معرفت امام گذرگاه معرفت خداست/ جامعه کبیره؛ عصاره معارف قرآن درباره اهل بیت(ع)

به گزارش ایکنا؛ مراسم جشن ولادت امام هادی(ع) صبح امروز، 26 مرداد، در حسینیه آیت‌الله حق‌شناس برگزار شد که در این مراسم آیت‌الله سیدمهدی میرباقری به ایراد سخن در زمینه معرفت امام پرداخت و بیان کرد: برای معرفت امام که جزء مهم‌ترین وظایف ما و تنها راه رسیدن به مقصد و خداوند محسوب می‌شود، راه این است که امام را از طریق قرآن بشناسیم. این روایت در محاسن برقی آمده است که حضرت فرمود: «مَنْ لَمْ يَعْرِفْ أَمْرَنَا مِنَ اَلْقُرْآنِ لَمْ يَتَنَكَّبِ اَلْفِتَنَ». اگر کسی امر ما را بر اساس قرآن نشناسد، از فتنه‌هایی که پیش‌روی امت است، نجات پیدا نمی‌کند و معارف بخش عمده‌ای از قرآن، مربوط به معرفی مقام اهل بیت(ع)، بخشی مربوط به شناساندن دشمنان آنها و بخشی نیز مربوط به اهل بیت(ع) و دوستان و طرفداران و دشمنان آنها است.

وی در ادامه با اشاره به روایتی از امام علی(ع) تصریح کرد: این روایت از علی(ع) است که مرحوم کلینی در کافی آن را نقل می‌کند که حضرت فرمودند: «نَزَلَ الْقُرْآنُ أَثْلَاثاً، ثُلُثٌ فِینَا وَ فِى عَدُوِّنَا وَ ثُلُثٌ سُنَنٌ وَ أَمْثَالٌ وَ ثُلُثٌ فَرَائِضُ وَ أَحْکَامٌ». قرآن سه قسم دارد که البته مراد سه قسم مساوی نیست، بلکه معارف آن سه بخش دارد؛ یک ثلث از آن در مورد ما و محبین ما است؛ یعنی مربوط به جبهه امام و احوالات آن‌ها است. یک سوم آن نیز در مورد دشمنان ما و دشمنان انبیاء(ع) است. یک ثلث دیگر نیز احکام و فرائض و مثل‌ها است که در برخی روایات این قسم سوم دو بخش شده است.

عمده معارف قرآن معرفت امام است

میرباقری بیان کرد: در هر صورت، بخش عمده معارف قرآن مربوط به امام و معرفت امام است که اگر بخواهیم به معرفت خدا برسیم، راه این است که امام را بشناسیم و با امام حرکت کنیم. اگر بخواهیم خدا را بندگی کنیم، باید امام را اطاعت کنیم و در درون برنامه‌ای که امام دارد حرکت کنیم و در این عالم با امام راه برویم.

وی در ادامه تصریح کرد: معرفت امام نیز عمدتاً از راه قرآن حاصل می‌شود. خداوند ائمه(ع) را با شئون مختلفی معرفی کرده است و این زیارت نورانی منقول از امام هادی(ع)، یعنی زیارت جامعه کبیره که علامه مجلسی می‌گوید روایتی که متن و سندش از این زیارت بهتر باشد نداریم و افصح و اتقن زیارات است؛ عصاره آن معارفی است که در قرآن درباره اهل بیت(ع) آمده است. همچنان که به معرفی اهل بیت(ع) و مقامات آن‌ها و جبهه مقابلشان پرداخته است. در مورد این زیارت این را نیز باید اضافه کرد که به جهت مضمون بلندی که دارد از سند بی‌نیاز است.

میرباقری بیان کرد: انسان اگر هر روز این معارف را تکرار کند، در واقع عهدنامه خود را با امام تکرار می‌کند و در اثر تکرار و توجه، باب فهم این زیارت نیز به روی انسان باز می‌شود و معارف قرآن نیز فهم خواهد شد. شرط فهم، انس است و انسان اگر با قرآن و معارف اهل بیت(ع) مأنوس باشد، کم‌کم باب فهم به روی او باز خواهد شد. خداوند می‌فرماید: «اللَّهُ وَلِیُّ الَّذینَ آمَنوا یُخرِجُهُم مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النّورِ وَالَّذینَ کَفَروا أَولِیاؤُهُمُ الطّاغوتُ یُخرِجونَهُم مِنَ النّورِ إِلَى الظُّلُماتِ أُولئِکَ أَصحابُ النّارِ هُم فی‌ها خالِدونَ». آیه معارف سنگینی را توضیح می‌دهد، ولی به دلیل انسی که داریم، وقتی آیه را می‌خوانیم، همه می‌فهمند و خدا در اثر انس، باب فهم را نیز باز کرده است. حتی برخی که معنای آیه را احساس می‌کنند، اما ترجمه را به صورت دقیق بلد نباشند می‌توانند آیه را بفهمند. خواندن زیارت و خطاب به امام با تواضع و خشوع، باب فهم معارف است؛ بنابراین فضای انس با زیارت یک فضای مخصوصی است که به فهم زیارت منتهی می‌شود.

ابواب معرفت توحیدی

وی در ادامه تصریح کرد: ائمه(ع) ابواب‌الله هستند؛ یعنی باب توحید با امام باز می‌شود و به همین جهت آن‌ها سرچشمه حیات هستند و روایتی از امام رضا(ع) است در تفسیر آیه ۳۰ سوره ملک است، خداوند در این آیه می‌فرماید: «قُلْ أَرَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُکُمْ غَوْراً فَمَنْ یَأْتِیکُمْ بِماءٍ مَعِینٍ»؛ یعنی اگر این آب گوارایی که در اختیار شما قرار داده و زندگی شما به آن بسته است، اگر در لایه‌های پنهانی پنهان شد، چه کسی است که آب گوارا در اختیار شما قرار می‌دهد؟ یکی از روایاتی که ذیل آیه مطرح است همین روایتی است که از وجود مقدس امام رضا(ع) داریم که فرمودند: «مَاؤُکُمْ أَبْوَابُکُمْ أَیِ اَلْأَئِمَّةُ وَ اَلْأَئِمَّةُ أَبْوَابُ اَللَّهِ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ خَلْقِهِ فَمَنْ یَأْتِیکُمْ بِماءٍ مَعِینٍ یَعْنِی یَأْتِیکُمْ بِعِلْمِ اَلْإِمَامِ». مقصود از ماء، ابواب و در‌هایی است که خداوند به سوی مردم باز کرده است.

میرباقری بیان کرد: سؤال این است که این در به کدام وادی باز می‌شود؟ فرمود: «أَیِ اَلْأَئِمَّةُ»، مقصود از ابواب ائمه(ع) هستند. باب به سوی کدام وادی است؟ «اَلْأَئِمَّةُ أَبْوَابُ اَللَّهِ»، باب به سوی وادی توحید امام است و اگر امام را بردارید راهی برای بندگی خدا در عالم نیست. بهترین عبادت بعد از ایمان نماز است. هم طهارت و قرب می‌آورد و هم اینکه امام علی(ع) در نهج‌البلاغه از نبی خاتم(ص) نقل می‌کند که حضرت فرمود: نماز مانند چشمه آبی در خانه شما است که در دسترس شما قرار دارد که روزی پنج بار در این حمام شست‌و‌شو می‌کنید و با این تطهیر هیچ آلودگی باطنی نخواهد ماند.

وی تصریح کرد: همان طور که آب مطهر است و اگر آب نبود باید در آلودگی زندگی می‌کردیم و آب ما را تمیز می‌کند، نماز نیز همین طور است و علتش نیز این است که این نماز شعبه‌ای از ولایت امام(ع) است. نماز جدولی از جداولی است که ما را به امام می‌رساند و ولایت امام در آن جاری است و اگر کسی این طور نماز خواند تطهیر می‌شود، اما همین نماز را فرمود که اگر در بهترین مکان‌های زمین خوانده شود، اما بی‌ولایت باشد قبول نیست. امام باقر(ع) ابتدا سؤال کردند که بهترین بلاد عالم کجا است و سپس خودشان فرمودند که مکه است. در مکه نیز مسجدالحرام و در آنجا نیز بین حجرالاسود و درب کعبه است. فرمودند این بهترین مکانی است که خدا آفریده است و اگر تمام عمر را در اینجا نماز بخوانید، اما بدون ولایت ما باشد، از شما قبول نمی‌کنند.

وی در ادامه افزود: فرمود امام باب‌الله است و باب توحید با امام گشوده می‌شود و اگر کسی از امام محروم شد، باب توحید به رویش بسته شده است؛ لذا اگر امام نبود، خدای متعال از ما تکلیف نمی‌خواست و باید توجه داشت که همه امکانات برای بندگی کافی نیست. خداوند فرمود: «اَلْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکُمْ نِعْمَتی». همه نعمت‌هایی که خداوند داده، نعمت خداست، اما بدون امام کامل نیستند و به درد نمی‌خورند. مانند دستگاهی است که ناقص است و اگر امام نباشد از ما تکلیف هم نمی‌خواهند.

مسیر خلقت در سوره انسان

میرباقری با اشاره به آیاتی از سوره انسان تصریح کرد: در سوره انسان خداوند از خلقت انسان صحبت می‌کند و مسیری که انسان طی کرده تا به این عالم رسیده را تبیین می‌کند، اما از آن غافل هستیم. این مسیر را خداوند مطرح می‌کند و می‌گوید «هَلْ أَتَى عَلَى الْإِنْسَانِ حِینٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ یَکُنْ شَیْئًا مَذْکُورًا». اصلاً قابل ذکر نیست و حالا این شیء غیرمذکور را نیز مفسران معنا کرده‌اند. بعد فرمود: او را از آن عالم عبور دادیم، اما هیچ کس متوجه‌اش نبود و بعد فرمود: «إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِیهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِیعًا بَصِیرًا»؛ نطفه‌ای که در آن استعداد‌هایی مخفی است، بعد دارد که وقتی او را خلق کردیم، برای اینکه آزمایشش کنیم او را سمیع و بصیر قرار دادیم تا راهش را انتخاب کند. بعد فرمود: «إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ إِمَّا شَاکِرًا وَإِمَّا کَفُورًا»، به این آدم امکانات دادیم و حالا می‌خواهیم او را هدایت کنیم و بعد فرمود حال یا شاکر است یا کافر. اگر این سبیل نبود، شکر و کفری هم نبود. این همه امکانات را خداوند به انسان داده است، اما اگر این راه نباشد، تکلیف نیست و باید سبیل اللهی در عالم باشد تا راه خدا را طی کنید و بعد این امکانات را در راه خدا ببرید تا شاکر شوید.

برهانی که خود امام است

وی در ادامه افزود: بنابراین با امام است که انسان راهش به سوی خدا باز می‌شود و امام باب‌الله، سبیل‌الله و صراط است و انسان اگر بخواهد به معرفت خدا برسد، راهش معرفت امام است و «معرفةالامام طریق معرفةالله» است. اگر برهان وجود دارد خود امام است. درست است که برهان می‌خواهیم، اما حجت خدا خود امام است و نور الهی در خود امام ظهور کرده است و با امام حجت تمام می‌شود. برهان ما همین است که استدلال کنیم و البته این برهان ظاهری است که از طریق آن اثبات می‌کنیم که خدا وجود دارد، اما برهان خدا این گونه نیست. معجزه موسی(ع) نیز برهان خدا بود و برهان این نیست که فقط استدلال بیاورید، بلکه برهان خداوند می‌شود اینکه موسی(ع) سحر را از بین می‌برد و خداوند وقتی می‌خواهد برهان بیاورد، امام(ع) را می‌فرستد، اما خیال می‌کنیم خدا وقتی می‌خواهد برهان بیاورد، برهانش امکان وجوب است، اما این برهان خدا نیست، بلکه برهان خدا خود امام است و با امام امر تمام می‌شود و همه به یقین می‌رسند.

میرباقری در ادامه تصریح کرد: برخی اوقات می‌خواهیم تلاش کنیم برهان خدا را به برهان خود برگردانیم، اما برهان خدا خود امام است. خدای متعال برای معرفی خود و اتمام حجت و برای هدایت و نورانی کردن و روشن کردن راه و برای دست‌گیری و به مقصد رساندن انسان امام را فرستاده است که جامع همه این‌هاست. هر یک کلمه زیارت جامعه کبیره، ناظر به یکی از شئون امام است که در قرآن آن شأن معرفی شده است و عصاره چیزی است که در مقام معرفی امام(ع) در قرآن آمده است.

انتهای پیام