چیستی، چرایی و چگونگی وحدت حوزه و دانشگاه/ ضدیت دانشگاه با دین عمومیت ندارد
گروه فرهنگی ـ در نشستی با عنوان «وحدت حوزه و دانشگاه امکان یا امتناع؟» که در ایکنا همدان برگزار شد به مواردی از جمله چیستی، چرایی و چگونگی وحدت حوزه و دانشگاه و اینکه تحقق وحدت این دونهاد نیازمند وجود یک متولی سوم است، اشاره شد.
انقلاب اسلامی تنها انقلابی در جهان بود که ساختارهای یک رژیم که تماماً طاغوتی بود را از هم گسست. پس از گذشت 4 دهه از وقوع این انقلاب دست‌هایی در داخل و بیرون از کشور درصدد ناکارآمد نشان دادن این نظام هستند، وجود برخی بی‌عدالتی‌ها، فسادها، کم‌کاری‌ها در کشور دیده می‌شود؛ اما این ضعف‌ها دلیل بر ناکارآمد بودن نظامی که تماماً برپایه قرآن و عدالت، بنا نهاده شده نیست البته از مسئولان انتظار می‌رود، حال که درخت انقلاب تنومند شده و 40 سالگی خود را سپری می‌کند جدی‌تر در راستای رفع چنین مشکلاتی که امروزه به چشم می‌آید، قدم بردارند.
این انقلاب عظیم، دستاوردهای فراوانی داشته است یکی از این دستاوردها نزدیکی حوزه و دانشگاه به یکدیگر است حوزه‌ای که در دوران قبل از انقلاب بسیار محدود فعالیت می‌کرد و دانشگاهی که برپایه سکولاریسم نهاده شده بود.
مطرح شدن وحدت حوزه و دانشگاه، گامی بود تا همه به سمت ایجاد یک جامعه اسلامی پیشرفته مستقل حرکت کنند.
به همین منظور نشستی برای بررسی این دستاورد، نقاط قوت و ضعف آن در دفتر خبرگزاری ایکنا همدان برگزار شد.
فرامرز محمدی‌پویا، استاد فلسفه علوم تربیتی در دانشگاه بوعلی سینا در این نشست که با عنوان «وحدت حوزه و دانشگاه امکان یا امتناع؟» برگزار شده بود، اظهار کرد: برای بررسی هرچه بهتر موضوع مهم وحدت حوزه و دانشگاه باید به این مهم در سه بخش چیستی، چرایی و چگونگی پاسخ داده شود.
وی افزود: شعار وحدت حوزه و دانشگاه توسط امام خمینی(ره) پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کشور مطرح شد، با گذشت حدود 40 سال از طرح این شعار، آنگونه که باید تبیین درستی از چیستی این مهم صورت نگرفته است.
تقابل علم و دین در طول تاریخ
محمدی‌پویا اضافه کرد: دو دیدگاه نسبت به این شعار وجود دارد، رویکرد حداکثری به معنای وحدت میان حوزه و دانشگاه در همه ابعاد و رویکرد حداقلی با محوریت اتحاد در برخی مؤلفه‌ها.
وی با اشاره به اینکه اهمیت والای علم و ایمان تؤام با یکدیگر بر کسی پوشیده نیست، گفت: استاد شهید مرتضی مطهری ضرورت اتحاد میان حوزه و دانشگاه را اینگونه بیان می‌کند؛ «علم و ایمان همانند بال برای پرواز آدمی است که یکی بدون دیگر انسان را از پیشرفت باز می‌دارد».
این مدرس دانشگاه ابراز کرد: در طول تاریخ بشریت همواره تقابلاتی میان فلسفه و دین در اقصی نقاط دنیا وجود داشته است.
محمدی‌پویا با بیان اینکه باید همواره توجه داشت که علمی قابل پذیرش است که با خود آرامش به همراه آورد، اظهار کرد: آن زمان که صحبت از دین می‌شود، عقل، شهود و وحی نیز پا به میدان می‌گذارند این بدان معناست که دین، علم را نیز پذیرفته و در خود جای داده است.
وی با اشاره به اینکه طبق پژوهش‌های صورت گرفته در دانشگاه‌های دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که دین مسئله مهمی است، گفت: بسیاری از فیلسوفان دین‌پژوه غرب بر این باوراند که دین می‌تواند به علم امروزی کمک کند کما اینکه از علم نیز کمک‌هایی برای تسریع‌بخشی و تبلیغ خود می‌گیرد.
این مدرس دانشگاه گفت: طبق آیه شریفه «وَ لاَ تَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِن السمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤَادَ کُل أُولَـئکَ کَانَ عَنْهُ مَسْـُولاً؛ از آنچه نمى دانى پيروى مكن، چرا كه گوش و چشم و دلها همه مسئولند.»(اسراء/آیه 36) پذیرش یک امر منوط به داشتن علم و آگاهی است.
وی ادامه داد: علامه طباطبایی در تفسیر المیزان در راستای تفسیر این آیه شریفه می‌فرمایند «در هر اعتقاد یا عملی که تحصیل علم ممکن است، پیروی از غیر علم حرام است و در اعتقاد و عملی که نمی‌شود به آن علم پیدا کرد زمانی اقدام و ارتکاب جائز است که دلیل علمی آن را تجویز نماید، مانند اخذ احکام از پیغمبر و پیروي و اطاعت آن جناب در اوامر و نواهی که از ناحیه پروردگارش دارد، و عمل کردن بیمار طبق دستوري که طبیب می‌دهد.»
وی ادامه داد: 55 درصد مردم چین بت پرست بوده و مابقی کنفوسیوست یا طرفداران مکتب اخلاق هستند، این در حالی است که حدود 1504 آیه از قرآن کریم بر مدح اخلاق نازل شده است بنابراین پیشینه دین در همه مکاتب و ادیان در رنگ و قالبی مجزا وجود دارد.
این مدرس دانشگاه گفت: با مباحث ذکر شده می‌توان گفت که تمام انسان‌ها حتی کسانی که پیرو دین اسلام نیستند به ضرورت دین در زندگی خود پی برده‌اند در این میان مسلمانان می‌توانند با تمام وجود و افتخار ارتباط بین دین و علم را بیان کنند.
حلقه معرفت و مباحثه باید بر اساس عقل باشد
محمدی‌پویا با اشاره به اینکه حلقه معرفت و مباحثه باید بر اساس عقل باشد، گفت: طبق حدیثی از امام باقر(ع) که می‌فرمایند «هر وقت من حدیثی به شما بگویم، از من بپرسید تا از قرآن شاهدی برای آن نقل کنم»(علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 36، ص360) انسان باید برای صحبت‌هایش شاهد، دلیل و ادعا داشته باشد.
وی ضمن تأکید بر تعقل در هر گفته و صحبتی بیان کرد: طبق آیه شریفه «إِنَّ شَرَّ ﭐلدَّوَابِّ عِندَ ﭐللَّهِ ﭐلصُّمُّ ﭐلْبُکْمُ ﭐلَّذِينَ لَا يَعْقِلُونَ؛ همانا بدترين جنبندگان نزد خدا کران لال‌اند که تعقل نميکنند»(انفال/ آیه 22) انسان‌هایی که از نعمت عقل محروم‌اند در واقع هیچ از دنیای اطراف خود نمی‌دانند.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه دنیای غرب خود به این مهم دست یافته‌اند که دین حلقه مفقوده بشر امروز است، گفت: دین از گذشته‌های دور وجود داشته اما برخی افراد و گروه‌ها به‌دلیل مخالفت دین با منافع آنها، آن را کنار گذاشته و رد کرده‌اند.
وی با اشاره به ضرورت حضور حوزه‌های علمیه در سیستم آموزشی کشور در قالب حوزه و مهد‌های کودک، حوزه و مدرسه و حوزه و دانشگاه اظهار کرد: هنوز در سطح کشور بانوان طلبهای که آشنا به امور تربیتی جهت آموزش امور دینی و اعتقادی در مهد‌های کودک باشند به تعداد کافی جود ندارد.
محمدی‌پویا ادامه داد: طبق سند تحول بنیادین آموزش و پرورش برای دست‌یابی به حیات طیبه ۶ ساحت تربیتی تعریف شده است که ساحت اعتقادی، عبادی و اخلاقی، اولین و مهمترین ساحت این سند به شمار می‌رود که نظام آموزش و پرورش برای تحقق آن می‌تواند از ظرفیت حوزه و روحانیت بهره‌مند شد.
تحقق وحدت حوزه و دانشگاه؛ نیازمند وجود یک متولی سوم
وی ابراز کرد: هنوز با گذشت حدود ۴۰ سال از انقلاب‌اسلامی متولی واحدی که قدرت اجرایی و ضمانت اجرایی برای ایجاد وحدت میان این دو نهاد علمی مهم را داشته باشد در کشور تشکیل نشده است.
این مدرس دانشگاه گفت: با وجود تأسیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در راستای ایجاد وحدت میان این نهاد مهم در سال ۶۱ و برخلاف زحمات دست‌اندرکاران این مجموعه، اما هنوز سازمان مشخصی متولی وحدت این دو نهاد نیست و همچنین برگزاری همایش‌های سالانه در سطح ملی و بین‌المللی توسط این پژوهشگاه امری ضروری است که متأسفانه هیچ اقدامی در این راستا صورت نگرفته است.
محمدی‌پویا با اشاره به اینکه دانشگاه و حوزه دو نهاد جدا از جامعه نیستند، گفت: زمانی وحدت حوزه و دانشگاه اتفاق خواهد افتاد که دیگر عناصر و نهاد‌های فرهنگی جامعه نیز وارد کار شده و باعث هم‌افزایی و تشکیل جامعه‌ای در تراز انقلاب اسلامی شود.
در ادمه حجت‌الاسلام شیری، معاون پژوهش حوزه علمیه آخوند ملاعلی معصومی همدان در این نشست با اشاره به چیستی وحدت حوزه و دانشگاه بیان کرد: معنای حداقلی این وحدت، وحدت در هدف است.
وی افزود: حوزه علمیه دارای سابقه‌ای طولانی و هزارساله در ایران است، دانشگاه هم حدود 100 سال است که در ایران راه‌اندازی شده است. مبنای دانشگاه در ابتدا غلط نهاده شده بود، همانطور که رهبر معظم انقلاب فرمود دانشگاه برای مبارزه با دین نهادینه شد.
شیری با اشاره به اینکه ضدیت دانشگاه با دین در حال حاضر هم وجود دارد اما عمومیت ندارد، یادآور شد: شهید مطهری اولین بار مسئله اتحاد دانشگاه و مسجد را مطرح و پیگیری می‌کند و سپس پس از پیروزی انقلاب وحدت حوزه و دانشگاه را پیش می‌کشد.
وی با بیان اینکه این مهم تاکنون تحقق نیافته است، یادآور شد: باید این مسئله مورد بررسی قرار گیرد که مسئولان کوتاهی کرده‌اند و یا ماهیت این شعار باید تغییر کند.
دین و علم در اصل معنا تقابلی بایکدیگر ندارند
این استاد حوزه بیان کرد: در مورد تقابل دین و علم در ابتدا لازم است که هر یک را معنا کرد، اگر علم را مطلق دانستن درنظر بگیریم همان دین است و اصلا تقابلی وجود نخواهد داشت.
معاون پژوهش حوزه علمیه همدان با اشاره به اینکه در هیچ دینی به اندازه اسلام به علم سفارش نشده است، اظهار کرد: اسلام قلم یک عالم را بالاتر از خون شهید می‌داند، شهیدی که قطره قطره خون او دارای ارزش است.
وی افزود: این مسئله بر خلاف دین مسیحیت یا ادیان دیگر است، همانطور که کلیسا با نظریه گرد بودن زمین مخالفت کرد و این مسئله باعث جدا شدن دین از علم در کشورهای غربی شد.
شیری با اشاره به اهمیت پیوند حوزه علمیه با مدارس ابراز کرد: دوره مهدویت از سوی حوزه علمیه در مدارس استان همدان قرار بود که برگزار شود اما متاسفانه موانعی باعث حذف این دوره آموزشی در مدارس شد. همچنین 100 طلبه در سالجاری برای برگزاری نماز جماعت در مدارس استان حضور دارند که هزینه‌ای از سوی آموزش و پرورش به این ائمه جماعت مدرسه پرداخت نمی‌شود
همدان؛ دومین استان در عقد تفاهم‌نامه دانشگاهیان و حوزویان
این استاد حوزه از امضای تفاهم‌نامه دانشگاهیان و حوزویان در همدان خبر داد و گفت: طی جلسه‌ای که به مدت 4 سال در حوزه علمیه و یادانشگاه با حضور 7 عضو دانشگاهی و 5 عضو هیئت علمی برگزار می‌شود تفاهمنامهای منعقد شد که همدان بعنوان دومین استان این طرح را اجرا می‌کند.
وی توضیح داد: این تفاهم‌نامه اهداف مشترک این دو نهاد را مشخص کرده و برنامه‌هایی را در راستای رسیدن به این اهداف طرح کرده است.
شیری با اشاره به اینکه از ظرفیت حوزه علمیه آنطور که باید استفاده نمی‌شود، بیان کرد: در حوزه علمیه آخوند همدان حدود 300 مبلغ و در استان حدود 400 الی 450 مبلغ وجود دارد اما اگر تنها روستاها را در نظر بگیریم غیر از ماه مبارک رمضان شاهد هستیم که در سایر ایام سال این مساجد بدون پیش نماز هستند که این یکی از مشکلاتی است که از ظرفیت طلاب حداقل در برپایی نماز جماعت نیز استفاده نمی‌شود.
و در پاسخ به این سوال که چقدر امکان حضور دانشگاهیان در حوزه علمیه وجود دارد تاکید کرد: حضور اساتید روحانی در دانشگاه بر اساس معرفی حوزه نیست بلکه این اساتید طبق آئین نامه دانشگاه در جذب دارای شرایط لازم هستند. غالب این رشته ها نیز در تخصص اساتید حوزه است همچون مراکز تخصصی مذاهب اسلامی، مهدویت و تفسیر و ... .
این استاد حوزه با اشاره به اینکه در حوزه همدان از اساتید دانشگاهی برا تدریس زبان انگلیسی، عربی، روش تربیتی و مدیریت حضور دارند، اظهار کرد: همچنین امکان حضور دانشجویان آقا در سالن مطالعه حوزه علمیه و عضویت در کتابخانه حوزه فراهم شد.
انتهای پیام
