعنی بروز دادن، جالب است که ترتیل را از ما نخواسته اند، دو جا ترتیل آمده یک بار به خداوند عزوجل نسبت داده شده یک بار به پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله « وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا و قرآن را شمرده شمرده بخوان» (مزمل/ آیه4).
یکی دیگر از شرایط فهم قرآن دانستن تاریخ اسلام است چراکه قرآن مجید برخلاف تورات و انجیل تدریجاً در 23 سال نازل شده و با تاریخ پیامبر صلوات الله علیه و آله عجین است، کسی تاریخ پیامبر صلوات الله علیه و آله نداند و قرآن بخواند خیلی خوب متوجه نمی‌شود. (کتاب فروغ ابدیت آیت الله سبحانی کل تاریخ اسلام از زمان تولد پیامبر صلوات الله علیه و آله تا رحلت ایشان را بیان می‌کند.)
هم‌چنین اگر ما شأن نزول آیات را بلد نباشیم ممکن است آسیب ببینیم مثلا از سوره کافرون پلورالیسم دینی خارج می‌کنیم و می‌گوییم پیامبر صلوات الله علیه و آله خودش گفت دین شما برای خودتان دین من هم برای خودم پس مشکلی وجود ندارد، پلورالیسم گرایش به تکثر و تعدد و پذیرش اصل کثرت در جامعه به این معنی که حق مطلق نجات و رستگاری را منحصر در یک دین و مذهب و پیروی ازیک شریعت و آیین ندانیم و بلکه معتقد شویم که حقیقت مطلق جامع بین همه ی ادیان است و آیین های مختلف در واقع جلوه های گوناگون حق مطلق اند.
در حالی که هم عقلا این نظر مردود است هم آیات بسیار زیادی خلاف این نظر وجود دارد.
«وَ مَن یبْتَغِ غَیرَ الْاسْلَمِ دِینًا فَلَن یقْبَلَ مِنْه هر کس غیر از اسلام دینی اختیار کند هرگز از وی پذیرفته نیست، و او در آخرت از زیانکاران است.» )آل عمران/آیه 85)
« قَاتِلُوا الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَلَا يُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَلَا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حَتَّىٰ يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُون (ای اهل ایمان) با هر که از اهل کتاب (یهود و نصاری) که ایمان به خدا و روز قیامت نیاورده و آنچه را خدا و رسولش حرام کرده حرام نمی‌دانند و به دین حق (و آیین اسلام) نمی‌گروند قتال و کارزار کنید تا آن‌گاه که با دست خود با ذلت و تواضع جزیه دهند» (توبه/ آیه 29).
اما اگر تاریخ اسلام بخوانیم متوجه می شویم که این طور نبوده و منظور چیز دیگری است.
کافران می‌خواستند که با پیامبر صلوات الله علیه و آله مذاکره بکنند، اینکه یک سال تو بت‌های ما را بپرست یک سال هم ما خدای تو را می پرستیم، اما حضرت از اصول خودش کوتاه نمی آمد «لا أعبد ما تعبدون».
یکی دیگر از شرایط فهم قرآن «آشنایی با روایات» است مثلاً این آیه شریفه را اگر روایت بلد نباشیم سه برداشت از آن خارج می شود، حضرت امام رحمة الله علیه در اولین بیانیه خود درسال 1323 این آیه را نوشته «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى ثُمَّ تَتَفَکَّرُوا » (سبأ/46 (خدا در این آیه می فرماید یکی وعظ می‌دهم اما دو تا وعظ می دهد یکی قیام و دیگری تفکر، نکته دیگر این ک ه به صورت دوتا دوتا یا یکی یکی، این سوال پیش می آید که بیشتر از دو تا نمی شود؟ و میفرماید بعد از قیام تفکر کنید، اگر روایت را ندانیم خیلی احتمال کم است منظور آیه درک شود.
در روایت می فهمیم که منظور از مثنی قیام امت با امام است و در فرادی هم به امام می گوید اگر امت نیامد تو خود فرادی ، بعد می فرماید وقتی با امامت قیام کردی بعد از قیام تفکر کن چون قبلا عصمت امام را پذیرفته ای.(تفسیر برهان تفسیر روایی است که فقط در توضیح آیات از روایت استفاده شده است.)

قواعد فهم متن آیات قرآن
هر آیه ای یا محکم است یا متشابه « هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ ۖ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ ۗ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ ۗ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا ۗ وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ اوست خدایی که قرآن را بر تو فرستاد که برخی از آن کتاب آیات محکم است که اصل و مرجع سایر آیات کتاب خداست و برخی دیگر متشابه است، و آنان که در دلشان میل به باطل است از پی متشابه رفته تا به تأویل کردن آن در دین راه شبهه و فتنه‌گری پدید آرند، در صورتی که تأویل آن را کسی جز خداوند و اهل دانش نداند؛ گویند: ما به همه کتاب گرویدیم که همه از جانب پروردگار ما آمده، و به این (دانش) تنها خردمندان آگاهند.» (آل عمران/ آیه7)
باید آیات متشابه را به آیات محکم برگرداند به طور مثال آیه شریفه «ید الله فوق ایدیهم» منظور از ید قدرت است چرا که «لیس کمثله شئ».

انس با قرآن
از نشانه های انس با قرآن این است که برای پیدا کردن یک سوره بطور مثال سوره نجم دنبال فهرست قرآن نمی‌رود، یا مثلا اسم سوره تحریم می آید بگوید بله آن سوره ای که در مورد این مفهوم است. در ذهنش چیزی از مفهوم آیات نقش می‌بندد، راه انس با قرآن حداقل روزی 50 آیه ایست که امام علی علیه السلام فرموده است که در این صورت هر 130 روز یک بار توفیق ختم پیدا می‌کند.
اگرمومن با قرآن انس نداشته باشد محال است بتواند از قرآن استفاده بکند، (از بیانات رهبر معظم انقلاب).
امام خمینی(ره) هر ده روز یک بار قرآن را ختم می کردند، در ماه رمضان هر سه روز یک بار
رهبر معظم انقلاب در سال 75 در جمع نیروی انتظامی فرمودند وقتی جوان تر بودم به ده روز نمی رسید تا قرآن را ختم بکنم الان گاهی به ده روز می رسد.

برکات انس با قرآن
کسی که با قرآن انس داشته باشد؛ خیالش راحت می شود با پاسخ های آماده ای که قرآن کریم به او داده است، به طور مثال چرا روز قدس باید راهپیمایی انجام دهیم؟ برخی می‌گویند دشمنی ما با فلسطین به جمهوری اسلامی مربوط است و یا به دلیل غصب فلسطین توسط رژیم صهیونیستی بوده است، در حالی که این دشمنی قبل غصب فلسطین هم وجود داشته است.
بلکه موضوعات روز این دشمنی را بیشتر کرده نه این که دشمنی را به وجود آورده باشد.
قرآن 1000 آیه در مورد قوم بنی اسرائیل دارد، از نظر نویسنده قرآن کریم یک هفتم مطالب این کتاب باید در مورد این قوم آورده می شد، در حالی که مسائل مختلف زیادی مانند مسائل اقتصادی و تربیتی و ... برای عنوان کردن وجود دارد.
«لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِلَّذِينَ آمَنُوا الْيَهُودَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا ۖ وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ قَالُوا إِنَّا نَصَارَىٰ ۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَرُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ هر آینه دشمن‌ترین مردم نسبت به مسلمانان، یهود و مشرکان را خواهی یافت، و با محبت‌تر از همه کس به اهل ایمان آنان را که گویند: ما نصرانی هستیم. این (دوستی نصاری نسبت به مسلمین) بدین سبب است که برخی از آنها دانشمند و پارسا هستند و تکبر و گردنکشی (بر حکم خدا) نمی‌کنند.» (مائده/آیه82)
یهود و نصری از شما راضی نمی شوند تا از آیین آنها پیروی کنیم... لن ترضی ... موضوع خیلی جدی است اما چرا با ما دشمنی دارند؟ یکی از دلایل این است که یهود دنبال کل دنیا است، ما شیعیان هم دنبال کل دنیا هستیم در دعای سلامتی امام زمان (عج) می‌خوانیم «حتی تسکنه أرضک طوعا » قصه خیلی جدی است آنقدر جدی است که 1000 آیه برای این موضوع برای فهم این جدیت نازل شده است اما مسلمان ها این قدر جدی نگرفته اند به همین دلیل روزی جنگی بین اسلام و یهود رخ خواهد داد، آنها می گویند آرماگدون ما می‌گوییم خروج سفیانی و هیچ شکی در این درگیری نیست.
انتهای پیام