از سکوت فردی اخلاقی تا سکوت اجتماعی انتخاباتی

به گزارش ایکنا، محمدحسن احمدی، استاد پردیس فارابی دانشگاه تهران، 27 خردادماه در چهل و چهارمین جلسه حسینیه بین‌المللی مجازی شهید حاج قاسم سلیمانی با بیان اینکه رأی ندادن، یک رفتار اجتماعی است که چه بسا عواقب آن از رأی دادن هم بیشتر است، گفت: صمت و خاموشی در کلام و سخن، جایگاه ویژه‌ای در مباحث اخلاقی دارد و از ارکان پنج‌گانه مهارت‌های اخلاقی شمرده شده است ولی برخی این صمت و سکوت را به عرصه اجتماعی هم توسعه می‌دهند ولو به قیمت از بین رفتن آبروی یک مؤمن.

متن سخنان این استاد دانشگاه به شرح زیر است:

صمت و خاموشی در کلام و سخن، جایگاه ویژه‌ای در مباحث اخلاقی دارد و از ارکان پنج‌گانه مهارت‌های اخلاقی شمرده شده است. صمت و جوع و سهر و خلوت و ذکری به دوام/ ناتمامان جهان را کند این پنج تمام.

با همه اهمیت صمت و سکوت، در اخلاق فردی اما داستان در اخلاق اجتماعی سیاسی تا حد زیادی متفاوت است. خیلی‌ها متأثر از همان توصیه‌های اخلاق فردی، در اخلاق اجتماعی نمره خوبی نمی‌گیرند. حاضرند مثلا سکوت و دوام ذکرشان قطع نشود؛ حتی اگر یک امر مهم اجتماعی مثلاً حرمت یک مؤمن را در حال ضایع شدن ببینند. ظریفی می‌گفت که اگر دیدید امام جماعتی در مدتی طولانی، همیشه به موقع برای اقامه نماز جماعت در مسجد حاضر شد، اندکی در عدالتش شبهه وارد می‌شود؛ چراکه یعنی در این مدت مثلاً یک سال، آیا یک بار نشد که کاری مهمتر از نماز اول وقت، مانع تو شود؟! از نگاه این افراد، البته آن چه اهمیت دارد؛ همان کاری است که انجام می‌دهند و از مستحبات فردی است نه کارهایی که انجام نمی‌دهند و احیاناً از واجبات اجتماعی است.

گوش این افراد حتی برای شنیدن هم کَر است؛ چه برسد به قضاوت کردن و اقدام کردن. (صم بکم عمی) به واقع باید گفت مسئولیت اجتماعی هر یک از آحاد افراد جامعه، به تمام معنی یک وظیفه اجتماعی است که صدها روایت باب صمت و سکوت، نمی‌تواند توجیهی برای اهمال نسبت به آن باشد. اینان هنوز نمی‌دانند که صمت را از بابت پرهیز از حرف‌های لغو و باطل گفته‌اند نه مشارکت در امور اجتماعی. جمله «به من چه؟» ممکن است جمله آرامش‌بخشی آنی برای خاموش کردن وجدان باشد اما نتایج این نوع رفتارهای سلبی، چه بسا از خیلی از رفتارهای ایجابی منفی نیز بیشتر است.

شاید کمتر واقعه تاریخی را در ذهنمان بیابیم که نمونه‌ای برای این معنی نباشد! مگر غیر از آن بود که همراهی نکردن با امام معصوم در یک زمان خاص، موجب حوادث ناگواری شد؛ چنانچه تشکیل دولت غاصب اسرائیل را نیز می‌توان معلول نوعی اهمال و سکوت از سوی دولت‌های مسلمان دانست. خلاصه آن که خیلی از اتفاقات ناگوار، نتیجه عدم انجام یک عمل است. تکلیف، فقط آن‌هایی که روی میز کارمان است، نیست. بعضی وقت‌ها و مخصوصاً در مورد واجبات اجتماعی، باید اندکی فکر و تلاش کنیم تا واجبات خود را بشناسیم و الا به بهانه اخلاق، سر در لاک سکوت فردی کردن، چه بسا شهادت حاج قاسم‌ها و ده‌ها رشادت دیپلماسی و میدانی دیگر هم نتواند جبران آن باشد. رأی ندادن، یک رفتار اجتماعی است که چه بسا عواقب آن از رأی دادن هم بیشتر است.