بررسی اندیشه عرفانی و نسبی‌گرایی اخلاقی در «پژوهشنامه عرفانی»
بیست و چهارمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «پژوهشنامه عرفان» به صاحب‌امتیازی انجمن علمی عرفان اسلامی ایران منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ بیست و چهارمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «پژوهشنامه عرفان» به صاحب‌امتیازی انجمن علمی عرفان اسلامی ایران منتشر شد.
از جمله عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «اندیشه عرفانی و نسبی‌گرایی اخلاقی»، «بررسی مقایسه‌ای مفهوم گورو و پیر در عرفان هندویی و اسلامی»، «جایگاه وقت در تصوف»، «سریان عشق در هستی و ارتباط آن با وحدت وجود از نظر برخی از حکمای خطه شیراز (غیاث‌الدین دشتکی، جلال‌الدین دوانی و ملاصدرای شیرازی)»، «سیر انسان‌شناسی عرفانی در سلسه کبرویه»، «ظهور «گنج نهان» از دیدگاه سید حیدرآملی و ملاصدرا»، «دو گام عرفانی در زدودن ابهام از فلسفه خلقت در تفاسیر قرآنی».
در چکیده مقاله «اندیشه عرفانی و نسبی‌گرایی اخلاقی» می‌خوانیم: «در متن حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، اعتبار نسبی‌گرایی اخلاقی را از منظر اندیشه عرفانی بررسی می‌کنیم. با تمرکز بر نسبی‌گرایی معرفتی و هنجاری، ابتدا به نظر می‌رسد درونی بودن تعالیم و تساهل در رفتار، عرفان را به تأیید نسبی‌گرایی اخلاقی متمایل می‌کند. اما با تحلیل مبانی، منابع و معیارهای معرفتی عرفان و با در نظر داشتن مراحل دشوار سلوک و به‌ویژه با ملاحظه سفر پایانی عارفان، پذیرش نگاه نخست را دشوار می‌یابیم. درنهایت به این نتیجه می‌رسیم که نقد تفسیر نسبی‌گرایانه از تأثیرات عرفان بر اخلاق، مسیری برای تثبیت اخلاق عرفانی، با دو وصف عینییت‌‌باوری معرفتی و فضیلت‌‌مداری هنجاری است. در وجه معرفتی، تصدیقات و تمایلات مشترک و فطری، امکان تشخیص امور سازگار و ناسازگار با هستی و آگاهی انسان را فراهم می‌سازد. در وجه هنجاری نیز، ضمن ملاحظه نفس الامر ارزش‌های اخلاقی، تعلیم متعلمان برحسب رتبه وجودی آنان تنظیم می‌شود و تا تحصیل فضیلت‌های اخلاقی پایدار ادامه می‌یابد.چکیده: در متن حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، اعتبار نسبی‌گرایی اخلاقی را از منظر اندیشه عرفانی بررسی می‌کنیم. با تمرکز بر نسبی‌گرایی معرفتی و هنجاری، ابتدا به نظر می‌رسد درونی بودن تعالیم و تساهل در رفتار، عرفان را به تأیید نسبی‌گرایی اخلاقی متمایل می‌کند. اما با تحلیل مبانی، منابع و معیارهای معرفتی عرفان و با در نظر داشتن مراحل دشوار سلوک و به‌ویژه با ملاحظه سفر پایانی عارفان، پذیرش نگاه نخست را دشوار می‌یابیم. درنهایت به این نتیجه می‌رسیم که نقد تفسیر نسبی‌گرایانه از تأثیرات عرفان بر اخلاق، مسیری برای تثبیت اخلاق عرفانی، با دو وصف عینییت‌‌باوری معرفتی و فضیلت‌‌مداری هنجاری است. در وجه معرفتی، تصدیقات و تمایلات مشترک و فطری، امکان تشخیص امور سازگار و ناسازگار با هستی و آگاهی انسان را فراهم می‌سازد. در وجه هنجاری نیز، ضمن ملاحظه نفس الامر ارزش‌های اخلاقی، تعلیم متعلمان برحسب رتبه وجودی آنان تنظیم می‌شود و تا تحصیل فضیلت‌های اخلاقی پایدار ادامه می‌یابد.»
در طلیعه مقاله «جایگاه وقت در تصوف» آمده است: ««وقت» یکی از مفاهیم عرفانی و اصطلاحی رایج در میان اهل تصوف است. نویسندگان کتاب‌های کهن تصوف، تعاریف گوناگونی برای وقت آورده‌اند. تعدّد تعریف‌ها و گاه نارسایی پاره‌ای از آن‌ها باعث شده که جایگاه و اهمیت وقت در عرفان و تصوف، آنچنان که شایسته است، روشن نباشد. در این پژوهش با استناد به منابع کهن، معانی مختلف وقت را بیان کرده؛ سپس با توجه به سخنان مشایخ و بزرگان تصوف به بررسی مفهوم وقت و اهمیت آن در این حوزه پرداخته‌ایم تا جایگاه اساسی و بنیادین آن آشکار شود.»
در چکیده مقاله «دو گام عرفانی در زدودن ابهام از فلسفه خلقت در تفاسیر قرآنی» آمده است: «تصویری که تفاسیر مشهور از فلسفه خلقت انسان ارائه می‌دهند، ناظر به ظواهر بخشی از آیات بوده و از عمق کافی برخوردار نیست. معرفی عبادت و نیل به رحمت به عنوان غرض خداوند از خلقت، از‌یک‌سو و طغیان اکثریت انسان‌ها و دخول به جهنم ازسوی‌دیگر موهم عدم تحقق غرض الهی است. این تحقیق با روش توصیفی، تحلیلی و نقدی، ابتدا ریشه اشکال و نارسایی تصویر فوق را نشان می‌دهد. سپس راه حل عرفانی را ضمن دو گام اساسی در حوزه عرفان نظری و ذوقی مطرح می‌کند. حاصل گام اول، مغلوبیت عذاب تحت رحمت و اثبات وجهه تربیتی برای آن و حاصل گام دوم، تحلیل عذاب به عنوان «عتاب» و «فراق» معشوق ازلی است که وجهه ذوقی دارد. در این راستا، مستندات قرآنی و روائی مطرح و درنهایت تصویری جامع و دلنشین از فلسفه خلقت ارائه می‌شود.»
انتهای پیام
