تغییر شیوه‌ها در کنار حفظ ارزش‌ها ضروری است
حجت الاسلام و المسلمین حیدری با تصریح به اینکه این ادبیات که ما آمده‌ایم افراد را به بهشت ببریم، ادبیات دین و ادبیات حکومت‌داری نیست، گفت: حفظ ارزش‌ها باید باشد، اما تغییر در شیوه‌ها نیز ضروری است. ما در شیوه‌ها باید تجدید نظر کنیم و مبانی فقهی را روزآمد کنیم.
به گزارش ایکنا از خوزستان، حجت الاسلام و المسلمین رضا حیدری، استاد حوزه علمیه در دومین نشست از سلسله نشست‌های نقش مراکز علمی در حرکت به سوی تمدن اسلامی با موضوع «جایگاه اعتراض در جامعه» که امروز ۳ آبان در دانشگاه پیام نور اهواز برگزار شد، اظهار کرد: اگر واژه «اعتراض» را در کتب فقهی جستجو کنیم این واژه پیدا نمی‌شود. این واژه گرچه عربی است، اما متاخر است، مثل واژه حجاب که در ۱۰۰ سال قبل به این معنی که امروز در نظر گرفته می‌شود، نبود، بلکه به جای آن از کلمات عفاف، ستر و... استفاده می‌شد.
وی افزود: معنای واژه اعتراض، نوعی انتقاد و اعلام مخالفت و برنتافتن سخن، نظر یا روش مدیریت است. در حوزه امر به معروف و نهی از منکر، موضوع اعتراض به یک منکر مطرح است. همچنین امر به معروف در واقع اعتراض به این است که چرا ترک فعل شده است. عنوان تظلم‌خواهی یکی از عناوینی است که ذیل اعتراض قرار دارد و اگر کسی مظلوم واقع شد می‌تواند فریاد بکشد. جهر به سوء یعنی درشت‌گویی و فریاد زدن ناپسند است، مگر برای کسی که مظلوم واقع شده است.
این استاد حوزه گفت: ما از ۲۵۰ سال امامت ۱۱ امام، تنها حکومت‌داری ۴ سال و ۹ ماه امیرالمومنین(ع) و شش ماه امام حسن(ع) را داریم و عملا الگوی عملی را نه برای حکومت‌داری و نه برای حکم‌داری نداریم، جز چند منشور و آیین‌نامه حکومتی و نامه امام علی(ع) به مالک اشتر که می‌فرمایند اگر مردم اعتراض دارند به سخن‌شان گوش بده، مردم باید بدون لکنت و حضور نظامیان بتوانند اعتراض کنند.
حیدری افزود: تصور ما از امر به معروف باید درست شود. امر به معروف ناظر به امور سیاسی و حاکمان و مدیریت است تا امور فردی. توجه به این نکته لازم است که این اعتراض به عنوان حق، برای مردم و افراد مطرح است. وقتی امام سجاد(ع) رساله حقوق می‌نویسد حق استاد بر شاگرد را می‌گوید و حق شاگرد بر استاد را نیز می‌گوید. لذا در ازای هر حقی، تکلیفی وجود دارد. اگر حاکم حق دارد اطاعت شود و رعیت ملکف است که تبعیت کند، طبیعتا رعیت هم حق دارد اعتراض و انتقاد کند و سخن بگوید. چون این‌ها در ذیل حقوق و آزادی و حریت انسان است.
این پژوهشگر ادامه داد: ما با تقوا، عصمت و تقدس حاکمیت مواجه هستیم و با یک دوگانگی حاکم جور و حاکم عدل یعنی نظام مقدس و نظام ستمشاهی روبه‌رو می‌شویم و دوگانگی درست می‌کنیم. لذا می‌بینیم که افراد گمان می‌کنند که هر گونه انتقاد و سخن گفتن، لزوما معنای بدی دارد؛ باید برای این مساله فکری کرد.
وی افزود: ما در این چهل و چند سال اخیر، تولید محتوا نداشتیم. اخیرا مقام معظم رهبری از حوزه علمیه و دانشگاه مطالباتی داشته است ولی خیلی دیر است و امیدواریم که زودتر به نتیجه برسد. به هر حال در دنیای جدید تنها بحث اعتراض مطرح نیست، بلکه بحث‌هایی در حوزه علوم سیاسی، روانشناسی، بانک‌داری، حقوق بین‌الملل، اقتصاد و... نیز بحث‌هایی هستند که باید برای آن‌ها فکری شود. ما در این حوزه عقب هستیم و وضع و روزمان، وضع خوبی از نظر تولید محتوا در علوم اسلامی نیست.
حیدری عنوان کرد: این ادبیات که ما آمده‌ایم افراد را به بهشت ببریم، ادبیات دین نیست. این ادبیات حکومت‌داری نیست. دین برای دنیا و آخرت آمده است. لذا حفظ ارزش‌ها باید باشد، اما تغییر در شیوه‌ها نیز ضروری است. ما در شیوه‌ها باید تجدید نظر کنیم و مبانی فقهی را روزآمد کنیم.
این استاد حوزه با اشاره به اینکه حاکم حق دارد اعتراض بشنود، بیان کرد: اعتراض به معنای امروز یعنی انتقاد که در آن درشتی هم وجود دارد و صدا بالا رفتن دارد و این گاهی واجب می‌شود و حاکم حق دارد اعتراض بشنود. در نظام فکری دینی، حاکم را نباید از حقش محروم کرد، حق دارد بشنود و بازخورد ببیند. پس هم حق حاکمیت و هم حق مردم است. امام علی(ع) تعبیری در این خصوص دارند که می‌فرمایند حق من بر شما این است که در حضورم و غیابم خیرخواهم باشید: «النُصح لی فی المشهد و المغیب» که می‌توانیم آن را به معنای اعتراض و انتقاد بدانیم، چون برخی این را به معنای چشم گفتن تفسیر کرده‌اند که البته با کمک گرفتن از برخی قرائن، معنا این گونه نیست. ولی این انتقاد، رو به اصلاح و تغییرِ خوب باید باشد و نه رو به خراب کردن وضعیت. بنابراین باید عقلانیتی حاکم باشد.
حیدری تاکید کرد: وقتی اعتراض و انتقاد بالا می‌گیرد و از مرز خود خارج می‌شود و تبدیل به شورش می‌شود، به هر حال نباید کاری کرد که وحدت جامعه دینی به هم بریزد. چون این باعث ضعیف شدن می‌شود: «وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ» (انفال، 46) حاکم دینی باید کاری کند تا اتفاقی نیفتد و ساز و کاری بیندیشد. همچنین اعتراض کنندگان نباید به گونه‌ای صحبت کنند که بهانه به دست دشمن دهند. البته این تنها خطاب به مردم نیست، بلکه خطاب به حاکم هم هست. مکانیزم گوش شنوا باید فعال باشد و به مردم پیام داد که حرف شما را شنیدیم. لذا وقتی این از دایره خارج شد نمی‌توان تنها مردم را ملامت کرد؛ این موضوع، دو سویه است. طبیعتا در همه انتقادها و اعتراض‌ها باید اخلاق رعایت شود و سازندگی وجود داشته باشد.
وی در پایان گفت: ما کرسی آزاداندیشی داریم، اما باید قدری بهتر باشیم. نیاز به الفت بیشتری بین سازمان امام و امت داریم، البته سازمان امام و نهاد امامت، نه شخص امام. این مغالطه است. خیلی وقت‌ها مسئولان در هنگام انتقاد شنیدن، ولایت فقیه و رهبری را سپر قرار می‌دهند و خود پشت آن قایم می‌شوند.
انتهای پیام
