نقدی بر دور نخست مذاکرات عراق و آمریکا

به گزارش ایکنا، نخستین دور مذاکرات راهبردی عراق و ایالات متحده آمریکا 22 خرداد 1399 از طریق ویدئوکنفرانس برگزار شد.

در این گفت‌وگو که بین تیم‌‌های مذاکره‌کننده دو طرف به ریاست «عبدالکریم هاشم مصطفی» قائم مقام ارشد وزارت خارجه عراق و «دیوید هیل» قائم مقام وزارت خارجه آمریکا در امور سیاسی برگزار شد، دو طرف به بحث و بررسی مناسبات اقتصادی، سیاسی، امنیتی و فرهنگی میان دو کشور پرداختند.

«مصطفی الکاظمی» نخست‌‌وزیر عراق پس از این مذاکرات گفت: مذاکرات راهبردی ما با آمریکا بر اصل حاکمیت و منفعت عراق متمرکز بود و ما به نتایج بزرگی رسیدیم.

در همین راستا، «جمعه العطوانی» مدیر مرکز مطالعات و تحلیل سیاسی «افق» عراق در یادداشتی به نقد این مذاکرات پرداخته و این یادداشت را در اختیار ایکنا قرار داده است که در ادامه می‌آید:
 
«مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر عراق، چند نکته را به عنوان اصول مذاکرات میان عراق و ایالات متحده آمریکا مطرح کرد که مهمترین آنها عبارت از تمرکز بر نظر مرجعیت دینی، پارلمان و خواست ملت عراق و قرارگرفتن منافع عراق در اولویت اول، دوم و سوم بود. در حالی که با بررسی نتایج نخستین دیدار میان مذاکره‌کنندگان عراقی و همتاهای آمریکایی آنها، هیچ یک از این دو نکته را مشاهده نکردیم.

درباره حضور نیروهای نظامی آمریکا در عراق گزارش منتشره به باقی ماندن نیروهای آمریکایی در پایگاه‌های آنها در عراق اشاره دارد، هر چند تعداد آنها کاهش یافته است، این با اصل اول که الکاظمی بیان کرده بود، مبنی بر پایبندی به نظر مرجعیت تعارض دارد. چرا که مرجعیت عالی دینی عراق در یکی از خطبه‌های نماز جمعه تأکید کرد که «بیگانگان باید از عراق خارج شوند». این سخن اشاره روشنی به حضور نیروهای بیگانه در عراق دارد.
 
آمریکا تنها به حضور نیروهایش در داخل خاک عراق اکتفا نکرده است بلکه خاک عراق را محلی برای تجاوز به ارتش، مردم، نیروهای پلیس و فرودگاه‌های غیر نظامی قرار داده است و علاوه بر آن دو تن از بزرگترین فرماندهان ایران و عراق در منطقه خاورمیانه یعنی قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس را نیز به شهادت رساند.
 
اما درباره رأی پارلمان عراق درباره خروج نیروهای بیگانه از عراق که الکاظمی به آن اشاره کرده است، باید گفت: پارلمان عراق قانونی را تصویب کرد که دولت را ملزم به پایان دادن به حضور بیگانگان از عراق کرد، در حالی که در عمل، دولت عراق اجازه نداشت تعداد این نیروها را کاهش دهد. بنابراین الکاظمی در مذاکراتش با آمریکا به کدام مصوبه پارلمان تکیه کرده است؟
 
درباره مطالبه ملت عراق نیز این نکته لازم به ذکر است که مطالبات ملت عراق در تظاهرات میلیونی آنها که پس از تجاوز آمریکا به فرودگاه بغداد در ابتدای سال 2020 میلادی انجام شد، کاملا نمایان بود. این تظاهرات میلیونی در مقابل سفارت آمریکا در بغداد انجام و ملت عراق خواستار اخراج نیروهای آمریکایی از عراق شد.
 
الکاظمی حتی اصولی که خود را به آن ملزم کرده است، به کناری زد و باقی‌ماندن نیروهای آمریکایی در پایگاه‌هایشان در عراق را تأیید کرد.
 
اما نکته دوم که نخست‌وزیر عراق بر آن تأکید کرده بود، اهمیت منافع عراق است. این اصل نیز به کناری نهاده شد و ما در این مذاکرات هیچ نشانه‌ای از حفظ منافع عراق مشاهده نکردیم.
 
به عنوان مثال، منافع عراق در حاکمیت ملی و عدم مداخله بیگانگان در امور داخلی کشور است، اما در این مذاکرات دیدیم که دولت عراق درهای کشور را به طور کامل به روی آمریکا باز کرد تا حاکمیت و استقلال دولت عراق به راحتی نادیده گرفته شود.
 
دور اول مذاکرات عراق و آمریکا، به مداخله آمریکا در انتخابات زودهنگامی که قرار است در عراق برگزار شود پرداخته است. اینها الفبای سیاسی هر کشور است و صحبت‌ کردن در مورد آن مداخله‌ای آشکار در امور دولت یک کشور محسوب می‌شود، بنابراین سخن گفتن درباره صداقت در انتخابات و امثال این موارد در صلاحیت ایالات متحده آمریکا نیست. لذا عراق می‌تواند در این مورد از سازمان ملل متحد به عنوان یک سازمان مستقل بین‌المللی و نماینده این سازمان در عراق کمک بگیرد.
 
اما سخن‌گفتن از انجام تحقیق درباره حمله به تظاهرات کنندگان عراقی در مذاکرات نمایندگان عراق و آمریکا، بیانگر نادیده گرفتن حاکمیت دولت عراق و خارج از موضوع مذاکراتی است که باید در آن به مسائل دوجانبه میان دو کشور پرداخته شود.
 
اگر موضوع تظاهرات و استفاده از خشونت علیه تظاهرات‌کنندگان باید مورد توجه دو کشور باشد، پس چرا نماینده عراق درباره تظاهراتی که اکنون در بیشتر ایالت‌های آمریکا به دنبال نژادپرستی دولت این کشور رخ داده و دهها نفر از شهروندان سیاهپوست و حتی سفیدپوست آمریکایی به دلیل استفاده بی‌رویه از قدرت جان خود را از دست داده‌اند، در این مذاکرات چیزی مطرح نکرد؟ و یا اینکه چرا سخنان نژادپرستانه ترامپ در این زمینه را در موضوع مذاکرات نگنجاند؟
 
تصور می‌کنم طرح مسائل فرهنگی در این مذاکرات بیانگر همکاری مشترک میان دو کشور در رابطه با گروه‌های آموزشی و فرهنگی است که مورد توجه است. با وجود اینکه در گذشته می‌دانستیم مفهوم فرهنگی که آمریکا در همکاری خود با عراق، خواستار آن است، به معنای تجزیه، فروپاشی اجتماعی و نابودی هویت دینی و اجتماعی و سنت‌های عشایری بیانگر هویت ملت و دولت عراق است.
 
ما دریافتیم که آمریکا در این پرونده با عراق چانه‌زنی می‌کند تا آرشیو قراردادهای امضاشده با نظام معدوم حزب بعث را با معامله و به دست آوردن امتیاز، دوباره زنده کند، با علم به اینکه دولت آمریکا با همکاری مصطفی الکاظمی، این آرشیو را به سرقت برده است، چرا که الکاظمی پیش از این در مؤسسه حفظ اسناد عراق تحت نظارت اشغالگران آمریکایی کار می‌کرد.