بررسی حقوق زن در جزء پنجم / مرد کارگزار زن است

حجت‌الاسلام صادق صالح، قرآن‌پژوه همدانی، در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، اظهار کرد: در جزء پنجم قرآن کریم به بررسی سؤالاتی همچون آیا مردان بر زنان برتری دارند؟ این برتری چگونه با تساوی حقوقشان سازگار است؟ آیا کار کردن زن بیرون از منزل اشکال دارد؟ خواهیم پرداخت.

وی با اشاره به آیه 34 سوره نساء «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ ۚ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ ۚ وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ ۖ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا مردان را بر زنان تسلط و حق نگهبانی است به واسطه آن برتری که خدا برای بعضی بر بعضی مقرر داشته و هم به واسطه آنکه مردان از مال خود نفقه دهند، پس زنان شایسته مطیع شوهران و در غیبت آنان حافظ (حقوق آنها) باشند از آن رو که خدا هم (حقوق زنان را) حفظ فرموده است. و زنانی که از نافرمانی آنان (در حقوق همسری) بیمناکید باید نخست آنان را موعظه کنید و (اگر مطیع نشدند) از خوابگاه آنان دوری گزینید و (اگر باز مطیع نشدند) آنان را به زدن تنبیه کنید، چنانچه اطاعت کردند دیگر راهی بر آنها مجویید، که همانا خدا بزرگوار و عظیم الشأن است.» (34/ نساء) تصریح کرد: این سوال ایجاد می‌شود که در جامعه‌ای که هم مرد وجود دارد هم زن، اگر بخواهند کارها را تقسیم کنند، سرپرستی را به کدامشان بدهند بهتر است؟! آیا می‌توان به هردو سرپرستی کامل و مثل هم را دارد؟ آیا می‌توان به هیچ‌کدام سرپرستی را نسپرد؟ آیا بهتر است این سرپرستی را به زنان بسپریم یا به مردان؟

صالح یادآور شد: خداوند به‌عنوان خالق زن و مرد و آگاه‌ترین موجود به ویژگی‌ها، روحیات و توانائی‌های آنان می‌فرماید بهتر است مرد این سرپرستی را به عهده بگیرد.

این قرآن‌پژوه همدانی اضافه کرد: مطلب مهم، نکته اساسی و بزنگاه بحث این است که برخی فکر می‌کنند اگر مردان سرپرستی زندگی و زنان را به عهده بگیرند، به زنان جفا شده و تحقیر شده‌اند، اگر فرض کنیم این‌گونه باشد، راه‌حل آن چیست؟ آیا راه‌حل آن است که مدیریت و سرپرستی را به زنان بدهیم؟ باز هم عده‌ای می‌گویند در این صورت به مردان جفا شده و مورد تحقیر قرار گرفته‌اند.

این قرآن پژوه اضافه کرد: کاملاً مشخص است که هیچ‌کس آن دو فرض دیگر را نمی‌پذیرد یعنی اینکه هر دو (زن و مرد) سرپرست باشند یا هیچ‌کدام سرپرست نباشند چراکه زندگی مثل اتومبیلی است که سرپرست آن، راننده آن است؛ نه می‌توان برای هیچ اتومبیلی دو راننده قرار داد و نه می‌توان بی راننده حرکت کند و در هر دو صورت از حرکت بازمی‌ایستد.

صالح افزود: بهترین راهکار آن است که وظایف مدیر خانواده را در نظر بگیریم و با توجه کامل به آن و تناسب این وظایف با ویژگی‌ها، توانائی‌ها و روحیات زن و مرد، یکی از آن‌ها را برای این مسئولیت انتخاب کنیم و با این‌گونه انتخاب به هر دو خدمت کرده‌ایم و هیچ‌کدام مورد تحقیر یا توجه بیشتر قرار نگرفته‌اند.

وی یادآور شد: نکته قابل‌توجه این است که مدیریت تربیتی خانواده، فرزندان به عهده زن است و از آنجا که تربیت برخلاف کارها و مسئولیت‌های اجرایی و بیرون از منزل به آرامش خاطر، آرام تن و آرام دل و همچنین به نشاط و شادابی نیاز فراوانی دارد، در این صورت مرد کارگزار زن و در خدمت او برای حفظ یا به دست آوردن این آرامش و آن نشاط است.

این قرآن پژوه با بیان اینکه زن دارای عاطفه و شادابی بیشتری نسبت به مرد است، گفت: زن اگر سرپرست خانواده باشد، جسم و روحش آزرده می‌شود و فشار زندگی و معیشت، عاطفه، نشاط، شادابی و آرامش خاطر او را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

وی گفت: اگر سرپرستی خانواده را به مردان بدهیم، اینطور تلقی می‌شود که زنان تحقیر می‌شوند، در این صورت باید بپرسیم تربیت و نقش مادری به عهده چه کسی است؟ تربیت مردان جامعه به عهده چه کسی است؟ آیا این برای زن عظمت و عزت نیست؟ و یا اینکه این مطلب برای مردان تحقیر است بنابراین هر یک از زن و مرد در محدوده ویژگی‌ها خاص خودشان بر دیگری برتری دارند و این باعث خودبرتربینی یکی یا تحقیر دیگری نیست چراکه هرکدام دارای ویژگی خاصی هستند.

صالح اضافه کرد: اگر یکی از این دو دارای ویژگی خاصی نسبت به دیگری بود ولی دیگری هیچ ویژگی خاصی نداشت قطعاً آن‌کس که ویژگی خاصی ندارد مورد تحقیر و ظلم قرار می‌گرفت درصورتی‌که هر دو دارای ویژگی‌ها خاص و برتری نسبت به دیگر هستند.

این قرآن‌پژوه همدانی با توجه به آیه « وَلَا تَتَمَنَّوْا مَا فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ ۚ لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا ۖ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ ۚ وَاسْأَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا آرزو (و توقّع بیجا) در فضیلت و مزیّتی که خدا به آن بعضی را بر بعضی برتری داده مکنید؛ که هر یک از مرد و زن از آنچه اکتساب کنند بهره‌مند شوند. و هر چه می‌خواهید از فضل خدا درخواست کنید (نه از خلق) که خدا به همه چیز داناست.» (32/ نساء) گفت: منظور این است که جهان بر اساس یک نظام احسن خلق شده است و هر کسی باید وظیفه خودش را انجام دهد و به آن راضی باشد تا این نظام پیش برود و به هم نخورد.

وی با اشاره به اینکه درباره آیات ذکرشده چند نکته لازم است، افزود: استثنائاتی وجود دارد که باید آن‌ها را جدای از این موضوع عام و کلی در نظر گرفت به طور مثال ممکن است مردی توان اداره زندگی را از دست بدهد که در این صورت زن آن را اداره می‌کند و یا آنجا که مرد خانه از دنیا می‌رود و زن سرپرستی آن را به عهده می‌گیرد.

صالح به نکته دیگری اشاره کرد و گفت: از طرفی هم کار کردن برای زن بیرون از منزل اشکالی ندارد درصورتی‌که توانائی‌ها و ویژگی‌ها و جایگاه او در نظر گرفته شود یعنی از نظر زمان و نوع کار با شأن زن سازگار باشد.