سعادت انسان در گرو مقابله با سختی‌هاست
مدرس تفسیر قرآن کریم با بیان اینکه بین نگاه خداوند و انسان در مورد سختی‌های دنیا تفاوت وجود دارد، گفت: از نگاه خداوند رشد انسان در رویارویی با مشکلات است اما از نگاه ما راحتی و آسایش اولویت قرار می‌گیرد، با توجه به آیه ۶ سوره انشقاق سعادت انسان در گرو مقابله با سختی‌ها و مشکلات است، نکته‌ای که در تربیت فرزندان نیز مغفول مانده است.
به گزارش ایکنا از همدان، حسین ثروتی، مدرس تفسیر قرآن کریم، در کارگاه تدبر با بیان اینکه در قرآن کریم در آیات زیادی مبحث خلقت مطرح شده است، اظهار کرد: خلقت در زبان عربی دو معنا دارد؛ یکی به معنای «به وجود آوردن» است که در فارسی هم اینطور معنا می‌شود و در قرآن هم بیشتر به همین معنا به کار رفته است. معنی دیگر که در زبان فارسی از آن استفاده نمی‌شود به معنای «سرهم کردن و مونتاژ» است.
وی با اشاره به آیه 101 و 102 سوره انعام بیان کرد: در این دو آیه خداوند می‌فرماید «و او همه چیز را آفریده و خالق همه چیز است»، اما در آیه‌ای دیگر از زبان حضرت عیسی(ع) می‌فرماید «أَنِّي أَخْلُقُ لَكُمْ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنْفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِ اللَّهِ ۖ من از گل مجسمه مرغی ساخته و بر آن (نفس قدسی) بدمم تا به امر خدا مرغی گردد» (آل‌عمران/ آیه 49).
ثروتی توضیح داد: در آیه‌ای که در ابتدا مطرح شد خداوند می‌فرماید خدا خالق همه چیز است اما در آیه 49 سوره آل عمران حضرت عیسی می‌فرماید من خلق می‌کنم، ممکن است این سوال پیش بیاید که آیا این دو آیه در تعارض با یکدیگر نیستند؟ در پاسخ باید گفت کلمه «خلق» که در آیه دوم از زبان حضرت عیسی مطرح شده منظور مونتاژ و سرهم کردن است نه آفرینش و به وجود آوردن.
وی افزود: خداوند در دو آیه قرآن خود را خلاق معرفی می‌کند، خلاق اسم مبالغه خالق به معنای بسیار خلق کننده است. در قرآن کریم در مورد پیدایش و خلقت دو موجود صحبت شده یکی انسان که از خاک و گل آفریده شده و دیگری خلقت جن که از آتش است. در آیه 12 سوره اعراف و در آیه 14 و 15 الرحمن این موضوع بیان شده است.
ثروتی ابراز کرد: غیر از این دو مورد به پیدایش هیچ موجود دیگری در قرآن اشاره نشده است، اما در یک قاعده کلی در آیه 30 سوره انبیا می‌فرماید «هر موجود زنده را از آب قرار دادیم» این آب منظور آب جهنده یا نطفه است، چراکه در آیه 6 سوره طارق در توضیح این نوع آب آمده است؛ «خُلِقَ مِنْ مَاءٍ دَافِقٍ از آب نطفه جهنده‌ای خلقت گردیده.».
این مدرس قرآن ادامه داد: در آغاز سوره نساء خداوند در رابطه با موضوع خلقت می‌فرماید «يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً ۚ اى مردم، بترسيد از پروردگارتان، آن كه شما را از يك تن بيافريد و از آن يك تن همسر او را و از آن دو مردان و زنان بسيار پديد آورد.» خداوند انسان‌ها را از یک شخص واحد (طبق آیه 30 و 31 سوره بقره که این شخص واحد حضرت آدم است) به وجود آورده است.
ثروتی تصریح کرد: در قرآن کریم به برحق بودن خلقت آسمان و زمین اشاره شده است، «خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ » (عنکبوت / آیه 44) این موضوع در سوره‌های دیگری از جمله سوره هود نیز اشاره شده است.
وی با اشاره به آیه 7 سوره هود «وَ هُوَ الَّذي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ في سِتَّةِ أَيَّامٍ»، ابراز کرد: ایام در زبان عربی چند معنا دارد، یکی به معنای روز و یا شبانه روز است و دیگر به معنای مرحله، روز که ما می‌گوییم گردش زمین و خورشید است و در رابطه با این آیه که در مورد خلقت زمین و آسمان توضیح می‌دهد روز که از گردش زمین و خورشید به وجود می‌آید معنایی ندارد، بلکه بهتر است ایام «مرحله» معنی شود.
ثروتی با اشاره به عدد 6 برای مراحل خلقت آسمان‌ها و زمین گفت: برخی شبهه و سوالی را با توجه به آیات 9 تا 12 سوره فصلت مطرح می‌کنند که در ایام خلقت در خود قرآن تناقض وجود دارد «قُلْ أَئِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذِي خَلَقَ الْأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ بگو: آيا به كسى كه زمين را در دو روز آفريده است كافر مى‌شويد» (فصلت / آیه 9) «وَقَدَّرَ فِيهَا أَقْوَاتَهَا فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ و مواد خوراكى آن را در چهار روز اندازه‌گيرى كرد » (فصلت / آیه 10) و «فَقَضَاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ فِي يَوْمَيْنِ پس آنها را [به صورت] هفت آسمان، در دو هنگام مقرّر داشت و در هر آسمانى كار [مربوط به] آن را وحى فرمود» (فصلت / آیه 12) باید گفت در آیه 7 سوره هود شش مرحله برای آفرینش کل آسمان‌ها و زمین مطرح شده، اما در آیات سوره فصلت مراحل خلقت به تفکیک خلقت زمین، جداسازی آسمان‌ها به 7 آسمان و اندازه گیری و تقدیر غذای زمین بیان شده است.
ثروتی با اشاره به مراحل خلقت انسان که در قرآن کریم به آن اشاره شده است، بیان کرد: در خلقت انسان اشاره شده که خداوند انسان را ابتدا از خاک، بعد نطفه، بعد علقه، سپس مضقه و آنگاه برای استخوان‌ها گوشت قرار داده است. در آیه 67 سوره غافر نیز می‌گوید «خُلِقَ مِن تُراب» که این آیه اشاره به این دارد که نطفه از همان مواد غذایی که از خاک به دست آمده ایجاد شده است.
این مدرس قرآن با اشاره به نحوه خلقت خداوند در مورد تمام آفرینش‌ها به آیه 7 سوره سجده اشاره کرد و بیان کرد: «الَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ ۖ وَبَدَأَ خَلْقَ الْإِنْسَانِ مِنْ طِينٍ همان كسى كه هر چيزى را كه آفريده است نيكو آفريده، و آفرينش انسان را از گِل آغاز كرد» این آیه نشان می‌دهد که از نظر خداوند تمام مخلوقات زیبا هستند یعنی مخلوق زشت در دنیا نداریم، کلمه زشت در ادبیات دینی جایی ندارد، بهتر است در ادبیاتی که به کار می‌بریم به این مسئله توجه کنیم، به طور مثال بگوییم زیبا و زیباتر.
وی با اشاره به آیات دیگری در مورد خلقت یادآور شد: در آیه 57 سوره غافر، 11 صافات و 27 نازعات اشاره شده است که عظمت خلقت آسمان‌ها و زمین از آفرینش انسان بیشتر است. ما انسان‌ها گمان می‌کنیم فضیلت ما از همه موجودات بالاتر است، اما در آیه 70 سوره اسراء « وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَىٰ كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا» این موضوع مطرح شده است و از این آیه نیز اینطور برداشت می‌شود که این فضیلت انسان بر بسیاری از موجودات است نه همه موجودات هر چند خلقت انسان در نوع خودش بسیار زیبا و بی‌نظیر است.
ثروتی با تاکید بر اینکه خلقت همراه با هدایت است، توضیح داد: اینطور نیست که خداوند مخلوقی را ایجاد کند و آن را رها کند، وقتی فرعون از حضرت موسی(ع) پرسید پروردگار شما کیست در آیات 49 و 50 سوره طاها بیان شده که پروردگار ما کسی است که هر که و هر چه را به وجود آورده هدایت کرده است. این نشان می‌دهد خداوند پس از آفرینش موجودات عالم را رها نمی‌کند.
وی در پاسخ به این سوال که اولین چیزی که خلق شده چیست؟ گفت: در قرآن کریم به این موضوع اشاره نشده است اما در کل، خلقت یک امر ازلی است اینطور نیست که خدا باشد اما خلقی نداشته باشد چراکه تغییر در خدا معنا ندارد. نمی‌شود تصور کرد که خدا وجود دارد اما آفرینشی نداشته باشد.
این مدرس قرآن با اشاره به آیه دیگری در رابطه با خلقت به آیه 4 سوره بلد «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي كَبَدٍ به راستى كه انسان را در رنج آفريده‌ايم.» اشاره کرد و تصریح کرد: این آیه مربوط به پیدایش انسان است نه سیر زندگی آن، آیه بیان می‌کند آفرینش انسان در سختی و رنج است اما خداوند می‌گوید هرچند زندگی سخت هست اما من کمکت می‌کنم هم‌چنین صفات خداوند مثل «نصیر» بیانگر این موضوع است و انسان را امیدوار می‌کند؛ همانطور که در قرآن می‌فرماید «... وَاللَّهُ الْمُسْتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ و بر آنچه توصيف مى‌كنيد، خدا يارى‌ده است.» (یوسف/ آیه 18) و یا در آیه دیگری می‌فرماید «سَيَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُسْرًا خدا به زودى پس از دشوارى آسانى فراهم مى‌كند.» (طلاق / آیه 7). یا آیه 5 سوره شرح «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا».
وی ادامه داد: در اصل کسی که سختی را نچشد معنی آسانی را در نمی‌یابد، به طور مثال کسی لذت سلامتی را می‌فهمد که طعم بیماری را چشیده باشد یکی از بزرگترین نعمت‌هایی که خدا به انسان می‌دهد درک سختی و محرومیت‌هاست اگر سختی نباشد معنای آسانی را متوجه نمی‌شویم.
ثروتی با اشاره به اهمیت گذراندن سختی از نظر خداوند توضیح داد: در آیه 7 سوره شرح خداوند به پیامبر(ص) می‌فرماید «فَإِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ هنگامی که از کار مهمّی فارغ می‌شوی به مهم دیگری پرداز» خداوند در این رابطه به پیامبرش نمی‌گوید تو استراحت کن فرشتگان را برای یاری‌ات می‌فرستم و خود را به سختی نینداز! بین نگاه خداوند و انسان خیلی تفاوت وجود دارد، از نگاه خداوند رشد انسان در رویارویی با مشکلات است اما از نگاه ما راحتی و آسایش اولویت قرار می‌گیرد.
وی در این رابطه به آیه دیگری اشاره کرد و گفت: در سوره انشقاق آیه 6 می‌فرماید «يَا أَيُّهَا الْإِنْسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَىٰ رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ اى انسان، حقاً كه تو به سوى پروردگار خود بسختى در تلاشى، و او را ملاقات خواهى كرد.» از این رو سعادت انسان در گرو مقابله با سختی‌ها و مشکلات است، متاسفانه این مسئله یکی از مشکلات فرهنگی امروز است که در تربیت فرزندان خود که تعداد آنها به نسبت گذشته کمتر است، والدین و اطرافیان این تفکر را دارند که هر چه ما سختی کشیدیم کافی است و فرزندمان نباید در سختی باشد، همه امکانات و رفاهیات را برایش فراهم می‌کنند و کودک خود به دنبال رفع مشکلاتش نیست. درصورتی که کمک والدین باید فراهم کردن زمینه تلاش برای کودک باشد.
تهیه خبر: اکرم یوسفی پارسا
انتهای پیام
