مرثیه‌سرایی درباره عاشورا در ادبیات فارسی برجسته است
گروه فرهنگی - استاد ادبیات دانشگاه اصفهان گفت: مرثیه‌سرایی درباره عاشورا در ادبیات فارسی برجسته است، به‌صورتی که نوعی از ادب غنایی «مرثیه‌های مذهبی» نام دارد و بخش عمده آن مرثیه‌هایی هستند که در رثای شهدای کربلا سروده شده است.
علی‌اصغر باباصفری در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، درباره تاثیر واقعه عاشورا در شعر و ادب فارسی، اظهار کرد: این واقعه در دو حوزه زبان و اصطلاحات و مفاهیم، و حوزه مرثیه‌سرایی تاثیرگذار بوده است.
وی ادامه داد: در حوزه زبان و اصطلاحات و مفاهیم شاعرانی داریم که در اشعارشان به صورت نمادین موضوع واقعه کربلا و قیام امام حسین (ع) را به تصویر کشیده‌اند که چنین شاعرانی الزاما از شاعران شیعه نبودند و شعرای اهل سنت هم به این واقعه اشاره‌ای داشته‌اند.
این استاد ادبیات دانشگاه اصفهان در خصوص حوزه مرثیه‌سرایی گفت: در این حوزه نیز مراثی زیادی در ادبیات فارسی وجود دارد؛ به‌صورتی که نوعی از ادب غنایی «مرثیه‌های مذهبی» نام دارد و بخش عمده آن مرثیه‌هایی هستند که در رثای شهدای کربلا سروده شده است.
قدیمیترین مرثیه شعر فارسی
باباصفری افزود: قدیمیترین مرثیه شعر فارسی مربوط به قرن چهارم و شاعری به نام کسایی مروزی، شاعر شیعه، است. البته قبل از کسایی در شعر شعرا به واقعه کربلا اشاره‌هایی شده بود، اما اولین مرثیه مستقل در شعر کسایی دیده می‌شود.
وی با بیان اینکه پس از کسایی این نوع قصیده به وفور در ادبیات فارسی دیده می‌شود، گفت: شاعرانی مانند خواجوی کرمانی، سلمان ساوجی، ابن یمین فریمودی و سیف فرحقانی از این دسته بوده و عمدتا نیز از شعرای اهل سنت هستند. در قرن نهم نیز ابن حسام خوسفی شاعری شیعه است که مرثیه‌های متعددی درباره امام حسین (ع) دارد.
باباصفری با اشاره به اینکه دوره صفویه اوج حاکمیت شیعه و شکوفایی این نوع شعر است، تصریح کرد: ترکیب بند معروف محتشم کاشانی نیز در این دوره سروده شده و به تقلید از او ترکیب بندهای فراوانی سروده شده است. در قلمرو شعر نو نیز این زمینه البته به‌صورت غیر مستقل و کمتر دیده شده وجود دارد و مرثیه‌های مستقل بیشتر مربوط به شعرای بعد از انقلاب است.
وی خاطرنشان کرد: درون‌مایه و مضامین شعر معاصر با سبک کلاسیک کاملا متفاوت است. در شعر کلاسیک نمونه‌های مرثیه از شاعران مختلف به وفور یافت می‌شود.
مولانا نگاهی فراتر از نگاه‌های ظاهری دارد
این استاد دانشگاه در خصوص این نوع شعر در آثار مولانا گفت: تاثیر این واقعه در شعر او هم به صورت تلمیح در غزلیات شمس وجود دارد. در مثنوی نیز اشاره‌هایی به واقعه کربلا شده که در آن مولوی با استفاده از این واقعه بعضی از مسائل مانند عزاداری برای امام حسین (ع) را نقد می‌کند و اعتقاد دارد که گریه برای ایشان باید به گونه‌ای باشد که در پس پرده موجب نوعی بیداری شود.
باباصفری با اشاره به این شعر مولوی که گفته است «عزا بر خود کنید ای خفتگان/ چونکه بدخوابی است این مرگ گران»، ادامه داد: از این بیت شعر نوع نگاه مولوی به این مسئله هویدا است؛ مولانا نگاهی فراتر از نگاه‌های ظاهری، فقهی و سنتی دارد، او هنجارهای ظاهر را شکسته و و نگاهی فراتر از آن نسبت به مسائل داشته است.
انتهای پیام
