پیرغلامی؛ پادشاهی که تاج عزتش را حسین(ع) عطا می‌کند

به گزارش ایکنا از همدان، دو روز پیش با یکی از مسئولان هیئت‌های ملایر تماس گرفتم و از او خواستم تا با چند تن از پیرغلامان هیئت ابوالفضل هماهنگ کند تا در حسینیه حاضر شوند و با آنها گفت‌وگویی داشته باشم. ساعت 5 بعد از ظهر را هماهنگ کردند. من هم خرسند ازگفت‌وگوی دلنشینی که از زبان کسانی که از همان کودکی صدایشان و قدمشان جان می‌داد برای آشنایی با حسین(ع) و راه و مقصودشان حسین بوده و هنوز هم عاشقانه حسین(ع) را صدا می‌زنند می‌شنوم.

چند دقیقه‌ای زودتر به حسینیه می‌رسم و با کمال ادب و احترام به عَلمی که مزین است به نام اباالفضل(ع) عرض ادب می‌کنم «السلام علیک یا ابالفضل العباس» و تمام وجودم عشق می‌شود به مکانی که به نام قمر بنی‌هاشم سقای دشت کربلا آراسته شده است.

سراسر حسینیه سیاه‌پوش است و جوانانی که عاشقانه هر کدام به کاری مشغولند؛ یکی علم‌ها را با اسپری تمیز می‌کند، یکی پرچم‌ها را جابجا و آماده می‌کند تا شب بین دسته عزا توزیع کند، آن یکی جارو می‌زند و خلاصه هر کس در این میدان کاری می‌کند که ارادات و اخلاصش را به آقا و سرورش ابوالفضل نشان دهد.

به گوشه‌ای از حسینیه می‌روم چند تن از پیرغلامان با رویی گشاده پذیرای من می‌شوند میزبانانی که درس اخلاق و ادب را در مکتب حسین(ع) و عباس آموخته‌اند.

بعد از سلام و احوال پرسی از پیر غلامان هیئت اباالفضل می‌خواهم که سر صحبت و گفت‌وگو را باز کنند و برایم از خاطرات قدیم خود در باب عزاداری سید و سالار شهیدان بگویند. این پیرغلامان خود را نوکر امام حسین(ع) می‌دانند و برای باز کردن سر گفت‌وگو به هم تعارف می‌کنند و خود را کوچکترین نوکر و خادم الحسین(ع) می‌دانند.

بزرگترین افتخاریم نوکری در خانه امام حسین(ع) است

مرتضی غزاله، پیرغلامی 61 ساله است که میهمان اول گفت‌وگوی ما می‌شود، در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، اظهار کرد: از کودکی با پدرم به هیئت می‌آمدم و در این هیئت بزرگ شدم و به مرور در این هیئت مسئولیت‌های مختلف خادمی را بر عهده داشتم و امروز نیز بزرگترین افتخارم نوکری در خانه حسین و عباس(ع) است.

وی با بیان اینکه پیرغلامی در خانه اباعبدالله(ع) پیر شدن نیست بلکه مسیر و طی عشق در مروه و صفای حسین(ع) است، می‌گوید: این که در مجلس عزاداری حسین باشی جزء عمرت به حساب نمی‌آید، این نوکری برایت پادشاهی است که تاج عزتش را حسین به تو عطا کند.

غزاله با بیان اینکه ویژگی‌های پیرغلام بودن استمرار در برپایی مجالس عزاداری حسین(ع) و اشتهار به این کار است، بیان کرد: اینجا فرقی نمی‌کند که چه کاره باشی و چه انجام دهی همین که حسین(ع) و عباس(ع) تو را پذیرفته‌اند برایت کافی است.

وی با بیان اینکه این هیئت جزو قدیمی‌ترین هیئت‌های شهر ملایر است، یادآور شد: در گذشته عزاداری‌ها به این گسترگی امروز نبود، 3.آن موقع در تکیه قدیم حضرت اباالفضل(ع) که فضای آن بسیار کوچک بود عزاداری می‌کردیم؛ در سال 1348 بود که تعدادی از زمین‌های اطراف آن خریداری شد و فضا برای عزاداری گسترده‌تر شد و در سال‌های بعد هم که این حسینیه بیش از 500 متر است و در سال 70 ساخته و با نذورات مردمی امروز هیئت اباالفضل به این گستردگی شده است.

مداحی روی چهارپایه و با چراغ زنبوری

وی به تجهیزات قدیمی این هیئت اشاره و بیان کرد: در آن زمان ذاکرین به روی چهارپایه می‌رفتند و مردم هم دور آن جمع می‌شدند و عزاداری می‌کردند و تجهیزات صوتی امروز نبود، برق هم که نبود هر کس یک چراغ زنبوری داشت که خودش از خانه می‌آورد و روی یک چهارپایه می‌گذاشتند و بسیاری از خانواده‌ها نذر داشتند چراغ زنبوری را با خود می‌آوردند و وقتی دسته عزاداری حرکت می‌کرد این چراغ‌ها را برای روشنایی در هیئت با خود حمل می‌کردند و تا پایان مراسم همراه هیئت بود.

این پیرغلام هیئت اباالفضل(ع) ملایر به عزت و احترام ذاکران اهل بیت در گذشته اشاره کرد و گفت: در آن زمان ذاکر احترام خاصی داشت، برای ریش سفیدان هیئت شال عزا تهیه می‌کردند و بزرگان هیئت عبا بر شانه خود می‌انداختند و ذاکرین افرادی بودند که سنشان معمولا بالاتر بود برخلاف امروز بیشتر مداحان با سن کم و جوان هستند.

وی با بیان اینکه یکی از شوق و ذوق‌های کودکان در ماه محرم این بود که علم و علامت‌ها را به دست بگیرند، تصریح کرد: منزل فردی به نام «علی بیک» نزدیک تکیه بود و فرزندانش هم در این هیئت خدمت می‌کردند، تجهیزات هیئت و علم‌ها هم در منزل ایشان نگهداری می‌شد؛ وقتی ماه محرم می‌رسید ما بچه‌ها در خانه ایشان صف می‌کشیدیم و وقتی علم را یکی یکی به دست ما می‌داند بسیار برایمان زیبا و خاطره انگیز بود ذوق می‌کردیم که یک علم به دست ما داده شده بود.

علم سه تیغه از چوب خیزران؛ قدیمی‌ترین علم هیئت اباالفضل(ع)

غزاله با بیان اینکه یکی از علم‌های هیئت علم سه تیغه از چوب خیزران و بسیار قدیمی بود، افزود: این علم ارتفاعی بین 5 تا 6 متر داشت و تا ده سال پیش هم در هیئت بود و در مقابل دسته عزاداری هیئت حرکت می‌کرد.

غزاله با بیان اینکه این هیئت به نام حضرت اباالفضل(ع) است و اردات عاشقان مولا به این هیئت ستودنی است، گفت: مردم از این هیئت برکات و عنایات دیده‌اند و این ارادت مردم را به هیئت ابوالفضل(ع) روز به روز بیشتر می‌کند.

وی به یک خاطره به یاد ماندی در سال 1383 اشاره کرد و ادامه داد: یک دختر 16 ساله بود که بیماری شدید رماتیسم داشت و با مصرف دارو می‌توانست طی 24 ساعت درد را تحمل کند و بعد از 24 ساعت دوباره درد به شدت بدنش را فرا می‌گرفت واقعا دیگر از زندگی و مصرف دارو خسته شده بود و پزشکان گفته بودند نمی‌شود برایش کاری کرد یادم هست با یکی از بزرگان هیئت پدرش همسایه بود به ایشان گفته بود دیگر خسته شده‌ایم دخترمان به شدت عذاب می‌کشد شفایش را از آقا ابوالفضل می‌خواهم.

این پیرغلام هیئت با بیان اینکه این خانم با توسل به اباالفضل در یک روز بعد از عاشورا در این تکیه شفای خود را از سقای حسین(ع) گرفته بود، توضیح داد: صبح در تکیه دیدیم این خانم در حال جارو کردن حسینیه است در حالی که قبلا نمی‌توانست روی پایش بایستد، به ما گفت نذر کرده بوده اگر شفا پیدا کند تکیه را جارو بزند و بعد از آن نیز هیچ اثری از بیماری در او نبود.

وی به تفاوت عزاداری‌های زمان گذشته و اکنون اشاره کرد و گفت: امروز هم شور و حال خاصی در هیئت‌ها وجود دارد. در حال حاضر در این هیئت بین 200 نفر طبال (طبل زن) داریم که در دو گروه کودکان و جوانان هستند. این طبال‌ها در جلوی هیئت با لباس خاص و یک دست حرکت می‌کنند و یک نت موسیقی ویژه دارد که هماهنگ آن را اجرا می‌کنند.

وی اضافه کرد: در حال حاضر علاوه بر پرچم‌های سیاه و سبز یک چهل چراغ که تعداد 40 فانوس به آن وصل است و یک گهواره که دو فرشته سفید و مشکی بزرگ که از آن خون می‌چکد در جلوی هیئت حرکت می‌کند.

هیئت اباالفضل(ع) برای جوانان نقش خانه خودشان را دارد

غزاله بیان کرد: حال و هوای هیئت همیشه اباالفضلی و حسینی است هیئت برای جوانان امروزی نقش خانه خودشان را دارد که هرچه خانه برای فرزندان بستری آرام باشد حضور فرزندان در خانه پررنگ‌تر است و باید تلاش کنیم که هیئت را به مکانی سرشار از آرامش برای جوانان امروزی تبدیل کنیم.

هیئتی‌ها به عشق خدمت به سقا می‌آیند

علیرضا مهرابی نیز که بازنشسته ارتش است و 65 سال سن دارد، به ایکنا گفت: در حال حاضر در اصفهان زندگی می‌کنم و در دهه اول و دوم محرم در این هیئت حضور دارم.

وی با اشاره به اینکه از بچگی وارد هیئت شدم و از همان سال‌ها افتخار خادمی در این هیئت را داشتم، بیان کرد: چند سالی نیز به عنوان هیئت امنای این هیئت در خدمت عزادران حسینی بوده‌ام و در کنار پیر غلامان و خادمان حسینی فعالیت داشته‌ام.

مهرابی با بیان اینکه در گذشته مردم خالصانه برنامه‌های امام حسین(ع) را با دست خالی و با کمترین امکانات به خوبی برگزار می‌کردند، گفت: امروز نیز همین جوانان و مردم با شور و حال خاصی این برنامه‌ها را در ایام شهادت امام حسین(ع) دارند .در گذشته مراسم‌های حسینی که برگزار می‌شد بسیار اثر گذار بود مردم خالصانه می‌آمدند.

وی اشاره‌ای به آیین‌های سنتی عزاداری ملایر از گذشته تا به امروز داشت و یادآور شد: تغییرات بسیار زیادی در این آیین‌ها به وجود آمده است؛ در گذشته در شهر ملایر آیین‌های بسیار زیادی اجرا می‌شد که در حال حاضر برخی از آنها نسبت به گذشته تغییری نداشته و بین مردم جایگاه خود را دارد.

مهرابی بیان کرد: بیشتر این آیین‌ها مربوط به روز عاشورا است که در حال حاضر در بسیاری از نقاط شهرستان ملایر به ویژه در روستاها اجرا می‌شود که می‌توان به حرکت نمایشی کاروان‌های کربلا، صحنه دشت کربلا، خیمه‌های حضرت اباعبدالله(ع) و یارانشان به رنگ سبز و سفید و مشکی و خیمه‌های دشمن با رنگ قرمز، طفلان مسلم و شط فرات، گهواره علی‌اصغر و گذاشتن قنداقه خونین در گهواره و... اشاره کرد.

مهرابی گفت: از آیین‌های این هیئت از گذشته تا به امروز حمل علم به عنوان نماد پرچم سپاه امام حسین(ع) بوده که این علم به ‎پارچه‌های مختلف مانند سبز و سفید و پارچه‌نوشته‌هایی با نام شهدای کربلا، بستن فانوس و... تزئین می‌شود.

وی با بیان اینکه در این هیئت کسی به کسی دستور نمی‌دهد و هر کس هر کاری از دستش بیاید انجام می‌دهد، یادآور شد: اینجا معامله با امام حسین(ع) و ابالفضل است و هدف ما اول آقا و خدمت به این خانه است و ما از خودمان چیزی نداریم فقط صاحبان این خانه می‌خواهیم که شفاعتمان کنند.

این پیرغلام هیئت اباالفضل ملایر با اشاره به اینکه مردم با نذورات خود همیشه کنار ما بوده‌اند و شاید برخی اوقات این کمک‌ها کمتر شده اما دست خالی نمانده‌ایم، بیان کرد: هر کس در این خانه و برای حضرت عباس(ع) هزینه کند عوضش را می‌گیرد. مبالغ زیادی طی سال‌های قبل برای حسینه هزینه شده است، در حال حاضر نیز برای برخی تجهیزات نیاز به هزینه داریم.

گزارش از فاطمه رحمتی