اشتراکات زندگی امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س) الهام‌بخش آثار نمایشی فراوانی است

علی‌رضا غنچی؛ کارگردان و نمایشنامه‌نویس تئاتر در گفت‌و‌گو با ایکنا، گفت: رویکرد نهادهای دولتی به نمایش مذهبی به‌اندازه‌ای سفارشی‌شده که هنرمندان علاقه‌مندی چون من برای کار کردن در این زمینه انگیزه لازم را از دست داده‌اند. برای مثال اداره کل هنرهای نمایشی و حوزه هنری سازمان تبلیغات تنها با آدم‌هایی محدودی کار می‌کند که به استنباط خودشان امتحان پس داده هستند، البته این دایره بسته تنها به هنرمندان خلاصه نمی‌شود، بلکه مدیران هنری نیز چنین هستند، برای همین هم شاهدیم عده‌ای خاص در مستندهای هنری دائم در حال جابه‌جایی هستند.

وی افزود: بنده نمایشنامه‌‌های قرآنی و مذهبی بسیاری را نوشته‌ام که آخرین آن مربوط به 40 قسمت نمایشنامه رادیویی می‌شد که برگرفته از موضوعات قرآنی بود، اما وقتی نمی‌توانم کارهایم را اجرا کنم نباید از من ایراد گرفت چرا در دیگر حوزه‌های نمایش ادامه کار می‌دهم. اضافه می‌کنم نمایشنامه‌ای دیگری را آماده ساخت دارم که برگرفته از نهج‌البلاغه است. این متن نمایشی را بارها به مراکز مختلف ازجمله مرکز هنرهای نمایشی ارائه کرده‌ام، ولیکن هیچ‌گاه با تولید این کار موافقت نشده است!

این کارگردان ادامه داد: این روزها در دهه کرامت به سر می‌بریم؛ دهه‌ای که مزین به نام امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س) است. این دو عزیز، سراسر زندگی‌شان سرشار از موضوعات مختلفی است که انتظار می‌رود الهام‌بخش کارهای نمایشی باشد، اما افسوس که به شکلی محدودی به این امر توجه شده است. کارهای تولید نیز تنها به یک یا دو حوزه توجه دارند، درصورتی‌که پیشنهاد می‌کنم اگر به اشتراکات زندگی امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س) هم توجه شود، قادریم آثار جذابی را روی صحنه بریم.

غنچی تأکید کرد: زندگی امام هشتم(ع) و خواهرشان، قبل از سفر امام به خراسان، مشترکات زیادی داشت، زیرا این برادر و خواهر موضوعات مختلف جهان اسلام را رصد می‌کردند. این موضوع تا به امروز مدنظر قرار نگرفته، پس اگر نهادهای دولتی گروهی را موظف کنند در این رابطه تحقیق داشته باشند، شاهد متون نمایشی خوبی خواهیم بود که بازگویی آن به نظرم سبب اتفاقات بسیار خوبی خواهد شد.

وی با بیان اینکه باید جریان‌سازی هنر اسلامی را در زندگی روزمره مردم هم ببینیم، تأکید کرد: برای اینکه هنر به‌ویژه تئاتر، مملو از کارهایی شود که در آن موضوعات دینی مطرح است، باید موضوعات موردنظرمان را با زندگی مردم گره زنیم، یعنی جدا از قصه‌هایی که به زندگی ائمه(ع) توجه دارند، باید آموزه‌های موردنظر در زندگی امروز مدنظر قرار گیرد. درضمن توجه به سیره معصومان در کارهای نمایشی برای تمام دوران کاربرد دارد، ولی اینکه چگونه بخواهیم این موضوع را مدنظر قرار دهیم، تأثیرگذاری کار را مشخص می‌کند.

هنرمند سیره ائمه را در کارهای نمایشی متبلور کند

این کارگردان متذکر شد: هنرمند اگر نتواند به کشف رسد و حقیقت جاری در زندگی ائمه را به مخاطب نشان دهد کارش ماندگار نخواهد شد. این امر نیز به این معنا نیست که هنر نمایش از کارهای دیگر بری شود، اما میان تولیدت اسلامی و دیگر شکل‌های نمایش، باید تناسب خوبی برقرار شود، ولی آن چیزی که امروز می‌بینیم گواه این امر نیست. این نقصان در شرایطی است که ما ایرانیان در لحظه‌لحظه زندگی‌ وام‌دار ائمه(ع) هستیم. به‌ویژه امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س) که ایرانیان سعادت میزبانی از آنها را دارد.

غنچی پیشنهاد کرد: هر سال در ایام ماه مبارک، نمایشگاه قرآن در مصلای تهران برگزار می‌شود، هرچند دو سالی است که به دلیل شیوع بیماری کرونا این اتفاق رخ نداده است. این نمایشگاه بهترین فرصت برای کارهای قرآنی است، ولی در این مکان نیز به من اجازه داده نمی‌شود نمایشنامه‌های قرآنی که نوشته‌ام را روی صحنه برم! این نکته برای من دردآور است، زیرا کار کردن در حوزه تولیدات دینی جزء دغدغه‌های من است.

این کارگردان تئاتر ادامه داد: کانون‌های فرهنگی مسجد باید تقویت شوند تا بتوان کارهای دینی را برای توده مردم به اجرا کنند. این اقدام در دهه 60 باب بود، اما نمی‌دانم چه شد که این اتفاق دیگر پیگیری نشد، درحالی‌که این شکل از کار می‌توانست اتفاقات خوبی را برای هنر این سرزمین به همراه داشته باشد.

فرصت‌‌سازی از کرونا را فراموش کردیم

وی یادآور شد: درست است کرونا تئاتر را تعطیل کرد، اما اگر ریشه‌ای بخواهیم نظر کنیم می‌بینیم شیوع این بیماری فرصتی بود تا متون خوب نمایشی خلق شود. دولت می‌توانست برای حمایت از هنرمندان از آنها بخواهد در دورانی که کار نمی‌کنند تحقیق و نگارش کنند تا نمایشنامه‌های خوبی در حوزه موضوعات دینی و اسلامی خلق شود، اما افسوس که این مسئله نیز همانند دیگر فرصت‌ها سوخت.

این کارگردان در پاسخ به سؤال پایانی مبنی بر اینکه در نگارش نمایشنامه‌های اسلامی از چه موضوعاتی باید پرهیز کرد، توضیح داد: به‌عنوان فردی که نمایشنامه‌های مذهبی بسیاری را نوشته، توصیه می‌کنم در تحقیق از ارجاع به یک منبع خودداری شود، چون در این عرصه باید دیدی جامع و کامل داشته باشیم، به‌ویژه برای جامعه داخل که اهل تشیع و تسنن همانند برادر کنار یکدیگر زندگی می‌کنند از کارهای تفرقه‌آمیز باید پرهیز جدی شود.