ایکنا گزارش می‌دهد؛
قصه پرغصه شبکه دانش‌آموزی «شاد» / عدالت آموزشی؛ پاشنه آشیل اپلیکیشن روزهای کرونایی
شبکه دانش‌آموزی «شاد» این روزها برخلاف نامش به قصه پرغصه خانواده‌ها تبدیل شده و مشکلات متعددی را برای آنان ایجاد کرده است، اما پاشنه آشیل آن جا ماندن جمعی از دانش‌آموزان کشور از حضور در این فضاست، به ویژه قشری که به لحاظ اقتصادی آسیب‌پذیرتر است و اگر چاره‌ای برای آن نیندیشند، اهداف شبکه شاد را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.
به گزارش ایکنا، بعد از روی کار آمدن نظام جدید آموزش و پرورش در کشور ما به دلیل حرکت آموزش سنتی به سمت آموزش‌های نوین در جهان، سال‌ها بود که کارشناسان از ضرورت حرکت آموزش و پرورش در مسیر آموزش‌های مجازی سخن می‌گفتند؛ اما کاستی‌ها، ضعف‌ها و گاه کم‌کاری مدیران و مسئولان این عرصه باعث شده بود که این روند به کندی پیش رود. این روزها که مدارس به دلیل شیوع ویروس کرونا به حالت تعطیل درآمده‌اند، پس از سال‌ها تأخیر زمینه‌ای ایجاد شد تا وزارت آموزش و پرورش بالاخره به فکر تجربه فضایی متفاوت برای آموزش باشد؛ تجربه‌ای که برای نخستین‌بار با عنوان شاد «شبکه آموزش دانش‌آموزان» در وسعت ملی در حال اجراست. اما شبکه شاد اشکالات بسیاری را در بخش‌های مختلف از جمله زیرساخت‌های فنی، پاسخگویی اینترنت و ناآشنایی با تدریس مجازی با خود به همراه داشته که موجب سردرگمی خانواده‌ها، دانش‌آموزان، معلمان و حتی برخی از مدیران شده است. در این گزارش به بررسی این مشکلات و چالش‌ها می‌پردازیم.
براساس گزارش مرکز برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات تا کنون ۱۱ میلیون و ۸۵۰ هزار و ۹۹۲ مرتبه شبکه آموزش دانش‌آموزی نصب شده است که از این تعداد هفت میلیون و ۶۵۷ هزار و ۸۵ دانش‌آموز، ۶۲۴ هزار و ۹۵۶ معلم و ۱۲۲ هزار و ۴۲۲ مدیر، در شبکه شاد ثبت‌نام کرده‌اند و بیش از دو میلیون و ۴۱۰ هزار و ۶۵۲ کلاس درس فعال و ۱۴۲ هزار و ۴۷۸ مدرسه در شبکه آموزشی دانش‌آموزان تأسیس شده است. با وجود این اگر در اطراف خود به خانواده‌هایی که دانش‌آموزی دارند، توجه کرده باشید، قطعاً روایت‌های مختلفی را در مورد مصائبی که در این خصوص برای آنان پیش آمده، می‌شنوید.
چالش‌های شاد
نداشتن تلفن همراه مناسب، سرعت کم اینترنت، اتصال سخت به شبکه، مشکلات نصب و حضور در سامانه، مشکل احراز هویت ورود به اپلیکیشن در گوشی‌های آیفون و بسیاری دیگر از این موارد سبب شد تا آموزش مجازی در شبکه «شاد» با چالش‌هایی بسیاری همراه باشد؛ برای مثال مادر جوانی که خودش به تکنولوژی روز آشناست، اما به دلیل مشغله کاری نمی‌تواند مستقیماً بر این شبکه و شیوه آن نظارت داشته باشد، به ما گفت: «اسم این اپلیکیشن که برای آموزش دانش‌آموزان در نظر گرفته شده، شاد است، اما کار کردن با آن برخلاف نامش بسیار هم ناراحت‌کننده است و از زمان اعلام آموزش و پرورش برای نصب، بعد از یک هفته درگیری با مدیر، معلم و مدرسه تازه توانستم این اپلیکیشن را روی تبلت برای فرزندم نصب کنم.»
وی افزود: «قبل از اعلام نصب و استفاده از شبکه شاد، تدریس مجازی معلمان در پیام‌رسان‌های دیگر به نحو بهتری انجام می‌شد که بدون دردسر بود و مشکلات فعلی این برنامه را هم نداشت. اما این روند جدید ما را دچار سردرگمی و چالش کرده است. شاید از طریق برنامه‌های قبلی می‌توانستیم به صورت صوتی و تصویری ارتباط بچه‌ها را با کلاس درس و معلم حفظ کنیم، اما بومی کردن این نرم‌افزار فقط کار ما را در این شرایط دشوارتر کرد. این در حالی است که من دو فرزند دارم که کلاس‌های‌شان مدام با هم در تداخل است و امکان اینکه برای هر دو یک تبلت و یا تلفن همراه مجهز بخریم وجود ندارد.»
پدر کارمندی هم از مصائب کمبود تلفن همراه برای فرزندانش برای حضور در این شبکه به ما چنین گفت: «کارمند ساده‌ای هستم با سه فرزند؛ از زمان شروع به کار این شبکه، تلفن همراه خودم را به فرزندانم داده‌ام که نوبتی از آن استفاده کنند، اما خودم برای انجام سایر کارهایم با تلفن همراه با مشکل روبرو هستم. همچنین فرزندان دیگرم به دلیل تداخل زمانی کلاس‌شان با یکدیگر، امکان استفاده از شبکه را ندارند و روزانه به شکل نوبتی از تلفن همراه استفاده می‌کنند.»
مادر دیگری نیز از ترس تنها بودن فرزندش با تلفن همراه برایمان گفت و اظهار کرد: «من و همسرم شاغل هستیم و در زمان برگزاری کلاس‌های شاد در خانه نیستیم. اینکه تلفن همراه را در اختیار نوجوانی با هزاران سؤال و دغدغه ذهنی قرار می‌دهیم و در خانه تنها می‌گذاریم، فکرمان را درگیر کرده است.»
چالش آموزش در شبکه مجازی شاد، بازار فرصت‌طلبان را هم داغ کرد. افزایش تقاضای والدین برای تهیه ملزومات آموزشی در این زمینه باعث شد تا قیمت تلفن همراه، تبلت و لپ‌تاپ به طرز عجیبی افزایش پیدا کند. موضوعی که شاید از دید بسیاری از کارشناسان و رسانه‌ها مخفی ماند و کسی پاسخگوی این گرانی ناگهانی نشد. البته بحث آن دسته از دانش‌آموزانی که برای اتصال به شبکه، به هیچ سخت‌افزار اعم از گوشی، لپ‌تاپ و تبلتی دسترسی ندارند، کاملاً جداست؛ خانواده‌هایی که این روزها شرمنده فرزندشان می‌شوند. از آنجایی که اپلیکیشن شاد باید روی گوشی اندروید با سیستم عامل آپدیت شده نصب شود، امکان استفاده از گوشی‌های اندروید قدیمی را هم عملاً به صفر رسانده است. این‌ها دغدغه مشترک خانواده‌های بسیاری در سراسر کشور است. دغدغه‌ای که در کنار مشکلات اقتصادی بار دیگری را بر دوش خانواده‌های نیازمند نهاده است و انتظار می‌رفت که وزارت آموزش و پرورش تمهیداتی را در این خصوص پیش‌بینی می‌کرد تا عدالت آموزشی به درستی محقق شود.
مهمترین نقد معلمان
اما معلمان هم حرف‌های بسیاری درباره اپلیکیشن شاد دارند. مهمترین نقد آن‌ها به زیرساخت‌های فنی این اپلیکشین به‌ویژه سرعت پایین آن است که عملاً جریان آموزش مجازی را با مشکل مواجه کرده است؛ برخی از معلمان برای ضبط کلاس‌ها مجدداً راهی مدرسه شده‌اند تا از امکانات آن استفاده کنند و برخی از آن‌ها می‌گویند ارسال هر فایل زمانی طولانی می‌برد و در برخی مواقع آن‌قدر طولانی می‌شود که صبرمان لبریز می‌شود. به هر حال آنچه امروز از سوی خانواده‌ها و معلمان شنیده می‌شود با آنچه از سوی مسئولان به گوش می‌رسد همخوانی ندارد؛ خانواده‌ها و معلمان از مشکلات مختلف همچون نبود نسخه ios، کُند بودن نسخه تحت وب و سرعت پایین آپلود مطالب و فیلم‌ها در بستر شبکه شاد می‌گویند و در مقابل مسئولان صحبت‌های کاملا متفاوتی دارند!
فریدون شعبانی، کارشناس حوزه علوم تربیتی نیز هدف مسئولان از تولید برنامه شاد را کم کردن فاصله دانش‌آموز و مدرسه در شرایط کرونایی می‌داند و معتقد است: این شبکه اجتماعی علاوه بر مزیت‌هایی که دارد در برخی از نقاط کشور به علت مشکلات اینترنتی، هم دانش‌آموز و هم اولیای آن‌ها را نگران کرده است.
نظام آموزشی برنامه‌ریزی مدونی را برای دانش‌آموزان اجرا کند
این کارشناس علوم تربیتی با اشاره به اینکه نظام آموزشی و هر نظام دیگری که در ارتباط با موضوع آموزش است، باید آینده‌نگری برای آموزش دانش‌آموزان داشته باشد، گفت: برای مثال اگر در آینده یک اتفاق یا مشکلی همچون کرونا رخ دهد، آن نظام آموزشی باید یک برنامه‌ریزی مدون از قبل تعیین شده را برای دانش‌آموزان اجرا کند.
وی افزود: اگر مسئولان نظام آموزشی کشور، نظرات خود را با کارشناسان آموزشی مربوطه در میان بگذارند، می‌توانند برنامه‌ریزی خوبی را برای آموزش دانش‌آموزان مدون کنند؛ همانند برخی کشورها که حتی قبل از شیوع این بیماری برنامه‌ریزی‌هایی را برای شرایط بحرانی کشور خودشان تدوین کرده بودند.
با تمام تلاشی که در حوزه آموزش مجازی از سوی آموزش و پرورش صورت گرفته است، هنوز به طور قطع، نمی‌توان گفت این شیوه آموزش توانسته فضای آموزش واقعی را برای دانش‌آموزان یا خانواده‌های‌شان ایجاد کند. برهمین اساس شاهد هستیم که برخی از کلاس‌های آموزشی در پیام‌رسان‌های دیگر به روال گذشته کار خود را آغاز کرده‌اند و در برخی موارد که شبکه وطنی کار معلمان را راه نمی‌اندازد، از پیام‌رسان‌های غیر بومی راه میانبری ساخته‌اند تا بحث آموزش مجازی مختل نشود.
جدا از تمامی مشکلاتی که خانواده‌ها برای نصب این برنامه داشته‌اند، اما آن‌طور که کارشناسان اعلام کرده‌اند، تأمین زیرساخت‌های سخت‌افزاری برای تمامی مناطق و دانش‌آموزان نیز در سراسر کشور هنوز مهیا نیست. مسئله‌ای که بند ۲۲ قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش یعنی تأمین آموزش و پرورش رایگان برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه و شعار «آموزش برای همه» یونسکو را زیر سؤال می‌برد، چراکه در وضعیت کنونی اغلب خانواده‌ها نمی‌توانند برای فرزندشان سخت‌افزار لازم را تهیه کنند. البته وزارت ارتباطات و سازمان فناوری اطلاعات از ابتدای شیوع کرونا که بحث آموزش مجازی مطرح شد، برای همراهی با آموزش و پرورش اعلام آمادگی کرد و مکاتباتی در این خصوص انجام شد.
امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری در نامه‌ای که روزهای ابتدایی شیوع کرونا به وزیر آموزش و پرورش نوشت به نکات مهمی اشاره کرد که شاید اگر آن‌ها رعایت می‌شد چالش‌هایی که در حوزه آموزش مجازی وجود دارد کمتر خانواده‌ها را دچار مشکل می‌کرد. اولین مسئله عدالت در حوزه آموزش است. اینکه مقوله آموزش بین دانش‌آموزان عادلانه توزیع شود. وی در این نامه گفته بود: «با توجه به آن که تعداد ابزار‌های هوشمند مانند موبایل و تبلت بیش از ۶۴ میلیون دستگاه است، اما به دلیل وجود شکاف طبقاتی ضریب نفوذ این ابزار در وضعیت فعلی ۷۹ درصد در کشور است، که این ضریب نفوذ در میان خانوار‌ها تا ۷۲درصد برآورد می‌شود؛ لذا پیشنهاد می‌شود آموزش از طریق صدا و سیما مورد توجه قرار گرفته و استفاده از سامانه‌های فناوری اطلاعات به عنوان مکمل جهت پربارسازی محتوای آموزشی مورد بهره برداری قرار گیرد».
بار مضاعفی بر دوش خانواده‌ها
اما در کنار تمام این واقعیت‌ها سؤال اینجاست که آیا الزام تشکیل کلاس‌های درس در شبکه شاد و الزام دانش‌آموزان توسط مدیران مدارس برای نصب اپلیکیشن و غیبت خوردن دانش‌آموز در صورت حضور نیافتن در این کلاس درس مجازی، بار مضاعفی بر دوش خانواده‌هایی که تلفن همراه هوشمند ندارند و یا در ساعات تشکیل کلاس درس مادر و پدر سر کار هستند، نخواهد بود؟ و آیا آموزش و پرورش در سطح کلان می‌داند با چه طیفی از مخاطب مواجه است؟ برای مثال جامعه کارگری که در تعطیلات تحمیلی کرونا، درگیر بیکاری و مسائل مالی شده است یا مردم سیل‌زده در جنوب کرمان تا چه‌اندازه توانایی تحقق دستور مدیران آموزش و پرورش برای حضور الزامی فرزندانشان در شبکه شاد را دارند؟
تضمین کیفیت آموزش!
موضوع دیگر تضمین کیفیت آموزش است. یعنی تضمین اینکه آیا فرآیند یادگیری در آموزش مجازی فعلی از طریق سامانه شاد اتفاق می‌افتد یا خیر؟ هر چند که هدف اصلی آموزش و پرورش از شکل‌گیری شبکه شاد کمک به جریان آموزش دانش‌آموزان و تسهیل مسیر است، به ویژه آنکه امکان نظارت بالاتر می‌رود و از ورود افراد بدون احراز هویت در گروه‌های درسی دانش‌آموزان ممانعت به عمل می‌آید، اما نمی‌توان این واقعیت را نادیده گرفت که تاکنون هنوز برخی افراد بنا بر مشکلاتی که پیش‌تر اعلام شد، موفق به نصب اپلیکیشن شاد نشده‌اند. در حقیقت باید گفت جدا از تمامی مشکلاتی که شبکه مجازی شاد دارد، پاشنه آشیل آن جاماندن جمعی از دانش‌آموزان کشور از حضور در این بستر است، به‌ویژه قشری که به‌لحاظ اقتصادی آسیب‌پذیرتر است و اگر چاره‌ای برای آن نیندیشند اهداف شبکه شاد را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.
البته محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش و پرورش گفته است: «سامانه شاد نزدیک به ۹۰ درصد دانش‌آموزان را پوشش می‌دهد، برای مابقی که یا دسترسی به اینترنت نداشته یا ابزار ندارند برنامه ویژه‌ای داریم. مدیران و معلمان عزیز به‌صورت حضوری و با ارائه بسته‌های آموزشی حتی با تماس‌های تلفنی آموزش را پی می‌گیرند. اجازه نمی‌دهم دانش‌آموزی از آموزش جا بماند». در هر صورت برای قصه پر غصه پاشنه آشیل شبکه آموزش مجازی و مشکلات اپلیکیشن شاد، که همان عدالت آموزشی است، ضروری است برنامه‌ریزی دقیق‌تر و با سرعت‌تری پیش‌بینی شود؛ اما باید اذعان کرد، شرایط فعلی که بر کشور حاکم شده را می‌توان به‌نوعی بهترین فرصت برای شکل‌گیری جریان آموزش مجازی دانست، چراکه اگر این سامانه همه‌گیر نشود، قطعاً هیچ زمان دیگری نمی‌توان به آموزش مجازی در این سطح و موفقیت در این عرصه فکر کرد.
انتهای پیام 
