همزیستی مسالمت‌آمیز، سیره عقلا و دستور دین است
گروه اندیشه ــ رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران در کنفرانس بین‌المللی «ظرفیت‌های راهبردی آموزه‌های اسلام در تحقق همزیستی مسالمت‌آمیز» بیان کرد: صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز چیزی است که در آموزه‌های دینی درباره آن تأکید شده است، اما باید توجه داشت که سیره عقلای عالم و فطرت انسان نیز همین مسئله و ترک منازعه و جدل است.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ کنفرانس بین‌المللی «ظرفیت‌های راهبردی آموزه‌های اسلام در تحقق همزیستی مسالمت‌آمیز» امروز، ۵ تیرماه، با حضور جمعی از اندیشمندان جهان اسلام و علاقه‌مندان در دانشگاه تهران برگزار شد.
قدمت آموزه‌های همزیستی مسالمت‌آمیز در اسلام
احمد باقری، رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، در این مراسم بیان کرد: هرچند مسئله همزیستی مسالمت‌آمیز در حقوق بین‌المللی یک واژه تقریباً مستحدث است و در دهه‌های اخیر مطرح شده، در آیات قرآن و روایات معصومین(ع) و به طور کلی در آموزه‌های اسلامی معنا و محتوای همزیستی مسالمت‌آمیز به وفور دیده می‌شود. این مسئله هم در توصیه‌های قرآنی، هم در سیره نبوی و ائمه اطهار(ع) و هم در بیانات اصحاب مکرم رسول خدا(ص) وجود دارد.
وی تصریح کرد: تعابیری مانند سلم، صلح، نهی از مجادله، جدل، جنگ، تفرقه و اختلاف در اسلام وجود دارد. همچنین آموزه فراگیر اسلام، که در آیه شریفه «قُل يا أَهلَ الكِتابِ تَعالَوا إِلىٰ كَلِمَةٍ سَواءٍ بَينَنا وَبَينَكُم أَلّا نَعبُدَ إِلَّا اللَّهَ»(آل عمران/64) وجود دارد، تمام اهل کتاب را به کلمه‌ای مشترک فرامی‌خواند. امروز در جهان اسلام تکیه بر نقاط مشترک، جزء مفاهیم اصلی، اساسی و بنیادین همزیستی مسالمت‌آمیز است.
رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران در ادامه بیان کرد: این توصیه‌های قرآن در حقیقت ارشاد به حکم عقل است. بحث مسئله همزیستی مسالمت‌آمیز هم پشتوانه منطقی و عقلی و هم پشتوانه عقلایی و عرفی دارد. از نظر منطقی و عقلی، طبیعتاً هر عقل سلیمی حکم می‌کند که نزاع، درگیری، اختلاف، جنگ و افراطی‌گری جز آسیب و ضرر، چیزی به ارمغان نمی‌آورد و هیچ عقل سلیمی بر این مفاهیم تکیه نمی‌کند و این مفاهیم را اعتبار نمی‌دهد؛ بنابراین دوری از اختلاف، تفرقه، دفاع و کینه‌توزی حکم اولیه عقل است.
هر کجا نزاع به وجود آمد، مسیر انحطاط باز شد
وی تصریح کرد: سیره عقلایی همین را پیروی می‌کند و امروز در جهان، دولت‌ها، ملت‌ها، اقوام و گروه‌هایی که در مسیر پیشرفت قدم گذاشته‌اند و الگوی پیشرفت هستند، بنیادشان بر همزیستی مسالمت‌آمیز و ترک منازعه، جنگ و دشمنی است و هر کجا این‌ها ترک شد، مسیر کمال باز و هموار شد و هر کجا این نزاع‌ها به وجود آمد، مسیر انحطاط باز شد.
این استاد دانشگاه در ادامه افزود: ضرورت اسلام تکیه بر مفاهیم همزیستی، صلح و سلم است و حتی فطرت انسان نیز در همین مسیر است و هیچ گاه انسان، جنگ طلب نیست و شاید شرایط محیطی و یا اهمیت دادن به هوا‌های نفسانی، انسان را از مسیر فطری خود دور می‌کند. طبیعتاً وقتی سخن از همزیستی مسالمت‌آمیز می‌شود، معنایش این نیست که عقیده، دین، نژاد، قومیت، ملیت، رنگ پوست و ... حریم و احترام نداشته باشند. طبعاً اختلاف عقیده، دین، مذهب و تفاوت در رنگ، نژاد و ملیت، اقتضای اجتماع بشری و زندگی است، اما اقتضا به این معناست که باید به این اختلاف در عقیده و دین احترام گذاشت، اما خودخواهی، تکبر، استبداد و تعصبات بی‌جهت، طبیعتاً اقتضای این اختلاف‌ها نیست و حتی اختلاف سرزمینی نیز اقتضا، حریم و احترام دارد و اما همه این‌ها هیچ‌گاه نمی‌تواند مانع همزیستی مسالمت‌آمیز شود، بلکه در یک رویکرد دقیق و علمی، تمام این‌ها اهرمی برای اتحاد، دوستی، صفا، صمیمیت و صلح است.
طبعاً اختلاف عقیده، دین، مذهب و تفاوت در رنگ، نژاد و ملیت، اقتضای اجتماع بشری و زندگی است، اما اقتضا به این معناست که باید به این اختلاف در عقیده و دین احترام گذاشت
رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران بیان کرد: طبیعتاً دانشگاهیان، فرهیختگان، اندیشمندان و علمای حوزه و دانشگاه در تحقق این مسئله مهم رسالتی بس عظیم برعهده دارند. در دانشگاه آگاهی‌بخشی به نسل جوان و تبیین علمی مسئله همزیستی مسالت‌آمیز و تربیت دانشجویان متعهد می‌تواند تضمین‌کننده آینده‌ای پر از صلح و صفا در اسلام باشد. به عنوان مدیر دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران خرسندم که بیان کنم دانشگاه تهران که در سال ۱۳۱۳ تأسیس شد به عنوان معتبرترین، قدیمی‌ترین و جامع‌ترین دانشگاه ایران است که همزمان با تأسیس دانشگاه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی نیز تأسیس شده است. در دانشکده الهیات، از سال ۱۳۲۹ کرسی فقه شافعی و همچنین فقه حنفی دایر شد و از آن زمان نیز گروه‌ها و رشته‌هایی مانند گروه ادیان و عرفان حضور دارند و خارج از تعصبات، تعالیم و احکام فقه مذاهب تدریس و تبیین می‌شود. در گروه ادیان، تمام ادیان اعم از توحیدی، غیرتوحیدی، ادیان هند و بودا و ... تدریس می‌شوند و محفلی برای گفت‌و‌گوی علمی است.
وی در ادامه تصریح کرد: گروه فقه شافعی را داریم که مفتخر هستیم در دانشگاه تهران و در سال ۱۳۶۹ به یمن و برکت انقلاب اسلامی و همت رهبران انقلاب به عنوان یک گروه مستقل دانشجوی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا بگیرد. این افتخار را داریم که کسانی در این دانشکده با استادان اهل سنت تربیت کنیم که می‌توانند در جایگاه استاد و پرچم‌دار تبیین احکام این مذاهب در کشور و خارج از کشور باشند.
رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران در انتهای سخنان خود گفت: به آیه «وَ تَعَاوَنُواْ عَلىَ الْبرِّ وَ التَّقْوَى» اشاره می‌کنم که باید روی این آیه تأمل بیشتری کنیم. اگر این آیه کمی تحلیل شود، می‌بینیم که «بِرّ» جز عدالت، انصاف، برابری، سلم، صفا، صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز نیست و نهی از اثم و عدوان جز پرهیز از تفرقه، افراطی‌گری و اختلاف نیست. امیدوارم که آثار پربرکت همزیستی مسالمت‌آمیز را هرچه سریع‌تر در جهان اسلام ببینیم و این کنفرانس قدم‌های مؤثری در تحقق این آرزوی مسلمانان بردارد.
آغاز تحولات فکری نوین در میان اندیشمندان مسلمان
مصطفی ذوالفقارطلب، رئیس کنفرانس، نیز در سخنانی بیان کرد: به فضل خدا و به همت دانشگاه تهران، نخستین کنفرانس بین‌المللی با عنوان «ظرفیت‌های راهبردی آموزه‌های اسلام در تحقق همزیستی مسالمت‌آمیز» برگزار می‌شود. خدای متعال را شاکریم که توفیق داد تا به بررسی یکی از بزرگترین مسائل دنیای اسلام، یعنی تفرقه بپردازیم و راهکار‌های رهایی از این درد، یعنی نظریه همزیستی مسالمت‌آمیز را شناسایی کنیم. یقیناً اندیشه‌ورزان و دلسوزان مسلمان براساس آموزه‌های دینی در برون‌رفت از درد و رنج اختلافات جهان اسلام، راهکار‌های خردمندانه‌ای ارائه می‌کنند.
وی در ادامه افزود: امیدواریم این کنفرانس که با همت فرهیختگان، عالمان و ... برگزار می‌شود، آغاز تحولات فکری نوینی در میان اندیشمندان مسلمان شود. بنده پس از بیان ایده، اهداف، محور‌ها و برنامه‌های کنفرانس، درباره روند این همایش نیز گزارشی را بیان می‌کنم.
ذوالفقارطلب با اشاره به علت و ایده شکل‌گیری کنفرانس تصریح کرد: درد و رنجی که امت اسلامی در طول تاریخ معاصر از جهل، تعصبات مذهبی، خشونت و افراطی‌گری متحمل می‌شود، ما را بر آن داشت تا در عرصه علمی با همدلی اندیشمندان جهان اسلام، گام‌هایی را در راستای تحقق عقلانیت، مدارا و همبستگی برداریم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اهداف برگزاری این کنفرانس بیان کرد: مهمترین اهداف این کنفرانس عبارت است از: نهادینه‌سازی فرهنگ انسجام و همزیستی مسالمت‌آمیز در اسلام؛ شناخت مبانی نظری وحدت‌گرا در همزیستی مسالمت‌آمیز؛ دستیابی به راهکار‌های انسجام‌بخش در تحقق همزیستی مسالمت‌آمیز از منظر دانشمندان و عالمان دین در جهان اسلام؛ بازشناسی ظرفیت‌های اندیشمندان وحدت‌گرای اسلامی در تحقق همزیستی مسالمت‌آمیز؛ درک متقابل متفکران جهان اسلام از یکدیگر؛ شناخت و شناسایی عوامل واگرا و نقش آن در عدم همزیستی مسالمت‌آمیز هستند.
ذوالفقارطلب با اشاره به محور‌های اساسی این کنفرانس بیان کرد: از جمله مهمترین محور‌ها عبارت است از: اصول همزیستی در آموزه‌های اسلامی؛ جلوه‌های همزیستی در تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلامی؛ چالش‌های فراروی تحقق همزیستی و راهبرد‌ها و راهکار‌های تحقق همزیستی مسالمت‌آمیز است. برنامه‌های اصلی این نشست نیز از دو بخش عمده تشکیل شده است؛ بخش اول سخنرانی تعدادی از علما و فرهیختگان و بخش دوم نیز برگزاری پنل‌های علمی براساس محور‌های کنفرانس و همچنین پنل هم‌اندیشی به زبان عربی خواهد بود.
وی در ادامه افزود: شکل‌گیری اولیه این کنفرانس در سال قبل و به همت اعضای سیاست‌گذاری انجام شد و جلسات متعددی با حضور استادان و علمای صاحب‌نظر برگزار شد. پس از تعیین اهداف به صورت رسمی، فراخوان مقالات انجام شد و در این مدت ۲۵۳ مقاله به دبیرخانه رسید که پس از داوری توسط استادان داخل و خارج کشور، تعداد ۴۰ مقاله به عنوان مقاله برگزیده شناخته شدند. در این مدت ۴۲۱ چکیده مقاله نیز به دبیرخانه رسید که پس از داوری، تعداد ۱۵۰ چکیده مقاله در یک مجلد با درجه «ISC» به چاپ رسید.
رئیس این کنفرانس تصریح کرد: با تعدادی از استادان حوزوی و دانشگاهی نیز مصاحبه‌های علمی صورت گرفت که ماحصل آن به صورت پوستر چاپ شده است. در این کنفرانس، تعداد ۴۷ نفر از استادان جهان اسلام از ۲۱ کشور حضور دارند و حضور این استادان نشان از دغدغه و دلسوزی آنان برای حفظ وحدت و انسجام جهان اسلام دارد.
وی در انتها بیان کرد: در برگزاری این نشست، ۱۲ دانشگاه و مؤسسه علمی از سراسر کشور مشارکت داشتند. در پایان باید از ریاست دانشگاه تهران و معاونان و مسئولان و ریاست دانشکده الهیات و معارف اسلامی و همکارانشان تشکر کنم و لازم است که از اعضای سیاست‌گذاری و کمیته علمی و اجرایی و پشتیبانی و دبیرخانه نیز تشکر و قدردانی کنم.
برای مشاهده گزارش تصویری اینجا کلیک کنید.
انتهای پیام
