آزمون‌های ارزیابی حفاظ انگیزه مقطعی ایجاد می‌کند
آزمونی که برای حفاظ در نظر گرفته می‌شود، تأثیرگذار است اما روش کارآمدی نیست چراکه به خاطر استرس زیاد، بسیاری از قرآن‌آموزان تمایلی برای شرکت در آزمون‌هایی که غالباً انگیزه مقطعی ایجاد می‌کند، ندارند.
گسترش فرهنگ قرآن در رده‌های مختلف سنی زمینه یک همدلی و همکاری همه‌جانبه را بر پایه رفتار قرآنی و اخلاق انسانی به وجود می‌آورد به طوری‌که همه ما نیازمند بهره‌گیری از این مبانی هستیم چراکه طنین نوای قرآن در فضای جامعه موجب کاهش درصد بالایی از ناهنجاری‌های اجتماعی شده و جامعه را در مقابل حوادث و خطرات احتمالی بیمه خواهد کرد.
در همین راستا میزگردی با حمیده نعمتی، مسئول مؤسسه قرآنی «زهرای مرضیه(س) و خانه قرآنی روستایی» و معصومه کشاورز، از مؤسسین مجموعه قرآنی «بشری» در ایکنای قزوین، برگزار شد تا علاوه بر معرفی مؤسسات و اقدامات آنها، به بررسی چالش‌های موجود در مؤسسات قرآنی بپردازیم.
ایکنا ـ لطفاً ضمن معرفی از سابقه و روند فعالیت‌های قرآنی خود بفرمایید.
حمیده نعمتی هستم، فارغ‌التحصیل سطح ۳ حوزه علمیه؛ مدیر و مربی خانه قرآن روستایی زهرای مرضیه(س) و مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت عصر ظهور قزوین و بیش از ۲۴ سال سابقه فعالیت در عرصه قرآنی دارم. فعالیتم را از سال ۱۳۷۷ با حضور در کانون نور به عنوان مربی حفظ قرآن آغاز کردم و در سال ۱۳۸۹ مؤسسه مستقلی را ثبت کردم تا تحت نظر آموزش و پرورش و سپاه پاسداران استان قزوین در قالب پیش‌دبستانی قرآنی تربیت کودکانی مأنوس با قرآن را آغاز کنم. خانواده من همواره با قرآن مأنوس بودند و از دعای خیر آنهاست که من در این مسیر قرار دارم و تا به اینجا هم اکثر چالش‌های موجود را با یاری آنها پشت‌سر گذاشته‌ام.
مؤسسه قرآنی «خانه قرآنی روستایی زهرای مرضیه(س) و مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت عصر ظهور قزوین» در روستای مشعلدار از توابع شهر قزوین واقع شده و کودکان دختر و پسر ۳ تا ۴ سال را در دوره مهد قرآنی و ۴ تا ۶ سال را برای پیش‌دبستانی قرآنی پذیرش می‌کنند و برای نوجوانان و بزرگسالان هم کلاس‌های مختلفی را تدارک دیده‌اند که علاقه‌مندان می‌توانند برای ارتباط با این مؤسسه با شماره ۰۹۱۹۱۹۴۸۴۵۵ تماس بگیرند.
معصومه کشاورز هستم تحصیل‌کرده سطح ۳ حوزه علمیه در رشته مشاوره خانواده با رویکرد اسلامی و دارای مدرک کارشناسی ارشد روانشناسی که از سال ۱۳۹۲ به اتفاق خانم‌ها فتانه و فرزانه عبدی اقدام به کسب مجوز برای فعالیت‌های قرآنی کردیم. مؤسسه چند منظوره ما مجوز فعالیت‌های قرآنی، فرهنگی، هنری، آموزشی و مشاوره‌ای را داراست. به اتفاق چند تن از دوستانم طی چندین سال گذشته در حوزه تفسیر قرآن فعالیت داشتیم و یافته‌هایمان را به مرحله مقاله و کتاب رساندیم و علاقه‌مند بودیم که افراد بیشتری در جریان آن قرار گرفته و تفسیر قرآن را بیاموزند و همین موضوع انگیزه اولیه شد تا ما به تشکیل یک مؤسسه قرآنی اقدام کنیم.
«مؤسسه چند منظوره بشری» نیز در شهر قزوین، خیابان سپهبد شهید قاسم سلیمانی، کوچه حکمت ۴۹ واقع شده که در رده‌های مختلف کودک و نوجوانان و بزرگسالان و در قالب کلاس‌های قرآنی، کلاس‌های آموزشی و هنری و مرکز مشاوره آماده خدمت‌رسانی به همشهریان عزیز است و متقاضیان برای اطلاعات بیشتر از فعالیت‌های آن می‌توانند با شماره ۰۹۱۹۲۸۸۶۲۵۸ ارتباط برقرار کنند.
ایکنا ـ از نحوه جذب مخاطب و ارتباط‌گیری با قرآن‌آموزان بگویید.
نعمتی: در روستا علاوه بر کودکان و خردسالانی که به فراخور سن خود در دوره‌های مهدقرآن و پیش‌دبستانی شرکت می‌کنند بسیاری از بزرگسالان بی‌سواد یا کم سوادند و معمولاً دوره با آنها از آموزش حروف آغاز شده و به روخوانی و روانخوانی و مفاهیم در سطوح مختلف ختم می‌شود و علاوه بر تبلیغات محیطی و اعلام در محافل گوناگون، تبلیغات چهره به چهره توسط قرآن‌آموزان است که پای افراد جدید را به مؤسسه باز می‌کند.
کشاورز: علاوه بر تبلیغات بصری و چاپ تراکت و پوستر، اکثر مخاطبان ما از طریق تبلیغات چهره به چهره جذب مؤسسه شده و در کلاس‌های مختلف حاضر می‌شوند و همراه ما هستند و هر ساله بر تعداد گروهی که مؤسسه را همراهی می‌کنند افزوده می‌شود.
ایکنا ـ آمار مخاطبان در طول سال چند نفر است.
نعمتی: سالانه ۵۰ نفر در قالب دو کلاس پیش‌دبستانی با ما همراه هستند که به صورت مجزا برای دختران و پسران برگزار می‌شود و علاوه بر آن حدوداً ۳۰ نفر در کلاس‌های قرآنی شرکت می‌کنند و حضور بزرگسالان متغیر و فصلی است و متأسفانه به سبب برخی تعصباتی که در فضای روستا حاکم است از حضور بانوان در کلاس‌های قرآنی و فعالیت‌های فرهنگی استقبال نشده و گاه ممانعت هم می‌شود.
کشاورز: سالانه بیش از صد نفر قرآن‌آموز و متقاضی در رده‌های سنی متفاوت از کودک گرفته تا نوجوان، جوان و بزرگسال برای شرکت در کلاس‌های قرآن و رشته‌های هنری به مؤسسه ما مراجعه کرده و از آموزش‌های حوزه کودک، خوشنویسی، نقاشی، مشاوره تحصیلی و خانواده برخوردار می‌شوند.
ایکنا ـ علاوه بر فضاسازی مناسب چه اقدامات انگیزشی برای حضور افراد در مجموعه قرآنی صورت داده‌اید؟
نعمتی: اگرچه در فضای روستا تنها مربی قرآن هستم اما دستیارانی دارم که کمک حال من هستند و توانمندسازی بانوان روستا یکی از دغدغه‌های اصلی من است تا خودکفا شده و مباحث تعلیم و تربیت اهالی را به دست بگیرند. می‌توانند با حضور در دوره‌های آموزش سازمان تبلیغات اسلامی در زمینه‌های روش تدریس، مخاطب شناسی، انواع بازی و کاردستی و همچنین روانشناسی کودک مطالبی را آموخته و از ظرفیت ایجاد شده در روستا برای انعکاس آموخته‌های خود به نحو احسن استفاده کنند.
کشاورز: مدتی پس از دریافت مجوز فعالیت، کار را تعویق انداختم و در مدرسه در قالب مبلغ طرح امین با دانش‌آموزان سر و کار داشتم و فعالیت‌های قرآنی و فرهنگی انجام می‌دادم و همین استقبال دانش‌آموزان سبب شد تا زیرزمین منزل شخص‌ام را به کلاس قرآن تبدیل کنم و خارج از مدرسه هم ارتباط ما با دانش‌آموزان ادامه داشته باشد. آنها تشنه آموزه‌های قرآنی به‌ویژه در حوزه تفسیر بودند و استقبال و انگیزه‌شان برای تداوم این ارتباط سبب شد تا مکان بزرگتری را برای مؤسسه اجاره کنیم. در حال حاضر اقداماتی را که در حوزه تفسیر انجام داده‌ایم به مرحله مقاله و کتاب رسیده و در تلاشیم تا در فضای مجازی در قالب «ای‌بوک» در دسترس عموم مردم قرار دهیم. در فضای پیام‌رسان‌های داخلی هم فعالیم تا تلاش کودک در این زمینه دیده شده و همراهان جدیدی به مجموعه ما افزوده شوند.
ایکنا ـ آیا برنامه‌های جانبی برای اولیای قرآن‌آموزان ارائه می‌شود؟
نعمتی: قرائت سطح یک روخوانی، قرائت سطح ۲ روانخوانی، قرائت سطح ۳ فصیح‌خوانی، قرائت سطح ۴ و ۵ صوت و لحن، روش تحقیق و ترتیل، قرائت صوت، تجوید ۱ و ۲ و مفاهیم سطح یک تا پنج و دوره پیش دبستانی همه آن چیزی است که در قالب مؤسسه قرآنی به اهالی روستا تعلیم داده می‌شود. علاوه بر آن برای ارتباط‌گیری بهتر اولیا با قرآن‌آموزان دوره‌های کارشناس محور روانشناسی کودک، مزاج‌شناسی و طب‌اسلامی برگزار می‌شود و در حد توان تلاش کرده‌ایم برنامه‌های مناسبتی و اردویی را با محوریت و مدیریت اولیا عملیاتی کنیم.
کشاورز: هم قرآن آموزان و هم اولیا از خدمات متنوع مشاوره‌ای فردی، آموزشی و تحصیلی و خانوادگی برخوردار شده و در مناسبت‌های ملی و مذهبی در کنار فرزندان خود از برنامه‌های مؤسسه بهره‌مند می‌شوند.
ایکنا ـ آیا مربی در زمینه مباحث تربیتی ورود کرده و از ظرفیت ایجاد شده در کلاس برای تعالیم اخلاقی و تربیتی هم بهره‌گیری می‌کند یا خیر صرفاً بر جدول آموزشی مؤسسه تمرکز شده است؟
نعمتی: ۳ مربی فعال در مؤسسه حضور دارند و با توجه به دوره‌هایی که سپری کرده‌اند در رابطه با ارتباط‌گیری و روانشناسی کودک متبحر هستند و خود را در برابر آموزش قرآنی، تربیتی و اخلاقی و مهارت‌آموزی کودک مسئول دانسته و در مباحث فراتر از آن هم با همدردی در جهت رفع چالش‌ها اقدام می‌کنند.
کشاورز: در مؤسسه بشری سه مربی قرآن، ۲ مربی خوشنویسی و نقاشی و سه مشاور مشغول فعالیت هستند که به فراخور جنسیت غالب در هر کلاس، مربی آقا یا خانم متناسب با آن انتخاب می‌شود کار مربیان ما آموزش و تربیت است که توأمان انجام می‌شود و مربیان با علم و هوشیاری از ظرفیت کودکانی که در اختیار آنها قرار گرفته در جهت ارتقای سطح سواد قرآنی، مهارت آموزشی، اخلاق‌مداری و مسائل تربیتی بهره می‌برند.
ایکنا ـ از شرایط تملیکی یا استیجاری بودن مکان مؤسسه بفرمایید و اینکه هزینه‌ها از چه منبعی تأمین می‌شود؟
نعمتی: فضای مؤسسه استیجاری است و متأسفانه به جهت حضور اتباع در روستای مشعلدار مبالغ اجاره‌بها بسیار سرسام‌آور است و به سبب اینکه کلاس‌های قرآن به‌صورت رایگان برگزار می‌شود همواره مبلغ اجاره از طریق شهریه پیش‌دبستانی تأمین شده است. چالش موجود در این مکان عدم حمایت فعالیت قرآنی از سوی اهالی، مدرسه و مسجد و هیئت امناست و تاکنون هم بار بزرگی از مخارج مؤسسه را خیرین متقبل شده‌اند.
کشاورز: مکان مؤسسه بشری استیجاری است و تاکنون چندین مرتبه جابه‌جایی صورت گرفته است و امسال هم به سبب سختی اسباب‌کشی و متفرق شدن مخاطبان، زیر بار افزایش سه برابری اجاره‌بها رفته‌ایم و هزینه آن به سختی تأمین می‌شود و به خاطر کمبود فضای مجزا دو سه سالی است که مرکز پیش‌دبستانی قرآنی تعطیل شده و فعالیتی ندارد.
ایکنا ـ چه تعداد مربی فعال دارید و آیا مربیان از بیمه فعالان قرآنی برخوردارند یا خیر؟
نعمتی: مربیان ما تحت پوشش بیمه فعالان قرآنی قرار دارند.
کشاورز: تنها خودم تحت پوشش بیمه هستم و برخی مربیان تمایلی به این موضوع نداشتند اما پیگیری اداره کل ارشاد در این زمینه و آموزش نحوه بارگذاری اطلاعات مربیان قابل تحسین است که قدم به قدم مدیران مؤسسات را راهنمایی کردند.
ایکنا ـ نحوه تعامل شما با نهادها و ارگان‌های متولی فعالیت‌های قرآنی به چه صورت است؟
نعمتی: متأسفانه ارتباط یک سویه است و تنها ما به سراغ آنها می‌رویم و در طول این چند سال فعالیت، یک سرکشی، نظارت یا بازرسی از سوی مسئولان صورت نگرفته که از نزدیک شاهد اقدامات ما باشند و با جزئیات در جریان مشکلات ما قرار بگیرند. این انتظار وجود دارد چون همین دیدارهای گاه‌گاه آنها در نیروها ایجاد انگیزه کرده و روحیه پویایی و حرکت را به آنها تزریق می‌کند. این موضوع برای مؤسسه‌ای که در فضای روستا و با انواع ناملایمتی‌ها در حال فعالیت است بسیار ضروری به نظر می‌رسد چون می‌تواند بر طرز تفکر روستاییان نسبت به اقدامات ما اثرگذار باشد.
کشاورز: تعامل حداقلی با سازمان تبلیغات اسلامی و ارشاد وجود دارد که منحصر به مراسم و مسابقات است و در دورانی هم که پیش‌دبستانی قرآنی دایر بود ارتباطی با آموزش و پرورش وجود داشت که در حال حاضر منتفی شده است.
ایکنا ـ از آزمون‌ها و میزان تأثیر آن در ایجاد انگیزه برای قرآن‌آموزان بگویید.
نعمتی: قرآن‌آموزان ما در آزمون‌های ارگان‌های مختلف حضور دارند و ما هم همراهی‌شان می‌کنیم اما اگر به نحو محسوسی بتوان از این امتیاز و حکم کسب شده در راهیابی به مدارس ویژه و دانشگاه و استخدام محل کار استفاده کرد قطعاً انگیزه برای تلاش و حضور قدرتمندتر در آزمون‌ها افزایش خواهد یافت و خانواده‌ها بیش از پیش برای حضور فرزندانشان در کلاس‌های قرآنی ترغیب خواهند شد.
کشاورز: آزمون تأثیرگذار است اما روش کارآمدی نیست چرا که با ترس و استرس همراه است و بسیاری از قرآن‌آموزان تمایلی برای شرکت در آزمون ندارند چراکه غالباً هدفمند نیست و انگیزه‌ای مقطعی ایجاد می‌کند.
ایکنا ـ سخن آخر
نعمتی: نهادهایی که مجوز فعالیت مؤسسات را صادر می‌کنند در زمینه حمایت‌های مالی تدابیری بیاندیشند که به ماندگاری و پویایی مؤسسات منجر شود اگر مراکز پیش‌دبستانی نباشد مؤسسات زیر بار هزینه‌های سرسام‌آور نابود خواهند شد و اینکه در برابر اقدامات جهادی مربیان داشتن توقع حمایت از مسئولان امری ناجوانمردانه و غیرمنصفانه و دور از انتظار نیست.
کشاورز: خیرین در باب وقف مکان برای مؤسسات قرآنی ورود کنند که سرمایه‌گذاری در این راه نورانی اقدامی پیشگیرانه برای بسیاری از چالش‌ها و مشکلات اجتماعی خواهد بود، علاوه بر آن از نهادهای متولی امور قرآنی هم انتظار می‌رود با اعطای وام مؤسسات را در پرداخت اجاره‌بها یاری کنند.
خبرنگار: سحر محمدعلیخانی
انتهای پیام
