آسیب‌شناسی حضور مردم در مساجد تهران در فصلنامه «اسلام و علوم اجتماعی»
گروه اندیشه ــ بیستمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «اسلام و علوم اجتماعی» به صاحب‌امتیازی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه شامل 7 مقاله منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ بیستمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «اسلام و علوم اجتماعی» به صاحب‌امتیازی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و مدیرمسئولی حجه‌الاسلام‌و‌المسلمین محمود رجبی منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «نماز جمعه و بسط قدرت نرم اجتماع سیاسی مسلمانان»، «حکیمانه بودن هنجارگذاری و اثر آن بر پیشگیری از کجروی از منظر قرآن کریم»، «تبیین مبانی نظم اجتماعی در شهر اسلامی بر اساس شریعت اسلامی»، «نقش سرمایه نمادین مبتنی بر الگوی ایرانی – اسلامی و مدیریت دانش مشتری(دانشجو)»، «بررسی رابطه میان دینداری و سرمایه اجتماعی در میان دانشجویان دانشگاه گلستان»، «آسیب‌شناسی فرهنگی حضور مردم در مساجد تهران و ارائه راهکارها»، «بررسی رابطه بین ابعاد عزت نفس و نگرش به حجاب در بین دانشجویان زن متأهل و مجرد دانشگاه پیام نور واحد اهواز».
نماز جمعه و بسط قدرت نرم اجتماع سیاسی مسلمانان
در چکیده مقاله «نماز جمعه و بسط قدرت نرم اجتماع سیاسی مسلمانان» می‌خوانیم: «نماز جمعه، یکی از مهم‌ترین نهادهای سیاسی اجتماعی تاسیس‌شده از جانب اسلام به عنوان یکی از منابع معنابخش به حیات دینی- اجتماعی مسلمانان و تولید‌کننده قدرت محسوب می‌شود. هدف نوشتار حاضر، تبیین کارکردهای سیاسی نماز جمعه با تاکید بر ایده قدرت نرم است. بر این اساس، سوال اصلی پژوهش حاضر آن است که نماز جمعه چه تأثیری در قدرت نرم اجتماع سیاسی مسلمانان دارد؟ برای پاسخ به پرسش محوری که در عرصه جامعه‌شناسی سیاسی اسلامی قابل طبقه‌بندی است با روشی توصیفی تحلیلی، ابتدا مفهوم قدرت نرم مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است. سپس با توجه به پیوند نظری و تاریخی نماز جمعه و سیاست، کارکردهای سیاسی نماز جمعه از منظر تأثیر آن در تولید و بسط قدرت نرم اجتماع مسلمانان، با تاکید بر متون دینی معطوف به نماز جمعه، تبیین شده است. بر این اساس و از منظری سیاسی، حداقل می‌توان سه کارکرد برجسته را برای نماز جمعه در زمینه ایجاد و ارتقاء قدرت نرم در نظر گرفت. طبق نتایج استحصال‌شده از پژوهش حاضر، نماز جمعه با توجه به خصائصی که به لحاظ محتوایی و شرایط برگزاری دارد می‌تواند در ایجاد و ارتقاء حداقل سه دسته ازمنابع قدرت نرم موثر باشد. این منابع عبارتند: مشروعیت سیاسی، افزایش سرمایه اجتماعی، ارتقاء دینداری و بصیرت.»
حکیمانه بودن هنجارگذاری و اثر آن بر پیشگیری از کجروی از منظر قرآن کریم
در طلیعه مقاله «حکیمانه بودن هنجارگذاری و اثر آن بر پیشگیری از کجروی از منظر قرآن کریم» آمده است: «فرایند پیشگیری و کنترل آسیب‌های اجتماعی در دین اسلام، از مرحله هنجارگذاری شروع و تا مراحل اجتماعی کردن، درمان، جامعه‌پذیری مجدد و مجازات کجروان ادامه پیدا می‌کند. هدف از این پژوهش، ارائه معیارها و ویژگی‌های حاکم بر نظام هنجارگذاری از دیدگاه آموزه‌های قرآن کریم است. سؤال اصلی پژوهش این است که: فرایند هنجارگذاری از دیدگاه آموزه‌های قرآن کریم چیست و چگونه می‌تواند اجرای صحیح آن در مقام عمل، از کجروی پیشگیری کند؟ فرایند پیشگیری و کنترل آسیب‌های اجتماعی در دین اسلام، از مرحله هنجارگذاری شروع و تا مراحل اجتماعی کردن، درمان، جامعه‌پذیری مجدد و مجازات کجروان ادامه پیدا می‌کند. هدف از این پژوهش، ارائه معیارها و ویژگی‌های حاکم بر نظام هنجارگذاری از دیدگاه آموزه‌های قرآن کریم است.
سؤال اصلی پژوهش این است که: فرایند هنجارگذاری از دیدگاه آموزه‌های قرآن کریم چیست و چگونه می‌تواند اجرای صحیح آن در مقام عمل، از کجروی پیشگیری کند؟ این تحقیق که نوعی تفسیر موضوعی قرآن کریم محسوب می‌شود، با روش اسنادی و تحلیل محتوای کیفی و با مراجعه به آیات مرتبط با موضوع مورد تحقیق و کدگذاری و تحلیل این آیات انجام گرفته است. محورهای مهم در فرایند هنجارگذاری از دیدگاه آموزه‌های قرآن، عبارتند از: پذیرش هنجارگذار بودن خداوند؛ تعیین هنجارهای مورد نیاز از طرف خداوند؛ مقترن و ابهام نداشتن هنجارها؛ زمینه‌سازی برای پذیرش هنجارها؛ جعل نکردن هنجارهای شکننده؛ رعایت راحتی اشخاص در جعل هنجار؛ معیار عقلی داشتن هنجارگذاری؛ ممنوعیت جعل هنجار برای ویژه‌خواری؛ محدود بودن هنجارهای منع‌کننده رفتار؛ تحریف نکردن هنجارهای مبتنی بر حق؛ تسهیل‌کننده بودن هنجار اجتماعی؛ بهنجار نشدن هنجارشکنی به جهت کثرت متخلفان از آن هنجار؛ جواز نقض هنجار برای مصلحت مهم‌تر؛ انعطاف در هنجارگذاری و اجرای هنجار. رعایت صحیح این موارد در فرایند هنجارگذاری، تعهد درونی به اجرای هنجار را تقویت کرده و احتمال نقض آن را کم می‌کند و سبب پیشگیری از کجروی خواهد شد.»
آسیب‌شناسی فرهنگی حضور مردم در مساجد تهران
در آغاز مقاله «آسیب‌شناسی فرهنگی حضور مردم در مساجد تهران و ارائه راهکارها» آمده است: «در این تحقیق درصدد آن بودیم که با بررسی چالش‌های ارتباطات فرهنگی در مساجد عواملی را که در میزان افزایش یا کاهش حضور نمازگزاران مؤثر هستند شناسایی کنیم. این تحقیق با روش پیمایشی صورت گرفته و جامعه آماری آن شامل 22 مسجد از مناطق 22 گانه شهرداری تهران می‌باشد که با طراحی پرسشنامه نقطه نظرات نمازگزاران را در خصوص ارتباطات فرهنگی مساجد جویا شدیم. نتایج حاصل از بررسی و آزمون فرضیه‌های تحقیق به ما نشان داد که میان حضور اقشار مختلف در مساجد و آسیب‌های معطوف به (ارتباط با مراکز آموزشی، تشویق در مساجد، متولیان مسجد، امام جماعت، بسیج، هیئت امناء و نگرش افراد به وضعیت مساجد) رابطه معنی‌داری وجود دارد. همچنین تحلیل داده‌ها نشان داد آسیب‌های موجود در حوزه بسیج، امام جماعت و تشویق در مساجد به ترتیب بیشترین میزان همبستگی را با حضور اقشار مختلف مردم در مسجد دارند.»
انتهای پیام
