سفارش قرآن بر گفتار نرم با مردم/ سخن حق بگوییم

در بخشی از آیه 83 سوره بقره خداوند می‌فرماید «وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً؛ با مردم خوب سخن بگویید» پروردگار مهربان در آیه شریفه دستوری را صادر می‌کند كه بر اساس آن موظفیم كه با همه مردم (نه فقط مؤمنین و مسلمین) به نیكی سخن بگوییم.
در این آیه آمده است با مردم، نیكو سخن بگویید و نفرموده با مؤمنین یا مسلمین. بنابراین هر كسی موظف است با دیگران با زبان خوش سخن بگوید حتی اگر گوینده سخن، قاضی باشد و مخاطب آن مجرم باشد، باز هم وظیفه دارد با او نیكو سخن بگوید.
اما این نکته قابل توجه است که نباید تصور شود معنای سخن نیكو این است كه ما وظیفه داریم برای خوش آمد دیگران، مطالبی را بگوییم كه آنها دوست دارند، و از گفتن مطالبی كه موجب ناراحتی دیگران می‌شود پرهیز کنیم. یعنی اگر ببینیم كسی از حرف حق بدش می‌آید، نگوییم و اگر كسی از سخنان باطل خوشحال می‌شود آن را مطرح نماییم. بلكه ما وظیفه داریم، سخن حق را بگوییم، اگرچه دیگران را ناراحت كند.
مَثَل مشهور را همه شنیده‌ایم كه گفته می‌شود (بفرما، بشین و بتمرگ) هر سه به یك معنایند یعنی هر سه جمله، یك مطلب را می‌رسانند ولی جمله اول نیكو است و باعث شادمانی مخاطب می‌شود و جمله سومی زشت است و باعث ناراحتی مخاطب می‌شود و جمله وسطی ما بین آن دو است. پس معنای آیه شریفه این است كه هر مطلبی را كه می‌خواهید به دیگران بگویید در عبارات نیكو قرار دهید و به عبارت دیگر هر آنگونه كه دوست می‌دارید با شما سخن گفته شود با مردم سخن بگویید. پس آیه شریفه نمی‌گوید چه بگویید بلكه می‌فرماید چگونه بگویید.
از دیگر سو اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) روایات متعددی درباره آداب سخن گفتن و یا آثار مثبت و منفی زبان بیان فرمودند که توجه به آن‌ها راه حل بسیاری از معضلات فردی و اجتماعی خواهد بود.
این گونه آیات و روایات ما را متوجه می‌کند زبان، نقش مهمی در تزکیه فردی و عمومی جامعه ایفا می‌کند، ادعای بیجا و برخلاف حق، اظهار نظر بیجا در عقاید و احکام دین، افشاگری و بازگویی اسرار، اهانت و تحقیر، تکفیر دیگران، خودستایی، دروغ، سخن‌چینی و ... از آفت‌هایی است که برای زبان و بیهوده‌گویی و پرگویی بر شمرده‌اند.
امام صادق(ع) در یک روایت فرمودند «مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلْیَقُلْ‏ خَیْراً أَوْ لِیَسْکُتْ؛ هرکس به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید سخن خیر بگوید یا سکوت نماید.» در این روایت سخن خیر گفتن و در واقع پرهیز از بیهوده‌گویی از نشانه‌های ایمان فرد مسحوب می‌شود. یکی از بهترین راهکارهای تمرین در قبال این موضوعات مطالعه روایات معصومین(ع) است.

به قلم اکرم یوسفی پارسا؛ خبرنگار ایکنا
انتهای پیام