آغاز امپریالیسم خبری با بی‌اعتمادی مردم به رسانه‌ها
گروه جامعه ــ جامعه‌شناس برجسته کشورمان با تأکید بر لزوم مدیریت علمی خبر، آغاز امپریالیسم خبری را از زمانی دانست که رسانه‌های داخلی نتوانند اخبار تحلیلی، تحقیقی، موثق و قابل اعتماد را با سرعت بیشتری از اخبار دیگران منتشر کنند.
محمدباقر ساروخانی، استاد دانشگاه و جامعه‌شناس برجسته کشورمان، در گفت‌وگو با ایکنا؛ به تشریح این مسئله پرداخت که چگونه رسانه‌های ایران می‌توانند در جهان پررقیب رسانه‌ای مورد اعتماد و اقبال مردم قرار گیرند و گفت: خبر یک کالاست. همان طور که در تولید هر کالایی رقابت‌پذیر بودن آن با کالاهای مشابه را در نظر می‌گیریم، در تولید خبر هم باید خبر رقابت‌پذیری تولید کنیم که سایر رسانه‌ها نتوانند چنین اخباری را تولید کنند.
وی اولین مسئله مهم در تولید خبر را توجه به سخت‌افزار تولید آن دانست و گفت: باید ابزار درست و قوی‌ای برای انتقال خبر به اعماق جامعه و خانه‌های مردم داشته باشیم و مردم به صورت واضح و شفاف بتوانند خبر ما را بشناسند و دریافت کنند. یعنی باید از بعد تکنولوژی و فنی به‌روز باشیم.
نویسنده کتاب «جامعه‌شناسی ارتباطات» در خصوص بعد نرم‌افزاری خبر هم اظهار کرد: باید به نوع و محتوای خبر، نحوه بیان و فردی که خبر را بیان می‌کند و نیز ابزاری که به وسیله آن خبر منتقل می‌شود توجه کنیم. تولید هر خبر در هر رسانه ویژگی‌های خاص و اثرات خاص خود را دارد که باید به آن توجه کرد.
وی با تأکید بر اینکه باید بتوانیم خبرمان را همه‌جانبه تولید کنیم، تصریح کرد: محتوای خوب کافی نیست. باید این محتوای خوب را حاملان و انتقال‌دهندگان خبر به درستی بیان کنند. در دنیای امروز خبرها و خبرنگاران تخصصی شده‌اند و خبرنگاران متخصص هر حوزه اخباری را که در خصوص آن حوزه خبری وجود دارد منتشر می‌کنند و اخبار اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، ورزشی، جنگ و ... به صورت تخصصی تولید می‌شود.
ضرورت تولید خبر با محتوای خوب
ساروخانی ادامه داد: باید بتوانیم خبر با محتوای خوب تولید کنیم ولی این کافی نیست، بلکه باید این اندیشه را در پوشش بیانی قوی قرار دهیم و فراموش نکنیم که اگر به محتوای خوب لباس و بیان خوب نپوشانیم، در ذهن انسان‌ها نمی‌نشیند.
وی با بیان اینکه یک محتوا را می‌توانیم با انواع پوشش‌ها بیامیزیم، افزود: بهترین پوشش را برای خبرمان پیدا کنیم و بعد بررسی کنیم فردی که میخواهد این پیام را بدهد بهتر است چه کسی باشد، چه زبان بدنی داشته باشد و در ادامه باید مخاطب و مشتری پیام را بشناسیم تا بدانیم پیام ما را با چه بیانی بیشتر و بهتر می‌پذیرد و البته پیام از کدام رسانه بهتر است منتقل می‌شود.
نیاز به مدیریت علمی خبر
این استاد جامعه‌شناسی به این مسئله نیز اشاره کرد که خبر کالای محترم و فاخری است و گفت: در کتاب جامعه‌شناسی ارتباطات فصلی با عنوان بی‌کرانگی گزینش را مطرح کرده‌ام. جهان واقعیت جهان باز و پر از اخبار و حوادث است اما رسانه یک جهان بسته است و خبرنگار در فضای لایتناهی می‌چرخد و باید از میان اخبار بی‌نهایت و متعدد اخبار فاخر را گزینش و در رسانه خود منتشر کند و از سوی دیگر وقتی که دروازه رسانه را به روی یک خبر باز کرد، مختار است که محل آن خبر را در صفحات مختلف خود جای دهد و جایگاه خبر را خودش تعیین کند. پس خبر پدیده مهمی است و به مدیریت علمی نیاز دارد.
وی تربیت خبرنگار را یکی از اقدامات بسیار مهم در حوزه خبر بیان و اعلام کرد: کسی که میخواهد کالای خبر را تولید کند باید انسان‌های ماهر را در کنار هم جمع کند، انسان‌هایی که همه ابعاد خبر را بشناسند، به خبر به صورت علمی نگاه کنند، به مخاطب و فضای خبری اشراف داشته باشند و بدانند در هر فضایی نمی‌توان هر خبری را منتشر کرد.
پدر جامعه‌شناسی ارتباطات بر لزوم پر و بال دادن به خبرنگاران و فراهم کردن تسهیلات برای ارتقای آنها تأکید کرد و گفت: اول باید امکانات را در اختیار خبرنگاران قرار دهیم و بعد از آنها انتظار داشته باشیم که تحلیل‌گر باشد، زوایای نادیده و پنهان جامعه را ببیند، دردهای جامعه را به زبان دقیق و درست بیان کند و کالایی ارائه کند که رقابت‌پذیر در سطح جهان باشد.
وی اضافه کرد: ما نه تنها انتظار داریم که مخاطبان خبر ما را بشنوند، بلکه انتظار داریم خبر را گوش کنند. بین شنیدن و گوش کردن یک خبر تفاوت زیادی وجود دارد. خبرنگار باید توجه داشته باشد خبری که منتشر می‌کند چقدر مهم است و چه میزان می‌تواند برای جامعه جذاب باشد.
ساروخانی به مسئله «اقتصاد توجه» نیز اشاره و اظهار کرد: زمانی اطلاعات کم بود، اما اکنون خانه‌های مردم پر از امواج است و باید بدانیم چگونه توجه مستمر مردم را به خودمان جلب کنیم، به نحوی که مردم مشتری خبر ما باشند و سپس به داشتن این خبر افتخار کنند و اگر خبری برخلاف خبر ما منتشر شد، با افتخار و اعتماد اعلام کنند که آنها خبر را از یک منبع موثق دریافت کرده‌اند و قطعاً سایر اخبار مغایر با این خبر غلط است و آنجاست که می‌توانیم ادعا کنیم موفق شده‌ایم.
وی ادامه داد: اخبار عادی را همه می‌دانند و به راحتی در همه شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود اما اخباری را که مبتنی بر علم روزنامه‌نگاری و دربرگیرنده ناگفته‌ها و نادیده‌ها باشد فقط یک خبرنگار آموزش‌دیده، هوشیار، بیدار، تحلیل‌گر و مسلط به علم می‌تواند تهیه کند. باید مراقب باشیم خبری منتشر نکنیم که مشتری نداشته باشد و افراد به رسانه ما چنان بی‌اعتماد شوند که اخبار سایر رسانه‌ها را باور کنند.
لزوم ارائه خبر موثق
این استاد دانشگاه آغاز امپریالیسم خبر را از جایی دانست که مردم به رسانه بی‌اعتماد می‌شوند و گفت: اگر نتوانیم اخبارمان را تحلیلی، تحقیقی، موثق و قابل اعتماد منتشر کنیم و اخبار ما سرعت بیشتری از اخبار دیگران نداشته باشد، رسانه‌های دیگری بازار خبر و اندیشه را در دست می‌گیرند و زمانی فرامی‌رسد که دیگر اندیشه‌های مورد پذیرش فرزندان و اعضای جامعه را تولید نکرده‌ایم، بلکه دیگران با اهداف خاصی این افکار را جریان می‌دهند که این مسئله جای نگرانی بسیاری دارد.
وی در پایان گفت: خبرنگاران رسانه‌های دینی علاوه بر تمام وظایف و رسالت‌های یک خبرنگار، رسالت دیگری هم دارند و آن اینکه بتوانند به قرآن عمل کنند و قرآن را عمیق و خوب بشناسند. در کنار قرآن، معتمد و مبشر قرآن بودن رسالت بزرگی است.
انتهای پیام
