جریان مداحان جای سخنرانی‌های اصیل را گرفته است
گروه معارف ــ عضو هیئت علمی دانشگاه مفید گفت: عزاداری اگر بخواهد برای امام حسین(ع) باشد، باید در راستای اهداف قیام ایشان باشد، در غیر این صورت، کاری صوری که صرفاً احساسی است، انجام داده‌ایم؛ عزاداری‌های ما امروزه شکلی و صوری شده است و جریان مداحان جای سخنرانی‌های اصیل را گرفته است.
با آغاز ماه محرم، مراسم عزاداری در نقاط مختلف کشور و حتی بین شیعیان کشورهای اسلامی، آغاز می‌شود. براساس دیدگاه صاحب‌نظران و کارشناسان دینی، امروزه خرافات زیادی وارد مراسم عزاداری امام حسین(ع) شده است که این خرافات و آسیب‌ها می‌تواند ما را از مسیر اصلی قیام ایشان دور کرده و آسیب‌های جدی را بر پیکره فرهنگ و مکتب تشیع ایجاد کند. خبرنگار ایکنا اصفهان در همین رابطه گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام محمدصادق کاملان، عضو هیئت علمی گروه فلسفه و کلام دانشگاه مفید، انجام داده است که متن آن را در ادامه می‌خوانید:
آنچه در این گفتوگو می‌خوانید:
فلسفه عزاداری امام حسین(ع)، بزرگداشت اهداف ایشان است
هدف امام حسین(ع) حرکتی تصحیحی بود
عزاداری‌ها شکلی و صوری شده است
جریان مداحان جای سخنرانی‌های اصیل را گرفته است
خرافات در عزاداری‌ها، قیام امام حسین(ع) را خنثی می‌کند
ایکنا - فلسفه و پیشینه عزاداری چیست؟
به نظر می‌رسد عزاداری امام حسین(ع)، به‌منظور بزرگداشت اهداف و نظراتی است که ایشان از قیام‌شان داشتند. حرکت ایشان در راستای ایجاد عدالت و حق در جامعه بود؛ این هدف را امام حسین(ع) با شفافیت و وضوح در نامه‌ها و خطبه‌های سفرشان از مدینه تا کربلا توضیح داده است. ایشان از همان ابتدای سفرشان از مدینه، در نامه‌ای خطاب به برادرش محمد حنفیه، صریحاً می‌فرماید: «حرکت من حرکتی اشرافی‌گری برای غلبه بر قوم دیگر یا توسعه حکومت نیست، بلکه حرکت من به خاطر این است که در جامعه اسلامی و میان امت جدم، اصلاح ایجاد کنم».
ایشان با این حرف بیان می‌کنند که سلسله مفاسدی درست در نقطه مقابل بعثت پیامبر(ص) و میان امت ایجاد شده که باید اصلاح شود. پس هدف امام حسین(ع) حرکتی تصحیحی بود. ایشان در جای دیگری می‌فرماید: «مگر نمی‌بینید که به حق و عدالت عمل نشده و از باطل و ظلم جلوگیری نمی‌شود؟»؛ پس حرکت ایشان برای ایجاد عدالت و پیشگیری از ظلم و جور در جامعه است. البته امام(ع) اهداف دیگر خود را نیز در خطبه‌ها و نامه‌هایشان بیان کردهاند. پس فلسفه عزاداری ما شیعیان، بزرگداشت اهداف قیام حسینی است.
ایکنا: به نظر شما عزاداری برای ائمه(ع) و پیشوایان دینی باید بر اساس چه ساز و کارها و شرایطی اجرا شود که هم بیانگر احساسات و عواطف مردم باشد و هم رویکردی عقلانی و اخلاقی داشته باشد که بتواند فرهنگ و آموزه‌های اهل‌‌بیت(ع) را به جامعه امروز منتقل کند؟ فکر نمی‌کنید عزاداری‌های امروز ما این کارکرد را از دست داده‌اند و به کاری کلیشه‌ای و آمیخته با خرافات تبدیل شده‌اند که بعضاً سنخیتی نیز با سیره ائمه(ع) ندارند؟
عزاداری‌های ما باید برای بزرگداشت اهداف ائمه(ع) و به خصوص امام حسین(ع) باشد. ایجاد عدالت در جامعه، اصلاح اجتماع و امت و جلوگیری از ظلم، جزء اهداف عقلانی و اخلاقی قیام امام حسین(ع) است. عزاداری ما اگر بخواهد دقیقاً برای امام حسین(ع) باشد، باید در راستای این اهداف باشد. اما اگر خدای ناکرده عزاداری‌ها از لحاظ محتوا و شکل ربطی به اهداف امام و عاشورا نداشته باشد، در حقیقت ما کاری صوری و مربوط به خودمان که صرفاً احساسی و یا حتی خرافی است، انجام داده‌ایم. عزاداری‌های ما امروزه کاملاً شکلی و صوری شده است. البته بخش‌هایی از شیعیان به اهداف امام توجه دارند، اما به‌طور کلی نزدیک محرم که می‌شود، پارچه سیاه و پلاکاردهای عزاداری در حسینیه‌ها و مساجد نصب می‌شود و عده‌ای از شیعیان مقید هستند که در این دو ماه لباس سیاه به تن کنند، همان‌طور که در اعیاد مختلف، لباس رنگی و شاد می‌پوشند، این صورت قضیه است، اما سیرت قضیه اهدافی است که امام(ع) دنبال کرد و به خاطر آن‌ها شهید شد.
در صورت دنبال نشدن این اهداف، به‌طور مثال با کم شدن یک جنس در بازار، احتکار از طرف برخی همین عزاداران امام حسین(ع) رخ داده و یا تقلب و اختلاس انجام می‌شود. در این صورت جامعه شیعی ما با آنچه که امام(ع) دنبال می‌کرد، چه سنخیتی دارد؟ اگر در محاکم قضایی و اداری ما به عدالت حکم نشده و رانت و پارتی‌بازی صورت بگیرد، اصلاح جامعه اسلامی به کجا می‌رسد؟ پس باید ببینیم این عزاداری‌ها در راستای اهداف امام حسین(ع) هست یا نه.
خیلی خوب است که حوزه‌های علمیه و علمای اسلامی و شیعی بررسی کنند که برون‌رفت و نتایج این همه عزاداری در کشور ما چیست؟ آیا جامعه شیعی ما پس از دهه محرم از لحاظ اخلاقی، انسانی، شرافت و عدالت ارتقا پیدا کرده است؟ اگر این اتفاق نیفتاده، این همه هزینه و وقت گذاشتن روی عزاداری‌ها، هیچ ربطی به امام حسین(ع) ندارد. اما اگر قرار است در راستای اهداف امام حسین(ع) عزاداری شود، باید روی محتوای عزاداری و اشعار و سخنرانی‌هایی که در هیئت‌ها گفته می‌شود نظارت کرد تا مسائل نامربوط به عزاداری‌ها وارد نشود.
ایکنا: به نظر شما چه عواملی باعث شده که خرافات و آسیب‌ها وارد عزاداری‌ها شود؟
برای این کار لازم نیست حتماً دسیسه دشمن در کار باشد، به‌طور طبیعی اگر توجه نکنیم و اگر افراد ناصح و آمر به معروف وجود نداشته باشند، جریان اصلی به جریانی ذوقی و خرافی تبدیل می‌شود. من جامعه روحانیت و حوزه علمیه را در این مسئله مقصر می‌دانم که باید بیش از اینها روی این مسئله توجه کنند. الان مداحی جای سخنرانی‌های اصیل را گرفته است. اما در گذشته سخنرانی، مسئله اصلی جلسه‌های روضه‌خوانی بود و مداحی تنها جزء مقدمات آن بود. اما اکنون وقت اصلی در هیئت‌ها به مداحان داده شده و وقت کمی به سخنرانی اختصاص داده می‌شود. متأسفانه خرافات زیادی نیز در مداحی‌ها وجود دارد که توجه را از مسائل اصلی و تبیین دین دور می‌کند. پس به نوعی سستی و بی‌توجهی برخی متولیان، مسئله اصلی در این قضیه است. البته در صورت عدم مراقبت صحیح، جریان‌های اصلی پس از مدتی معمولاً دچار انحراف می‌شوند.
ایکنا: این آسیب‌ها و خرافات چه تبعاتی برای جامعه اسلامی به همراه خواهد داشت؟ راه زدودن این آسیب‌ها و خرافات چیست؟
پیامدهای این خرافات این است که قیام اباعبدالله(ع) را در جامعه خنثی کرده و به یک جریان عاطفی محض تبدیل می‌کند، جریانی که امام(ع) طی آن با خانواده‌اش میان دشمن گرفتار شده و شدیدترین فجایع نسبت به او و اهل بیت‌اش انجام می‌شود. در این حالت عواطف ما جریحه‌دار شده و برای او اشک می‌ریزیم و عزاداری می‌کنیم. اگر عواطف و احساسات ما برای اهداف امام به کار گرفته شوند خوب است، اما اگر عزاداری صرفاً به عواطف و احساسات محدود شود، اهداف امام(ع) از مسیر اصلی منحرف شده و این خرافات میان قشر جوان و تحصیل کرده و روشنفکر و میان اهل سنت که در عین قبول داشتن امام(ع) به این مسائل اعتقادی ندارند، انعکاس‌های خیلی بدی ایجاد خواهد کرد؛ مثلاً گاهی در فضای مجازی می‌بینید که یکی از آقایان در منبرش از این خرافات صحبتی می‌کند که باعث مسخره کردن دین، روایت و حتی جریان تشیع می‌شود.
انتهای پیام
