عملیات فتحالمبین یکی از عملیاتهای نظامی رزمندگان ایران، در مقابل نیروهای بعثی عراق بود که در 2 فروردین ۱۳۶۱ پس از 9 روز نبرد سنگین و با پیروزی قاطع نیروهای ایرانی و عقبنشینی ارتش عراق از سرزمینهای اشغالشده، به پایان رسید.
سردار رضا میرزایی، از فرماندهان دوران دفاع مقدس در گفتوگو با ایکنا از همدان، اظهار کرد: در 31 شهریور ماه سال 59، مرزهای ایران در آماج حملات دشمن بعثی(عراق) قرار گرفت.
وی با بیان اینکه خوزستان یکی از مناطقی بود که زیر آتش خمپارههای دشمن بود، گفت: عراق، حرکت خود را از شمال خوزستان آغاز کرد و تا 62 کیلومتر حوالی دروازه شوش پیشروی کرد.
میرزایی اضافه کرد: در این میان، آماج آتشهای تند توپخانههای دشمن بر سر شهرهای شوش، اندیمشک، دهلران و پایگاه هوایی وحدتیه سرازیر بود که مردم این شهرها همه به اجبار موظف به تخلیه محل سکونت خود شدند.
این فرمانده دوران دفاع مقدس با بیان اینکه در زمان آغاز جنگ ایران و عراق، بنیصدر رئیس جمهور وقت ایران بود، گفت: در آن زمان بنی صدر در 4 عملیات (توکل، نصر، عملیات پل نادری و عملیات جاده ماهشهر) که خود فرماندهی آن را برعهده داشت، ناموفق ظاهر شد.
وی با اشاره به اینکه بنیصدر تنها حضور ارتش را در جنگ موثر میدانست و اعتقادی به حضورسپاه و مردم در جنگ نداشت، بیان کرد: همین دیدگاه باعث شد که ایران در این 4 عملیات با شکست روبرو شده و تلفات بسیاری به ارتش کشور وارد شود.
همرزم سرلشکر شهید همدانی اضافه کرد: شکستهای بنی صدر در عملیات عنوان شده، روحیه دشمن را بیش از پیش محکم و قوی تر کرد به گونهای که برنامه ریزی تصرف شوش، اندیمشک، دهلران و پایگاه هوایی وحدتیه را کشید.
میرزایی ادامه داد: از طرف دیگر دشمن به دنبال آن بود تا با استفاده از رودخانه کارون، به ایران فشار آورده تا بتواند اهواز را اشغال کند، اما پس از عزل بنیصدر، رزمندگان تصمیم به انجام عملیات جدیدی گرفتند که در این بین عملیات «ثامن الائمه» رقم خورد.
وی ابراز کرد: در این عملیات که 5 مهر ماه سال 1360 با رمز «نصرمنالله و فتحٌقریب» آغاز شد موجب شد تا حصر آبادان پس از یک سال، شکسته شده و بیش از 150 کیلومترمربع از اراضی اشغال شده توسط ارتش عراق، آزاد شود همچنین ساحل شرقی رودخانه کارون نیز بازپس گرفته شد.
مسئول مجمع راویان دفاع مقدس استان گفت: پس از آن، عملیات دیگری در 8 آذر ماه سال 1360 به نام «الی طریق القدس» با رمز «حسینبنعلی» توسط رزمندگان ما رقم خورد.
میرزایی با اشاره به اینکه دشمن که تا تنگه چزابه پیشروی کرده بود و شهر بستان را نیز اشغال کرده بود، گفت: رزمندگان در این عملیات توانستند 650 کیلومتر مربع از مناطق شمال خوزستان، شامل بستان، تنگه چزابه و ۷۰ روستای اطراف بستان را که در تصرف دشمن بود آزاد و بازپس گیرند.
وی خاطرنشان کرد: رزمندگان که با پیروزی در چند عملیات پی در پی، دارای روحیهای دو چندان شده بودند، برای انجام عملیات دیگری به نام «فتحالمبین»، خود را آماده کردند.
آغاز عملیات فتحالمبین در 2 فروردین ماه سال 1361
این محقق و پژوهشگر دفاع مقدس ادامه داد: عملیات فتحالمبین با رمز «یا زهرا(س)» با فرماندهی مشترک ارتش و سپاه در قالب 62 گردان از نیروهای ارتش و ۱۰۰ گردان از نیروهای سپاه پاسداران (در قالب 11 تیپ)، در 2 فروردین ماه سال 1361 آغاز شد.
میرزایی ادامه داد: در این عملیات 82 فروند بالگرد از هوانیروز ارتش، نیز پای کار آمد و اگر نبود خلبانان تیزپرواز ما که در آسمان با دشمن درگیر شود، شاید این پیروزی شیرین برای کشور رقم نمیخورد.
نویسنده کتاب «حماسه نامداران گمنام» گفت: در این میان واحدهای مهندسی جهاد سازندگی، که از كارآیی بالایی نیز برخوردار بودند وارد کار شدند که با فعالیتهای مهندسی در امر راه سازی، احداث خاكریز و مواضع، نقش بسزایی در پیشبرد اهداف رزمندگان ایفا كرد.
این یادگار دوران دفاع مقدس اشارهای به نقش استان همدان در عملیات فتحالمبین داشت و گفت: استان همدان در این عملیات خود تیپ مستقلی نداشت و با رزمندگان تهران در تیپ 27 حضرت محمد رسول(ص) مشغول به فعالیت بود.
وی با اشاره به اینکه نیمی از رزمندگان این تیپ از تهران و نیم دیگر از استان همدان بودند، اضافه کرد: فرمانده تیپ حضرت رسول(ص)، حاج احمد متوسلیان و جانشین فرمانده نیز، شهید محمود شهبازی (فرمانده وقت سپاه استان همدان) بود، شهید حاج حسین همدانی نیز مسئول اطلاعات عملیات محور بلتا(تپه بلتا یکی از عوارض حساس غرب رود کرخه) در شمال خوزستان بود.
سرتیپ دوم پاسدار میرزایی گفت: در این عملیات 600 نفر از رزمندگان استان همدان در قالب 2 گردان «مسلم ابن عقیل» به فرماندهی، حبیب الله مظاهری و گردان «مالک اشتر» به فرماندهی علیرضا شهبازی حضور داشتند.
میرزایی با اشاره به اینکه استان همدان در این عملیات خوش درخشیده است، گفت: سردار «خسرو ارژنگی مهربان» که در عملیات فتحالمبین جانشین فرمانده گردان مسلم بود در این عملیات به شهادت رسید.
این فرمانده دفاع مقدس ادامه داد: «امیر ایل گلی» جانشین گروهان از گردان مسلم و «حاجی آقا صفری» از مسئولان اطلاعات عملیات تیپ 27 محمد رسول(ص) نیز در این عملیات به شهادت رسیدند.
وی گفت: سردار «باقر سیلواری»، معاون دوم گردان مسلم، سردار «جمشید ایمانی» از رزمندگان واحد تخریب تیپ رسول(ص)، «اسماعیل شکری موحد»، مسئول واحد بهداری و «علی اکبر مختاران» از مسئولین پشتیبانی تیپ، در این عملیات حضور مهمی داشتند.
میزرایی ادامه داد: «علی اصغر حاجی بابایی» از مسئولین تأمین نیروی انسانی در این تیپ و «صیاد زاده» مسئول امور خودرویی و موتوری و «سعید بادامی» از دیگر رزمندگان استان همدان در این عملیات بودند.
شهادت 6 هزار و 200 رزمنده در عملیات فتحالمبین
این محقق و پژوهشگر دفاع مقدس گفت: در این عملیات 6 هزار و 200 رزمنده به شهادت رسیدند و هزار و 200 نفر نیز مجروح شدند که سهم استان همدان با حضور 600 رزمنده، 68 شهید و 190 مجروح بود.
وی ابراز کرد: «فتحالمبین» از مهمترین عملیاتهای رزمندگان ما پس از عزل بنیصدر بود چرا که دشمن تا عمق خاک ایران نفوذ کرده بود، ارتفاعات ابوسلبی خات که بهترین ارتفاع منطقه و مشرف بر شهرهای دزفول، اندیمشک، شوش، بود نیز در دست حزب بعثی بود.
میرزایی ادامه داد: در این ارتفاعات سایتهای موشکی دشمن به جای رادارهای قبلی ما مستقر شده بود که از آن نقطه، جاده اهواز- لرستان، لرستان- ایلام و شهرهای مذکور را زیر آتش موشکهای خود قرار داده بود.
همرزم شهید همدانی گفت: در این عملیات، 2400 کیلومتر مربع از خاک ایران از نیروهای عراقی باز پس گرفته شد، جاده استراتژیک دزفول تا دهلران آزاد و چاههای نفت ابوقریب در ارتفاعات تینه نیز به تصرف نیروهای خودی درآمد.
وی اظهار کرد: در عملیات فتحالمبین شهرهای اندیمشک، دهلران، شوش و پایگاه 4 هوایی وحدتیه از برد توپخانه دشمن خارج شد و حدود 25 هزار عراقی، زخمی و کشته و 17 هزار نفر نیز به اسارت نیروهای ایرانی درآمد.
فتحالمبین یکی از مهمترین عملیاتهای ایران
این یادگار دوران دفاع مقدس با اشاره به اینکه این عملیات 2 فروردین ماه سال 61 آغاز و تا 10 همان ماه ادامه داشت، گفت: عملیات فتحالمبین به عنوان مهمترین عملیات ایرانیان، 9 روز به طول انجامید.
میرزایی ابراز کرد: همین عملیات موجب شد تا بسیاری از تجهیزات نظامی دشمن شامل، توپ، تانک، سلاحهای سبک و سنگین به دست رزمندگان ایرانی بیفتد و پس از آن شاهد تشکیل گردان زرهی در ایران باشیم.
وی با اشاره به اینکه این عملیات روحیه دشمن را نابود و روحیه ایرانیان را دو چندان کرد، گفت: پس از پیروزی در عملیات فتحالمبین، رزمندگان در 10 اردیبهشت ماه سال 61، عملیات «الی بیت المقدس» را آغاز کردند که نتیجه آن آزادسازی خرمشهر در سوم خرداد سال 61 بود.
وی با اشاره به اینکه عملیات فتح المبین با فرماندهی مشترک «قرارگاه کربلا»سپاه و ارتش و 4 قرارگاه «قدس، نصر، فجر و فتح» انجام شد، ادامه داد: فرمانده سپاه پاسداران در این عملیات سردار محسن رضایی و فرمانده ارتش، شهید سپهبد صیاد شیرازی بود.
این فرمانده دفاع مقدس ابراز کرد: گفتنی است تیپ 27 محمد رسولالله(ص) در عملیات فتحالمبین تحت فرماندهی قرارگاه نصر مشغول به فعالیت بود.
میرزایی اشارهای به نام عملیات داشت و گفت: برای عملیات «فتحالمبین» فرمانده وقت سپاه (محسن رضایی) با قرآن استخاره کرد که آیه مبارکه «انا فتحنا لک فتح مبینا» در جواب استخاره آمد و همان باعث شد تا نام عملیات به «فتحالمبین» مزین شود.
نقش شهید حاج حسین همدانی در عملیات
این محقق حوزه دفاع مقدس ادامه داد: بخش اعظمی از پیروزی حاصل شده در این عملیات، مرهون فداکاریها و تلاشهای شهید حاج حسین همدانی بود، ایشان 2 ماه قبل از عملیات، آمار لشگریان دشمن، نحوه استقرار و تجهیزات آنها و اطلاعات کامل منطقه بلتا را ارزیابی کرده بود.
وی با اشاره به اینکه شهید همدانی در شمال خوزستان تا قلب دشمن پیش رفته بود، گفت: شهید همدانی به عقبههای دشمن نفوذ کرد و حسن باقری نیز متناسب با شناسایی و عملکرد درست شهید همدانی که به کار خود به خوبی واقف بود، عملیات را طراحی کرد.
میرزایی ابراز کرد: نیروهای واحد اطلاعات و عملیات تیپ 27 محمد رسول الله(ص) تحت کنترل محمود شهبازی و با فرماندهی سردار همدانی برای شناسایی منطقه عملیاتی فتحالمبین، محور بلتا را که شامل 4 سنگر اجتماعی بود اقدام کردند.
همرزم شهید همدانی گفت: دشمن در پشت تپههای بلتا حدود 25 دستگاه تانک مستقر کرده بود که سرانجام رزمندگان قرارگاه نصر در مرحله اول عملیات «فتحالمبین» این مناطق را آزاد کردند.