موزه فاطمی؛ محور گردشگری فرهنگی در شهر قم + عکس
موزه فاطمی به خاطر مزیت‌ها، آثار و داشته‌هایی که دارد در بسیاری از گونه‌های موزه‌ای و گردشگری قرار می‌گیرد؛ به طوری که این موزه تاریخی در جوار بارگاه فاطمی در جرگه «گردشگری میراثی» یا «گردشگری تاریخی» می‌گنجد و از سویی این موزه وقفی و بارگاهی در حیطه «گردشگری دینی» و «گردشگری مذهبی» و هم‌چنین در بوته «گردشگری زیارتی» نیز محسوب میشود و از طرف دیگر به لحاظ کم و کیف آثارش در قلمرو «گردشگری فرهنگی» و «گردشگری هنری» نیز تعریف میشود.
به گزارش ایکنا از قم به نقل از پایگاه خبری آستان مقدس حضرت معصومه(س)، «موزه آستانه قم» در جوار بارگاه مقدس فاطمی به عنوان اولین موزه عمومی ایران، اولین موزه وقفی و بارگاهی ایران و جهان و تنها موزه تاریخی و هنری استان قم و یکی از متنوع‌ترین و غنی‌ترین موزه‌های ایران و جهان تشیع با هزاران اثر باستانی، تاریخی، فرهنگی و هنری شاخص و در تراز جهانی، می‌تواند محور و مدار گردشگری و موزه‌گردی در استان قم و ایران اسلامی قرار بگیرد.
موزه یکی از مهم‌ترین مصادیق شاخص میراث فرهنگی و یکی جاذبه‌های فوق‌العاده گردشگری است که برای غالب اقشار جامعه، بسیار خاطره‌انگیزی، تاثیرگذاری و آموزندگی دارد. جذابیت همه جانبه موزه‌های تاریخی و هنری به حدی است که هر کس به اندازه انگیزه و استعداد و فهم خود می‌تواند در بازدید از اشیاء و آثار موزه بهره‌مند شود.
از این رو در هفته گردشگری گفت‌وگویی را با حجت‌الاسلام محمدباقر مشکاتی رئیس اداره موزه فاطمی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانیم.
با عرض سلام با توجه به اهمیت صنعت گردشگری نقش موزه آستان مقدس بانوی کرامت را در امر گردشگری شهر مقدس قم چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با سلام خدمت شما و مخاطبانتان، سازمان جهانی گردشگری تعریفی از گردشگری فرهنگی ارائه کرده است، که بر اساس آن «گردشگری فرهنگی شامل جابجایی افراد برای اساساً انگیزه‌های فرهنگی مانند تورهای مطالعاتی، هنرهای نمایشی و سایر تورهای فرهنگی، سفر به جشنواره‌ها و سایر رویدادهای فرهنگی، بازدید از مکان‌ها و بناهای تاریخی، سفر برای مطالعه طبیعت یا هنر یا زیارت» است.
بنابراین گردشگری یکی از بزرگ‌ترین و سریع‌ترین صنایع جهان است و تعداد فزاینده‌ای از گردشگران به دنبال گردشگری فرهنگی و تاریخی هستند و نه صرفاً سفرهای تفریحی از این رو شایسته است نهادهای ذی‌ربط در عرصه اقتصاد و صنعت گردشگری همواره به محوریت بارگاه و موزه فاطمی التفات و اهتمام داشته باشند.
موزه فاطمی چه جاذبه‌هایی برای جذب گردشگر دارد؟
جاذبه‌های موزه فاطمی برای گردشگران ایرانی و غیرایرانی با توجه به گفتمان جدید و چیدمان محتواگرای آن صرفاً از باب تفریحی و سیاحتی نیست چرا که فراوانی، نفاست، قدمت و تنوع چهل گونه‌ای آثار باستانی، تاریخی، فرهنگی و هنری موزه از هزاره‌های قبل از میلاد تا روزگار معاصر، موجب شده ما بتوانیم برای سلیقه‌ها، باورها و انگیزه‌های متفاوت بازدیدکنندگان تالارها و گنجینه‌های گوناگونی ایجاد کنیم تا برای گردشگران مسلمان و غیرمسلمان جاذبه خاص خود را داشته باشد.
امروزه در موزه فاطمی وجود تالار عترت در ۱۰ گنجنیه تخصصی و موضوعی با رویکرد دینی و اسلامی و صدها اثر شاخص متعلق به دوران اسلامی و تالار عبرت در ۶ گنجینه تخصصی و گونه‌ای با رویکرد تمدنی و تاریخی با ده‌ها اثر شاخص متعلق به قبل از اسلام و دوره حکومتی ایران، تاحد زیادی پاسخگوی نیازها و انتظارات و سلیقه‌های متفاوت زائران و گردشگران ایرانی و غیرایرانی است.
باتوجه به ماندگاری چند ساعته یا یک روزه اغلب مسافران شهر مقدس قم، موزه گزینه بسیار مناسبی است که گردشگران می‌توانند علاوه بر زیارت بارگاه نورانی کریمه اهل بیت(ع)، بازدید از موزه فاطمی را در سبد سیاحتی و موزه‌گردی خود قرار دهند تا ضمن آشنایی با فرهنگ و تاریخ ایران اسلامی و شهر مقدس قم و دستاوردهای سفر تاریخی و تمدن‌ساز حضرت فاطمه معصومه(س) به دیار قم، خاطره‌ای فرح‌بخش از مسافرت خود به یادگار ببرند.
به نظر شما چه اقداماتی باید در راستای معرفی این موزه به عنوان هدف گردشگری در شهر مقدس قم انجام شود؟
موزه فاطمی در دو سال اخیر گام بسیار خوب و مؤثری در جذب گردشگران ایرانی و غیرایرانی برداشته است، به لطف خدا و عنایات بانوی کرامت از رهگذر تلاش‌ها و ابتکارات کارکنان موزه، تعداد بازدیدکنندگان ایرانی موزه نسبت به قبل از همه‌گیری کرونا در ماه‌هایی تا ۵ برابر افزایش یافته و ما شاهد افزایش ۵۰ برابری بازدید توریست‌ها و گردشگران خارجی در این موزه بودیم که امیدوارکننده است.
تغییر و تحول گفتمانی و چیدمانی موزه، اطلاع‌رسانی و تبلیغات مستمر در فضای مجازی، ایجاد سامانه خرید بلیط مجازی از طریق قم تیکت، ارتباط‌گیری با نهادهایی چون آموزش و پرورش استان قم، هماهنگی و تعامل با اداره روابط بین‌الملل آستان مقدس از عوامل موثر و تسهیل‌گر در جذب گردشگران به موزه فاطمی بوده است که با ادامه سیر بروزرسانی و تحول موزه ان‌شاءالله شاهد جهش خوبی در این عرصه خواهیم بود.
باتوجه به اینکه موزه فاطمی اولین و تنها موزه تاریخی هنری استان قم محسوب میشود؛ شایسته است که همه دست اندرکاران و فعالان عرصه گردشگری قم، “زیارت بارگاه فاطمی” و “بازدید از موزه فاطمی” را به عنوان دو جاذبه فوق‌العاده و منحصربه‌فرد این شهر مذهبی، محور و اولویت فعالیت خویش قرار دهند.
خادمان بانوی کرامت در موزه همواره پذیرای تورهای ایرانگردی و قم‌گردی است و از همکاری و هماهنگی بیش از پیش نهادهای مرتبط و مشابه به ویژه آژانس‌های مسافرتی و تورلیدرها و راهنمایان گردشگری استقبال می‌کنند.
می‌توانید مزیت‌ها و ویژگی‌های منحصر به فرد موزه آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه(س) را بیان کنید؟
علی‌رغم تنوع یافتگی عرصه گردشگری و تخصصی شدن آن، موزه فاطمی به خاطر مزیت‌ها، آثار و داشته‌هایی که دارد در بسیاری از گونه‌های موزه‌ای و گردشگری قرار می‌گیرد؛ به طوری که این موزه تاریخی در جوار بارگاه فاطمی در جرگه “گردشگری میراثی” یا «گردشگری تاریخی» می‌گنجد و از سویی این موزه وقفی و بارگاهی در حیطه “گردشگری دینی” و «گردشگری مذهبی» و هم‌چنین در بوته «گردشگری زیارتی» محسوب میشود و از طرف دیگر به لحاظ کم و کیف آثارش در قلمرو «گردشگری فرهنگی» و «گردشگری هنری» نیز تعریف می‌گردد.
گرچه وجوه مشترکی در همه تعاریف انواع گردشگری وجود دارد و در مواردی هم‌پوشانی دارند. ولی موزه فاطمی به تناسب مخاطبان، با گفتمان و چیدمان محتواگرای خود می‌تواند در بسیاری از عرصه‌ها و جاذبه‌های گردشگری ورود پیدا کند؛ از این روی صاحب‌نظران و فعالان این عرصه را به تأمل و ایده‌پردازی بیش‌تر در این زمینه دعوت می‌کنیم.
هم‌چنین استقرار موزه فاطمی در شهر مقدس قم به عنوان پایگاه و کانون تشیع و مرکز ثقل حوزه و مرجعیت شیعه و خاستگاه انقلاب اسلامی ایران، استقرار در کلان‌شهرِ زائرپذیر قم به عنوان دومین شهر زیارتی ایران با سابقه و قابلیت جذب میلیون‌ها زائر ایرانی و زائر مسلمان غیرایرانی و هم‌جواری موزه آستان با حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه معصومه(س) و دسترسی آسان به آن در هسته مرکزی قم و امکان قرارگرفتن موزه آستان به عنوان تنها گزینه «گذر مسافران» و «زائران عبوری» در سبد گردشگری و تفریحی آن‌ها در فرصت چندساعته یا نیم روزه مسافرت عبوری به قم، فرصتی بی‌بدیل برای راهنمایان جهانگردی، ایرانگردی و قم‌گردی است.
به طور مشخص پیشنهاد موزه فاطمی به راهنمایان گردشگری قمی و تورلیدرهای حرفه‌ای ایران این است که از امکان طراحی مسیرهای قم‌گردی و برگزاری تورهای قم‌گردی، حرم‌گردی و موزه‌گردی برای زائران و مجاوران و نیز برای گردشگران و توریست‌های خارجی بهره بگیرند و با محور قرار دادن بارگاه و موزه فاطمی در این عرصه به کار و فعالیت خود رونق ببخشند.
