فصلنامه علمی پژوهشی «فرهنگ رضوی» به ایستگاه 26 رسید

به گزارش ایکنا؛ بیست و ششمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «فرهنگ رضوی»، ویژه تابستان ۹۸ به صاحب‌امتیازی بنیاد بین‌المللی فرهنگی هنری امام رضا(ع) و مدیرمسئولی اکبر شیخ با هدف کمک به گسترش فرهنگ رضوی‌پژوهی در مراکز علمی و پژوهشی و ترویج و تعمیق فرهنگ و معارف رضوی منتشر شد.

عناوین مقالاتی که در این شماره انتشار یافته، بدین قرار است: «جایگاه حرم مطهر رضوی در سیاست مذهبی صفویان»، «شناسایی نیازهای زائران سالمند در اماکن متبرکه و مذهبی (مورد مطالعه: حرم مطهر حضرت رضا(ع))»، «بایسته‎های فرهنگی و اجتماعی زیارت مرقد مطهر رضوی»، «بررسی ابعاد و آثار کرامت انسان از دیدگاه امام رضا(ع) و مکاتب روان‎شناسی»، «نشان وارون از «علم بلامعلوم» در روایات رضوی»، «مولفه‌های گفتمان مبتنی بر آزاداندیشی در مناظره‌های رضوی؛ راهبردی آرمانی برای آسیب‎شناسی چالش‌ها و موانع تحقق کرسی‌های آزاداندیشی»، «مهم‌ترین مولفه‌های حکومت مطلوب در اندیشه و کنش سیاسی امام رضا‌(ع)».

بایسته‎های فرهنگی و اجتماعی زیارت مرقد مطهر رضوی

در چکیده مقاله «بایسته‎های فرهنگی و اجتماعی زیارت مرقد مطهر رضوی» می‌خوانیم: «بارگاه مقدس رضوی هرچند خود منشأ ظهور فرهنگ رضوی و نیز استمرار فرهنگ مودت اهل‎بیت‌(ع) است و در مقاطع حساس تاریخ، جولانگاه حرکت‌های مذهبی بسیار موثر در ثبات و همچنین گسترش فرهنگ شیعه بوده است، لیکن عظمت و شان این بارگاه چنانکه شایسته است، رعایت نشده است. در این میان، آنچه بیش از همه مشهود است، ضعف آموزش‌های فرهنگی و آداب زیارت حرم حضرات معصومین‌(ع) است. همه‌ساله خیل مشتاقان زیارت حرم امام رضا‌(ع) فرصت بسیار مغتنمی را در اختیار مسئولان و متولیان فرهنگی کشور قرار می‌دهد که از طرفی عشق و محبت شیعیان زمینه بسیار مساعدی برای فرهنگ‎پذیری ناب قرآنی و اهل بیتی ایجاد می‌کند که توجه، برنامه‌ریزی و آموزش‌های لازم، موجب رشد و تعالی فرهنگی و خشنودی اهل بیت‌(ع) و کسب رضایت و توفیق الهی است؛ و از طرف دیگر غفلت از این امر بسیار مهم، تضییع حق اولیاء‎الله و بی‎احترامی به ساحت قدسی این بزرگواران، موجب محرومیت از فلاحت و عدم بهره‎مندی از توفیقات الهی می‌شود. این پژوهش با استناد به آیات قرآن و تصریحات معصومین‌(ع) و به روش تحلیلی، در مرحله اول درصدد تبیین ضرورت شناخت امام معصوم‌(ع) و نیاز جدی به ارائه آموزش‎های معرفت‎افزا نسبت به مقام اهل‎بیت‌(ع) و نیز بررسی وجوه مختلف مردم‎شناسی زیارت و تاثیر آن بر فرهنگ عمومی و انسجام اجتماعی است و به صورت خاص، لزوم توجه شایسته به «بایسته‎های فرهنگی و اجتماعی» و رعایت آداب زیارت مرقد مطهر امام رضا‌(ع) را بررسی می‌کند».

ابعاد و آثار کرامت انسان از دیدگاه امام رضا(ع)

در طلیعه مقاله «بررسی ابعاد و آثار کرامت انسان از دیدگاه امام رضا(ع) و مکاتب روان‎شناسی» چنین آمده است: «شناخت جایگاه انسان و بررسی ابعاد و ویژگی‌های مختلف او یکی از موضوعات محوری در تعالیم ادیان آسمانی به‎ویژه اسلام و مکاتب بشری شمرده شده و تلاش‌ها و راهکارهای فراوانی برای رسیدن او به سعادت نهایی‌اش که در گرو کرامت و عزت است، صورت گرفته است؛ کرامت به‎ معنای شرافت، عزت و ارجمندی، که محل بحث و نقطه برخورد دین مبین اسلام با علوم بشری است. هدف پژوهش حاضر بررسی ابعاد و آثار کرامت انسانی در سیره امام رضا‌(ع) و روان‎شناسی بود که تلاش شد با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه‌ای و به روش توصیفی تحلیلی، از نوع تحلیل محتوا، کرامت انسانی از منظر هر دو دیدگاه بررسی شود. نتایج پژوهش نشان داد، از دیدگاه امام رضا‌(ع) خاستگاه کرامت انسانی، ذاتی و وابسته به روح الهی بوده، جهت‌گیری معنوی و متعالی داشته و هدفش رسیدن به قرب الهی و خلیفه خدا شدن در زمین است که با تقوا و بندگی با محوریت خدا از قوه به فعل در می‌آید. اما در روان‎شناسی، عزت نفس از عوامل درون فردی و بیرونی حاصل شده، خاستگاه آن نیازها (کمبودها) و هدف رفع نیازها در محیط مادی و شکوفایی ظرفیت‌های انسانی جهت کسب موفقیت و پیشرفت است».

مهم‌ترین مولفه‌های حکومت مطلوب در اندیشه و کنش سیاسی امام رضا‌(ع)

در چکیده مقاله «مهم‌ترین مولفه‌های حکومت مطلوب در اندیشه و کنش سیاسی امام رضا‌(ع)» می‌خوانیم: «حکمرانی و حکومت مطلوب همواره موضوع بحث تشیع بوده است. مذهب تشیع برای تبیین حکومت مطلوب دینی به ثقلین رجوع کرده و تلاش داشته تا پس از مطالعه کتاب وحی و تبیین مفاهیم حکمرانی در آن، مولفه‌های حکومت مطلوب را از سیره اهل بیت‌(ع) استخراج کند. از دوران‎های مهم جهت استخراج مهم‌ترین مولفه‌های حکومت مطلوب دینی دوران ولایتعهدی امام رضا‌(ع) است. حضرت رضا‌(ع) تلاش داشتند تا احکام اسلامی را در دوران ولایتعهدی خود اجرا کنند. این پژوهش در پی پاسخگویی به این سوال است که مهم‌ترین مولفه‌های حکومت مطلوب از منظر حضرت رضا‌(ع) چیست؟ مسئله اصلی پژوهش این است که امام رضا‌(ع) در دربار عباسی، چه مولفه‎هایی را برای حکومت اسلامی مدنظر داشتند؟ پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی‎‎تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به مطالعه دوره‌های مختلف ولایتعهدی ایشان پرداخته و مهم‌ترین مولفه‌های حکومت مطلوب از منظر ایشان را استخراج کرده است. روش قصدگرای هرمنوتیک اسکینر چارچوب نظری این پژوهش را تشکیل می‌دهد که بر طبق آن زمانه حضرت رضا‌(ع) شرح داده شده، سپس مفاهیم مهم حکومت مطلوب از منظر امام رضا(ع) تبیین شده است. البته، باید به این نکته اشاره داشت که مهم‎ترین مولفه‌های حکومت مطلوب از منظر ایشان که در این مقاله بیان شده، صرفا مولفه‎های احتمالی مدنظر نویسندگان پژوهش حاضر از دیدگاه امام رضا‌(ع) است وگرنه ایشان هیچ‎گاه به ‎صورت مستقیم چنین مولفه‌هایی را برای حکمرانی مطلوب اسلامی بیان نکرده‌اند».
انتهای پیام