مفهوم‌شناسی و روش‌شناسی جهاد تبیین
سید جواد هاشمی فشارکی، دکترای مدیریت راهبردی در یادداشتی به تبیین روش‌شناسی جهاد تبیین پرداخت و پنج اقدام مهم در راستای تحقق این هدف را تشریح کرد.
به گزارش ایکنا؛ دو قطب غرب و شرق در تلاش بودند که انقلاب اسلامی پیروز نشود؛ ولی تقدیر الهی برتحقق آن بود و در طول ۴۴ سال عمر پربرکت جمهوری اسلامی نیز دشمنان همه‌گونه تهدید و تحریم و فشار را وارد کردند، ولی موفق نشدند. با لشکر تحریف و انحراف توسط انبوهی از رسانه‌ها و شبکه‌های خبری، به دنبال استحاله ملت و سیطره یأس و ناامیدی برمردم و به ویژه جوانان هستند، در این شرایط حساس، جهاد تبیینی که رهبر انقلاب در ۱۹ بهمن سال ۱۴۰۰ اعلام کردند، کشور و ملت را در برابر تهدیدات مهلک مصون می‌کند و موتور پیشران کشور در برابر امواج دشمنان است.
این مقدمه یادداشت، سیدجواد هاشمی فشارکی، دکترای مدیریت راهبردی است که به مفهوم‌شناسی و روش‌شناسی جهاد تبیین پرداخته و در اختیار ایکنا نهاده است. در ادامه متن کامل این یادداشت از نظر مخاطبان می‌گذرد.
تعریف جهاد تبیین
جهاد تبیین از دو بخش تشکیل شده است. جهاد، به تلاش و کوشش در راه خدا و در برابر دشمن گفته می‌شود. در مبانی اسلامی هر عملی که در مواجهه با دشمن و با تلاش و کوشش انجام گیرد، جهاد نام دارد و اجر فراوانی برای آن ذکر شده است. اینکه با این همه مومنان به عنوان جهاد کبیر علمی(فرقان، آیه ۵۲) و همچنین «و جهدوا فى الله حقّ جهاده» سوره حج، آیه ۷۸ یعنى اینکه تلاش کنید در راه خدا، آنگونه که لازمه تلاش است، لذا هر زحمتى که بکشید، جهاد فی سبیل الله و مأجور است.
تبیین یعنی بیان و توصیف و مفهوم تبیین، تبلیغ کردن و نشان دادن است. یکی از نام‌های قرآن کریم، «بیان» است؛ «هذا بَیانٌ للنّاسِ». قرآن تبیین‌کننده برای مردم است. «لَقَد أَرسَلنا رُسُلَنا بِالبَیِّناتِ وَأَنزَلنا مَعَهُمُ الکِتابَ وَالمیزانَ لِیَقومَ النّاسُ بِالقِسطِ»؛ چنانچه خداوند می‌فرماید: «نزلنا علیک الکتاب تبیانا لکل شیء، ما بر تو کتاب را فرو فرستادیم که تبیان و روشنگر هر چیزی است»(نحل، آیه ۸۹). شاهد این مدعا اینست که پیامبران و امامان مردم را به میدان می‌آوردند که قیام کرده و اقامه عدالت داشته باشند. در صحنه‌های مختلف جهاد، امام با روشنگری زمینه حضور آگاهانه آنها را فراهم می‌کنند.
جهاد تبیین
همه مسلمین وظیفه و مسئولیت دارند که به جهاد تبیین اقدام کرده و حقایق را به گونه‌ای بیان کنند که دشمن نتواند فتنه‌گری کند. «قد جاءکم بصائر من ربکم فمن ابصر فلنفسه و من عمی فعلی‌ها و ما انا علیکم بحفیظ؛ آیات الهی و کتب آسمانی که سبب بصیرت شماست، البته از طرف پروردگارتان آمد، پس هر کس بصیرت یافت خود به سعادت رسید و هر کس که کور بماند خود در زیان افتاد و من نگهبان شما نیستم.»(انعام، آیه ۱۰۴). امام خامنه‌ای نیز فرموده‌اند: «خیلی از حقایق است که باید تبیین بشود. در قبال این حرکت گمراه‌کننده‌ای که از صد طرف به سمت ملت ایران سرازیر است و تأثیرگذاری بر افکار عمومی، که یکی از اهداف بزرگ دشمنان ایران و اسلام و انقلاب اسلامی است» و یا حرکت تبیین خنثی‌کننده این توطئه دشمن است و افکار صحیح و درست را منتشر کنید.
تهدیدات دشمن
دشمنان برای اهداف دنیوی و مادی خود همواره به دنبال آنند که حقایق را کتمان کنند. «از حقیقت ناب و محکمات دوری می‌کنند»(آل عمران، آیه ۷). بیماردلان از کافران و منافقان مطالب را به گونه‌ای بیان می‌کنند که مردم در شک و شبهه قرار گیرند و نتوانند انتخاب صحیحی داشته باشند. در جدال حق و باطل هر دو طرف رنج می‌کشند و به سختی می‌افتند: «إِنْ تَکُونُوا تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ یَأْلَمُونَ کَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لَا یَرْجُونَ»، ولی تفاوت در این است که مؤمنان با اعتقاد به «إِحْدَى الْحُسْنَیَیْن» جهاد می‌کنند و جبهه دشمن «اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ» بر سر هوای نفس خود می‌جنگند.
یکی از شیوه‌های اساسی دشمن شبهه‌سازی و آمیختگی حق و باطل است؛ مردم و حتی خواص، یا انتخابی ندارند و سردرگم می‌شوند، یا اگر انتخابی داشته باشند، همراهی با دشمن است و بنا به فرمایش رهبر انقلاب در رأس تلاش‌های دشمن در تلاش برای سرنگونی جمهوری اسلامی مسئله تبلیغات بوده و است(۱۹ دی ۱۴۰۱). و خنثی‌کننده آن نیز جهاد تبیین است. پیشینه تاریخی تهدیدات آن نیز در قرآن بر نیزه کردن در جنگ صفین، ارعاب در زمان امام حسن و حضرت مسلم و قتال مسلمین کوفه با امام حسین(ع) و... وجود داشته و در شرایط حال نیز تهدید آرمان‌های انقلاب، آزادی، زندگی، ولایت فقیه و... در حوادث ۱۴۰۱ از سوی دشمنان به وضوح مشاهده می‌شود. در جنگ شناختی، مأیوس و ناامید کردن مردم هدف است. جنگ امروز، جنگ اراده‌هاست؛ لذا مبارزه با کار سخت انحراف و تحریف دشمنان، نیازمند جهاد است.
ضرورت جهاد تبیین
امروز تحریف واقعیت‌ها یک سیاست قطعی رسانه‌های معاند است. مخدوش کردن نکات مثبت کشور، بزرگنمایی و صد‌ها برابر کردن ضعف‌های داخلی توسط دیکتاتوری رسانه‌ای استکبار، ضرورت جهاد تبیین را می‌نمایاند و اگر تبیین نباشد، دشمن فرصت‌ها را برای گمراه کردن مردم در عرصه‌های مختلف خواهد ربود.
اهمیت جهاد تبیین
جهاد تبیین، مسلمانان را از لاک دفاعی در برابر دشمنان به موضع تهاجمی علیه آنها کشانده و مانع ریزش‌های خودی و افزایش رویش‌ها و تحقق اهداف اسلام و انقلاب را به همراه خواهد داشت. اگر تبیین نباشد، عرصه میدان برای گمراه کردن مردم توسط دشمنان در حوزه‌های مختلف هموار خواهد کرد و مظلومیت جهموری اسلامی در این است که در عین درخشان بودن دستاوردهایش و قدرتمندی‌اش، امواج تهدیدات دشمن شدید بوده و در این عرصه تبرد مدافع کم هست، زیرا دفاع، بها و هزینه دارد. «جهاد تبیین» شروعی برای رشد فکری و ارتقای بینش، آگاه‌سازی و قدرت تفکیک حقیقت از دروغ‌های رسانه‌ای را به همراه داشته و دعوت الهی را آشکار می‌کند. حتی اعلنتم دعوته، تا اینکه دعوت خدا را آشکار کردید. چنانکه خداوند می‌فرماید: «یا ایّها الّذین آمنوا استجیبوا لله و للرسول اذا دعاکم لمایحییکم؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید به خداوند و پیامبر(ص) هنگامی که شما را به چیزی می‌خوانند که زنده‌تان می‌سازد، پاسخ دهید. جهاد تبیین موتور پیشران کشور در امواج تهدیدات نرم دشمنان برای تحقق اهداف انقلاب اسلامی در گام دوم انقلاب است. باید ابر‌ها کنار روند تا خورشید حق و مهدویت تابان شود.
ویژگی‌های جهاد تبیین
براساس عباراتی که رهبر انقلاب در بیانات خود فرموده‌اند؛ جهادتبیین یک نوع از جهاد فی سبیل الله و تلاش در راه خدا، یک فریضه و تکلیف دینی بر مکلف است. یک امر قطعی و تردید‌ناپذیر بوده و ضرورتش یقینی است. یک جهاد عینی، و نه کفایی است. یعنی برای همه با هر توانی واجب است. یک اقدام فوری بوده و اتلاف زمان، تعلل و موکول فریضه به بعد جایز نیست. ادای فریضه در وقتش مقبول است. جدی بودن یعنی براساس وظیفه‌شناسی مجدانه، ساعی و کوشا و اهتمام داشتن، تأکید بر یک جهاد عظیم روزگار بوده و به عبارتی بزرگتر و مهمتر از بقیه کار‌ها و بقیه جهاد‌ها است و باید تأکید کرد که جهاد تبیین مهمترین کار نیروی انقلابی است.
پنج اقدام جهاد تبیین
همه در جهاد تبیین پنج گونه و پنج اقدام را باید انجام دهند. چکار باید کرد و چگونه باید عمل کرد؟ اقدام نخست جهاد تبیین ایجابی (اثباتی، کنشی) یعنی بیان حقایق و «روایت درست»، بیان مطالب و حقایق کار‌های انجام شده با روش صحیح، بیان دستاورد‌های عظیم انقلاب، توصیف و تشریح و مقایسه تطبیقی - عمومی، تخصصی در حوزه‌های مختلف و هدف جهاد تبیین ایجاد امید به اینده درخشان در برابر هدف دشمن که کوچک‌نمایی، ناموفق جلوه دادن، انزجار از توان داخلی، بزرگنمایی کار‌های غربی‌هاست. اقدام دوم جهاد تبیین دفاعی (تدافعی)، یعنی خنثی کردن اثر تهاجمات دشمن بر اذهان و افکار و رفتار مردم، متخصصان و تصمیم مدیران است.
هدف جهادتبیین، شناخت اقدامات دشمن، روشنگری، بصیرت، آگاهی، خنثی کردن تهدیدات و تحریفات، شبهه‌زدایی، خنثی کردن حرکت دشمنان در برابر تحریف یا انحراف، فریب و اغواگری در برابر جنگ شناختی بر ادراک مردم، جنگ ترکیبی، جنگ روایت‌ها، بمباران مغز‌ها و تلاش در برابر آن است. اقدام سوم جهاد تبیین پیشگیرانه (دفع کننده) یعنی آماده بودن برای دفع تهدید دشمن پیش از تأثیر تهاجم دشمن است. به عبارتی قبل از انتشار ویروس، با هدف آمادگی مردم در برابر تهدیدات آینده تلاش انجام شود. اقدام چهارم جهاد تبیین پیش‌دستانه (تهاجمی، آینده‌نگرانه) یعنی حمله تبیینی به قصد از میان بردن امکان حمله قریب‌الوقوع دشمنان است. اقدام پنجم جهاد تبیین آینده‌ساز (عاقبت‌اندیش) یعنی زمینه‌ساز ظهور مهدوی در گام دوم انقلاب با هدف گفتمان‌سازی، فرهنگ مهدوی و انتظار و زمینه‌ساز ظهور حضرت حجت است.
اقدام نخست: جهاد تبیین ایجابی (اثباتی، کنشی): پیشینه این روش اقدامات پیامبر(ص) در بیان حقایق اسلام برای مردم جاهلیت و جنبش علمى، فکری علوم اسلامی، مروج و بسط دهنده علوم مذهب شیعه توسط امام باقر(ع) و امام صادق(ع) با توجه به شرایط کشمکش قدرت بین بنی‌امیه و عباسیان در زمان خویش با تبیین اسلام ناب محمدی شاگردانی را تربیت کردند، کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران شهید مطهری، کتاب صعود چهل ساله، مروری بر دستاورد‌های ۴۰ ساله انقلاب اسلامی براساس آمار‌های بین‌المللی به قلم حجت‌الاسلام سیدمحمدحسین راجی، دستاورد‌های بیان شده در مراسم چهل سالگی انقلاب، دستاورد‌های دولت انقلابی را بازگو کردن است.
هدف جهاد تبیین در این روش، ایجاد افتخار به دستاورد‌های انقلاب و آینده درخشان این روند در برابر هدف دشمن که کوچک‌نمایی، ناموفق جلوه دادن، انزجار از توان داخلی، بزرگنمایی کار‌های خارج است و محور اصلی در این نوع ازجهاد تبیین «بیان کردن واقعیات تاریخ» به نحو صحیح است.
اقدام دوم: جهاد تبیین دفاعی (تدافعی): خنثی کردن اثر تهاجمات دشمن بر اذهان و افکار و رفتار مردم و متخصصان و تصمیم مدیران در جنگ شناختی بر ادراک مردم، جنگ ترکیبی، جنگ روایت‌ها، بمباران مغز‌ها می‌باشد؛ لذا لازمه آن شناخت اقدامات دشمن و تلاش در برابر آن است. پیشینه این جهاد تبیین خطبه حضرت فاطمه(س) در برابر انحراف ثقیفه، تدبیر امام حسن(ع) در قرار دادن مواد و بند‌هایی در صلح‌نامه‌ای که با معاویه، حکومت معاویه را در بین مردم رسوا و جامعه را به اشتباه خود واقف کرد (عدم تعیین جانشینی، لغو سب امام علی(ع) و ...)، امام حسین(ع) در میدان نبرد دشمن، خطبه‌های حضرت زینب در برابر یزید، روش‌های امام سجاد(ع) در احیای نهضت حسینی(ع)، امام صادق(ع) با مناظرات علمی خود، مناظرات امام رضا (ع) با اندیشمندان سایر ادیان جهادتبیین را به انجام رساندند. امام خمینی در حمله صدام، رهبرانقلاب در فتنه ۸۸ و... نمونه اخیر است. بعد از رسول خدا(ص)، دشمنان تلاش کردند اهل بیت(ع) را از جامعه حذف کنند، و بعد از امام راحل نیز دشمنان بدنبال حذف ولایت فقیه بوده‌اند، که ناکام بوده‌اند.
هدف جهاد تبیین در این روش، روشنگری، بصیرت، آگاهی‌بخشی، خنثی کردن تهدیدات و تحریفات، شبهه‌زدایی در برابر هدف دشمن شامل سیاه‌نمایی، وارونه‌نمایی، ساختارشکنی ذهنی، یأس و ناامیدی، سست کردن انگیزه‌ها و قدم‌ها که شبهه‌پراکنی و تردیدافکنی بوده و مانند موریانه و ویروس وقتی شبهه وارد ذهن شود، خارج کردن آن مشکل بوده و مانند یک بیماری مزمن می‌شود و به عبارتی خنثی کردن حرکت دشمنان در برابر تحریف یا انحراف، فریب و اغواگری است. اهمیت این روش جهاد تبیین؛ اکسیر بصیرت‌افزایی، جامعه را در برابر تهدیدات مهلک مثل واکسن مصون می‌کند.
اقدام سوم: جهاد تبیین پیشگیرانه (دفع‌کننده) یعنی آماده بودن برای دفع تهدیدات احتمالی دشمن پیش از تأثیر تهاجم دشمن بر جامعه است. به عبارتی جامعه از آمادگی در برابر تهدیدات آینده برخوردار بوده و قبل از انتشار ویروس، جامعه واکسینه شوند. چون کافران دوست دارند، شما از سلاح‌ها و ساز و برگ جنگی خود غفلت ورزید، تا یک باره به شما هجوم کنند. وَدَّ الَّذِینَ کَفَرُوا لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِکُمْ وَأَمْتِعَتِکُمْ فَیَمِیلُونَ عَلَیْکُمْ مَیْلَةً وَاحِدَةً (نسا ایه ۱۰۱) هدف جهاد تبیین در این روش آمادگی پیش از ورود ویرویس در اذهان جامعه است و همانند سلول‌های دفاعی در بدن سالم، مانع از ورود میکروب به ذهن و افکار جامعه می‌شود. مانند هشدار‌هایی که رهبر انقلاب پیش از اقدامات فریبنده دشمن از جمله در شروط رهبر انقلاب برای مذاکرات برجام است، که اگر عمل می‌شد، این همه خسارت برکشور وارد نمی‌شد.
اقدام چهارم: جهاد تبیین پیش‌دستانه (تهاجمی، آینده‌نگرانه) :جهاد تبیین پیش‌دستانه یعنی حمله تبیینی به قصد از میان بردن امکان حمله قریب‌الوقوع دشمن و مشغول کردن دشمن به ضعف‌های اساسی خویش است. رهبر انقلاب اسلامی در ۱۴ دی ۱۴۰۱ تأکید کردند: موضع جمهوری اسلامی در قبال مدعیان ریاکار غربی در مقوله زن، مطالبه‌گری و هجوم است، زیرا غرب متجدد و فرهنگ منحط غربی در این زمینه واقعاً مقصر است و در حق حیثیت و کرامت زن، جنایت کرده است که امیدواریم دیدگاه‌های اسلام با تبیین و تکرار مناسب از زبان و قلم نخبگان و فرهنگیان زن، حتی در افکار عمومی غرب اثر بگذارد.
هدف جهاد تبیین در این روش حمله به بنیان‌های بی‌منطق غرب و وضعیت زیبای ظاهری و بحران شدید فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دشمنان و منفعل کردن آنها و مجال ندادن در فرصت یافتن برای شیطنت و ایجاد موج بیداری جهانی و برانگیختن مردم جهان در بیزاری از آنهاست. همانند حمله موشکی سپاه پاسداران علیه مواضع گروهک‌های تروریستی در شمال عراق در تاریخ ۱۴۰۱/۷/۶ انجام شد.
اقدام پنجم: جهاد تبیین آینده‌ساز (زمینه‌سازی ظهور): بنا بر روایات، شرایط حاضر، از وضعیت آخرالزمان و رخداد جنگ دجال (صهیونیسم و مرکب رسانه‌ایش) با جبهه حق بشارت می‌دهد. جدال سرنوشت‌ساز حق و باطلی که جهاد تبیین ملت مسلمان ایران را از پیچ تاریخی عبور داده و جهان را معطوف به منجی موعود کرده و زمینه‌سازی شرایط ظهور را فراهم می‌کند. از آنجاکه بیانیه «گام دوم انقلاب» منشوری راهبردی برای «دومین مرحله خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی» بوده و انقلاب را «به آرمان بزرگش که ایجاد تمدن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (ارواحنافداه) هست» نزدیک خواهد کرد.
هدف جهاد تبیین در این روش جهاد تبیینی؛ ما مکلف هستیم پیشیبانی‌های فکری و علمی و ... را از محور مقاومت به عمل آورده و زمینه‌ساز ظهور مهدوی در گام دوم انقلاب با هدف گفتمان‌سازی، فرهنگ مهدوی و انتظار و زمینه‌ساز برای ظهور حضرت مهدی(عج) را در جهان فراهم کنیم.
ملاحظات اقدامات جهاد تبیین نیت، توکل، روش اقناعی، استدلال منطقی واقعیات، عدم مجادله، عدم تخریب و توهین، عدم اختلاف‌افکنی، بینش و بصیرت، ابتکار عمل، صبوری، فهم نقشه کلان دشمن، شکار فرصت‌ها، بهره‌مندی از سرچشمه‌های معرفت (اسلام) و (انقلاب)؛ براساسِ تبیین عقلانیّت، استدلال، منطق»، و زینتِ آن «عواطف، احساسات، حماسه»، بوده و معطوف بر برانگیختن حس مسئولیت ایمانی، یا عرق ملی باشد.
محیط جهاد تبیین فضای مجازی، کوچه، خیابان، اتوبوس، تاکسی، مترو، مساجد، هیات‌های مذهبی، روزنامه، سایت‌های خبری، صدا و سیما، محیط کسب و کار و هر جایی که ممکن هست.
مسئولیت جهاد تبیین؛ براساس فتوای حکومتی امام المسلمین جهادتبیین یک تکلیف عمومی بوده و همه موظفند در این زمینه وارد این میدان بشوند و هر کسی که یک مرکزی و منبری برای حرف زدن با افکار عمومی جامعه دارد، در این زمینه موظف است. البته مسئولین بیشتر موظفند. ضمن اینکه توسط مسئولین باید تلاش شود تا مشکلات برطرف بشود. در این جنگ رسانه‌ای دشمن، درجه اول مسئولیت «متولیان رسانه‌ها؛ چه رسانه ملی و چه سایر رسانه‌های گوناگون، چه فضای مجازی، چه مجموعه مطبوعات است.
شبکه جهاد تبیین: در صحنه رزم جهاد تبیین فرمانده کل، امام المسلمین بوده که فرمان جهاد تبیین را در بهمن ۱۴۰۰ اعلام کرده‌اند و فرمانده صحنه میدانی جهاد تبیین، امامان جمعه هر شهر به عنوان فرمانده قرارگاه فرهنگی شهر بوده و انقلابیون باید با محوریت امام جمعه و با شبکه گسترده عمومی با فرمانده محلی که ائمه مساجد بوده به عنوان سنگر در دو عرصه جهاد تبیین(حضور در فضا‌های مجازی و حضور در فضا‌های واقعی) به عنوان سرباز جهاد تبیین مجاهده کنند. خداوند می‌فرماید: «با کافران سخت جهاد و کارزار کن. وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا کَبِیرًا؛(آیه ۵۲ سوره فرقان) همچنین بر اساس آیه ۴۶ سوره سبأ بایستی خالص برای خدا دو نفر دو نفر با هم یا هر یک تنها قیام کنیم (أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى ثُمَّ تَتَفَکَّرُوا) لذا به عنوان سرباز انقلاب، مکلفیم مردم را به میدان عرصه جهاد تبیین بیاوریم.
سخن پایانی برای نزدیک شدن فرج امام زمان(عج)، آمادگی فردی و اجتماعی لازم و ضروری است؛ «ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم» در حقیقت خدا حال قومى را تغییر نمىدهد تا آنان حال خود را تغییر دهند» و حتما با جهاد تبیین اتفاقات بزرگی در عرصه روانی در جامعه رقم خواهند خورد و این جنگ شناختی به زودی معکوس شده و جنبه‌های تهاجمی جهاد تبیین عرصه‌های جهانی را نیز تصاحب کرده و در گام دوم انقلاب جهان تشنه ظهور مهدوی(عج) خواهد شد و از آنجا که انقلاب اسلامی مطلع فجر بود و مقصد انقلاب براساس بیانیه گام دوم زمینه‌سازی ظهور مهدوی(عج) بوده، لذا این میسر، راه مقدسی بوده و هر تلاشی در این راه مأجوریت را به همراه خواهد داشت.
انتهای پیام
