«وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنْتُمْ»؛ آیه‌ای امیدبخش و تهدیدآمیز
گروه فعالیت‌های قرآنی ــ استاد تفسیر قرآن کریم گفت: «وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنْتُمْ ۚ» این آیه هم امیدبخش است و هم تهدیدکننده، برای انسان‌های باتقوا امیدبخش است که در هرجا خداوند با آنهاست و برای انسان گناهکار تهدید است.
به گزارش ایکنا از همدان، حسین ثروتی، پژوهشگر قرآنی، امروز، 8 اسفند در دومین جلسه تفسیر سوره حدید با اشاره به آیه چهارم این سوره اظهار کرد: در ابتدای این آیه آمده است «هُوَ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ» خداوند آسمانها و زمین را در 6 روز و یا 6 مرحله آفرید. اینکه چرا در 6 روز انجام شده مشخص نیست.
وی با اشاره به بخش دیگر آیه دوم این سوره «ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ آن‌گاه بر عرش قرار گرفت» توضیح داد: عرش در لغت به معنای تخت است اما در اینجا عرش به معنای مدیریت است، اینکه خداوند تدبیر امور را به دست دارد.
این استاد تفسیر قرآن بیان کرد: در این آیه خداوند می‌گوید هرجا که باشیم با ما است، «وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنْتُمْ» این جمله هم امید بخش است و هم تهدید کننده، برای انسان‌های باتقوا امیدبخش است که در هرجا خداوند با آنهاست و برای انسان گناهکار تهدید است، بطور مثال در جاده‌ای که پلیس راهنمایی و رانندگی کنترل را در دست دارد برای افرادی که قانون شکنی میکنند نوعی تهدید است که موجب بازدارندگی او از خطای رانندگی می‌شود.
وی با بیان اینکه اگر انسان این عبارت را باور کند، نگرانی‌هایش از او رخت می‌بندد، اضافه کرد: باور داشتن به اینکه خداوند در هر جا و در هر حال با انسان است، ترس را از زندگی او بیرون می‌کند، ترس از گزند دیگران که یکی از مشکلات انسان در دنیا است را نیز از بین می‌برد.
مسائل اخلاقی مسائلی تلقینی هستند
وی با اشاره به صحبتی از امام خمینی(ره) که در کتاب چهل حدیث خود به آن اشاره کرده است، یادآور شد: مسائل اخلاقی مسائلی تلقینی هستند، بطور مثال انسانی که در مقابل یک شخص بزرگ قرار می‌گیرد همانطور که در جمع رفقایش صحبت می‌کند، سخن نمیگوید، یا انسانی که منتظر دیدار با یک مسئول یا شخصیت مهمی است از قبل با خود تمرین می‌کند که در آن زمانی که در حضور آن مسئول قرار گرفته چگونه صحبت و رفتار کند، این تمرین و تلقین برای انسان موجب نهادینه شدن آن رفتار در طول زمان در وجود او می‌شود.
ثروتی افزود: اگر انسان بداند که در هر لحظه خدا او را می‌بیند و با اوست، مراقب رفتار خود است و با خود تمرین می‌کند که رفتاری دون ادب نداشته باشد.
ثروتی با اشاره به اینکه قرآن کریم کتابی علمی نیست، بلکه کتابی برای تذکر است، یادآور شد: در آیه 5 این سوره خداوند می‌فرماید «لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ آسمانها و زمین همه ملک اوست و رجوع تمام امور عالم به سوی خداست» اینکه خداوند می‌گوید همه امور به سوی اوست به این معناست که تمام کارها را مدیریت می‌کند.
ایمان تفاوت بسیاری با علم دارد
این استاد تفسیر با اشاره به آیه بعدی تصریح کرد: «یُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهَارِ وَیُولِجُ النَّهَارَ فِی اللَّیْلِ وَهُوَ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ» در این آیه اشاره شده است که روز و شب به صورت نهان وارد همدیگر می‌شوند، یعنی تغییر روز و شب به آرامی اتفاق می‌افتد و بصورت ناگهانی هوا تاریک یا روشن نمی‌شود.
وی با اشاره به آیه 7 این سوره «آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ أَنْفِقُوا مِمَّا جَعَلَکُمْ مُسْتَخْلَفينَ فيهِ فَالَّذينَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ أَنْفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ کَبيرٌ به خدا و فرستاده او ایمان بیاورید، و از آنچه(از اموال) شما را در آن جانشین(خود و گذشتگان) قرار داده انفاق کنید، پس کسانی از شما که ایمان آورده و انفاق نمودند (در آخرت) پاداش بزرگی خواهند داشت»، یادآور شد: واژه «آمِنُوا» شاید یکی از پرتکرارترین واژه‌هایی است که در قرآن تکرار شده است. ایمان تفاوت بسیاری با علم دارد، اینکه انسان به چیزی علم دارد اما به آن ایمان نداشته باشد این از منظر خداوند ارزشی ندارد، باور داشتن در اسلام از نکات ارزشمند است، در این آیه نیز خداوند به انسان‌ها می‌گوید به خدا و رسولش ایمان داشته باشید.
ثروتی با اشاره به واژه «مُسْتَخْلَفينَ فيهِ» در این آیه ابراز کرد: در اینجا به انفاق اشاره شده است که بخل را از انسان می‌گیرد، و به کار بردن «مُسْتَخْلَفينَ فيهِ» یعنی آنچه که خداوند انسان را خلیفه آن قرار داده و مالک آن کرده است، از آن ببخشد بطور مثال کارمند بانکی را در نظر بگیرید که برایش فرقی ندارد صاحب حساب چه مقدار از پول داخل حساب‌اش را از او طلب می‌کند و او پول را در اختیارش قرار می‌دهد، چرا که خود را مالک پول نمی‌داند و تنها امانتداری می‌کند.
وی با اشاره به پایان آیه گفت: اگر انسان به خدا و رسولش ایمان داشته باشد و انفاق کند خداوند پاداشی کبیر به او عطا می‌کند، اجری که از منظر خداوند بزرگ شمرده شود قطعا بسیار بسیار بزرگ است.
انسان طبعاً بخیل است
این استاد تفسیر با اشاره به اینکه انسان طبعاً بخیل است به آیه 100 سوره اسراء اشاره کرد و گفت: « قُلْ لَوْ أَنْتُمْ تَمْلِكُونَ خَزَائِنَ رَحْمَةِ رَبِّي إِذًا لَأَمْسَكْتُمْ خَشْيَةَ الْإِنْفَاقِ ۚ وَكَانَ الْإِنْسَانُ قَتُورًا بگو که شما اگر دارای گنجهای رحمت (بی‌انتهای) خدای من شوید باز هم از ترس فقر و خوف درویشی، بخل از انفاق خواهید کرد، که انسان طبعا بسیار ممسک و بخیل است» انسان معمولاً در انفاق کردن از چیزی که احتیاج ندارد می‌بخشد و کمتر پیش می‌آید از آنچه که بدان احتیاج دارد بذل کند؛ لذا باید این روحیه که انسان برای انفاق حساب و کتاب می‌کند و نمی‌تواند به راحتی ببخشد را تغییر داد.
وی با اشاره به بیتی از سعدی «نیم نانی گر خورد مرد خدا بذل درویشان کند نیمی دگر ملک اقلیمی بگیرد پادشاه همچنان در بند اقلیمی دگر» اضافه کرد: طبق گفته قرآن در آیه 9 سوره حشر «يُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ و [ديگران را] بر خويشتن مقدّم مى‌دارند، هر چند خودشان نيازمند باشند»، برخی با اینکه احتیاج شدید دارند می‌بخشند در صحيح البخارى روايت شده كه اين آيه در باره مردى از انصار است كه پيامبر خدا(ص) ميهمانى را براى او فرستاد و او ميهمان خود را بر خود و همسر و فرزندانش مقدّم و سفره شام را در تاریکی انداخت تا مشخص نشود خود از غذا نمی‌خورد تا مهمان گمان کند که خود میزبان نیز از غذا می‌خود.
قرآن تاریکی‌های زندگی انسان را از بین می‌برد
وی با اشاره به آیه 9 این سوره یادآور شد: در این آیه خداوند می‌گوید قرآن را نازل کرد تا تاریکی‌ها را با آن از بین ببرد.در عربی اگر «ال» ابتدای یک اسم جمع بیاید معنی «تمام یا همه» می‌دهد بطور مثال «الابواب» یعنی تمام درها، در اینجا قرار گرفتن «ال» قبل از «ظلمات» به معنای تمام تاریکی‌هاست، اینکه قرآن تاریکی‌های زندگی انسان را از بین می‌برد.
این استاد تفسیر با اشاره به پایان آیه 9 یادآور شد: خداوند نسبت به انسان مهربان و بخشنده است، اگر همان شخصیت بزرگ و مسئولی که در بالا ذکر شد در نامه‌ای به ما اظهار لطف و محبت کند دیگر سر از پا نخواهیم شناخت، خداوند بارها در قرآن این نکته و مهربان بودن خود به بندگان را اعلام کرده اما ما از کنار آن بی‌تفاوت میگذریم که این چیزی جز غفلت نیست.
وی با ذکر مثالی توضیح داد: کودکی را در نظر بگیرید که دارای سکه طلا است اگر از او بخواهیم که سکه‌اش را با چیزی مانند یک خوراکی یا وسیله بازی تعویض کند او با تمایل این کار را انجام می‌دهد و بسیار خوشحال می‌شود، این کودک بعدها که بزرگ شود و ارزش پول و طلا را متوجه شود حتما بخاطر این اشتباه حسرت می‌خورد لذا به قیامت از این رو می‌گویند یوم‌الحسرة که احساس خسران عجیبی به انسان دست می‌دهد.
انتهای پیام
