خوان گسترده قرآن در محفلی خانوادگی

این دورهمی خانوادگی فرق دارد. اعضای خانواده یک به یک از در وارد می‌شوند و باهم خوش‌وبش می‌کنند. آن‌هایی که مویی سپید کرده و قدی خمیده داشتند در سایه احترام جوان‌ترها و کمک آن‌ها، صدرنشین مجلس شدند. کوچک‌ترها هم مشغول بازی‌های کودکانه و خنده‌های زیرکانه خود شدند. اینجا هرکس می‌توانست از هر دری سخن بگوید و بشنود و دیدار تازه کند. چرخش رحل‌های قرآن به دست جوان‌ترها که آن‌ها را آهسته پیش روی میهمانان می‌گذاشتند، حکایت از آن دارد که این میهمانی با دورهمی‌های رایج امروزی متفاوت است. این، نشانه‌ای برای آغاز محفل قرآن این هفته خانواده حسنی در منزل آقای غفاری بود. عاشقان قرآن و اهل بیت(ع) به نشانه‌ها احترام می‌گذارند و سکوت آشنایی جای خود را به همهمه دورهمی‌های شلوغ خانوادگی داد. نوای قرآن در خانه طنین‌انداز می‌شود.

شب‌های جمعه خانواده حسنی وقف جلسات قرآن شده است. جلسات قرآنی که قدمتی 30 ساله دارد و در روزگاری که برپایی جلسات سنتی و خانگی قرآن کریم نسبت به گذشته کمرنگ شده است و کمتر اثری از آن در کوی و محله‌هایمان می‌بینیم، اصالت خود را حفظ کردند و به رسم مسلمانی پایبند بودند و این سنت حسنه را هرهفته و در منزل یکی از اعضای خانواده برپا می‌دارند.

رضا حسنی، پایه‌گذار این محفل قرآن خانگی، پیش‌ از همه و به درخواست سایر اعضای خانواده تلاوت قرآن را آغاز کرد. پس‌ از این تلاوت، نوبت به بزرگ‌ترها و سپس جوان‌ترها رسید. اینجا هیچ‌کس از غلط‌خوانی ابایی نداشت. ضمن تلاوت جوان‌ترها، برخی نکات تجویدی و قرائت هم از سوی بزرگان و اساتید قرآنی حاضر در این محفل مطرح می‌‌شد. تلاوت‌کننده با دقت گوش و بلافاصله قرائتش را اصلاح می‌کرد. وقف و ابتداء و مفاهیم قرآنی هم از دیگر موضوعاتی بود که گاهی در پایان تلاوت برخی از آیات جزء 25 قرآن کریم بیان می‌شد.

کارکردهای احیای سنت جلسه خانگی قرآن

«به برکت این محفل قرآن، اعضای خانواده و خویشاوندان چنان به یکدیگر متصل هستند و انس و الفت پیدا کردند که در طول سال هر هفته، جمعه‌ شب‌ها گردهم می‌آیند و علاوه بر اجرای سنت حسنه صله رحم، از وضعیت و احوال یکدیگر آگاه می‌شوند و از هیچ‌گونه کمک‌های مادی و معنوی به یکدیگر دریغ نمی‌کنند و حوائج و نیازهای یکدیگر را تا حد توان خویش برآورده می‌کنند و این همان انگیزه من برای برپایی این محفل بوده است.» این را رضا حسنی، پایه‌گذار این سنت حسنه در خانواده‌، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا از قم مطرح کرد.

وی با اشاره به اینکه صندوق خیرین خانواده در طی این سال راه‌اندازی شد، ادامه داد: در محفل تلاوت قرآن که در ایام ماه مبارک رمضان هر شب و در ایام دیگر سال، هر هفته در منزل یکی از اعضای خانواده برپا می‌شود، مبالغی از سوی اعضای خانواده به صندوق خیرین اهدا می‌شود و دارای خیرات و برکات فراوانی است. از محل صندوق خیرین از اعضای خانواده در بزنگاه‌ها و تنگناهای زندگی‌شان دستگیری کردیم، همچنین این خیرات محدود به خویشاندان نبوده و حامی بسیاری از نیازمندان شده است. جمع‌آوری پول در خانواده به‌منظور خیرات و دستگیری از نیازمندان و اعطای وام قرض‌الحسنه به اعضای خانواده و فامیل انجام می‌شود.

این فعال قرآنی بیان کرد: به برکت این جلسات قرآن، در ماه مبارک رمضان امسال و به همت اقوام و خویشاوندان، بسته‌های معیشتی به ارزش حدود 700 هزار تومان تهیه و سه رأس گوسفند قربانی شده بین خانواده‌های بی‌بضاعت توزیع شده است و در این کار خیر همان‌طور که در روایات و احادیث هم بر آن تأکید شده است، خویشاندان مرتبه والاتر دارند و برای کمک‌رسانی آنان را در اولویت قرار دادیم.

کودکان دیروز، برگزارکنندگان امروز محفل خانگی قرآن

وی ادامه داد: فرزندان این طایفه، در هوای قرآن کریم نفس کشیده و رشد کردند و کودکانی که 30 سال پیش در این محفل و جلسات قرآنی حضور داشتند، امروز اداره‌کنندگان و برقرارکنندگان نظم در این محفل قرآنی هستند تا به نحو احسن برگزار شود.

حسنی با اشاره به اینکه قرائت قرآن خانوادگی تنها محدود به شب‌های جمعه نیست و در مناسبت‌های مختلف مذهبی این محفل برپا می‌شود، تصریح کرد: با اجرای برنامه‌های فرهنگی اعم از مسابقات قرآنی و شعرخوانی ویژه کودکان، نوجوانان و جوانان فامیل، معرفی دانش‌آموزان برتر در خانواده و اهدای جوایز به آنان همه گروه‌های سنی در این جلسات، حضور پیدا کرده و با شالوده‌های معارف دینی و معنوی آشنا می‌شوند.

وی با بیان اینکه در ایام کرونا، این محفل قرآنی مدتی کوتاه تعطیل بود اما در ادامه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و به‌طور محدودتر برگزار شد، اظهار کرد: در ایام ماه مبارک رمضان این محفل قرآنی رنگ و بوی دلنشین‌تری به‌ خود می‌گیرد زیرا نماز جماعت و افطاری هم افزون بر تلاوت قرآن برپا می‌شود.

این فعال قرآنی با بیان اینکه قرآن و اعتقادات قلبی اعضای خانواده، پشتوانه محافل خانگی قرآن است، گفت: زمانی که انسان به سرچشمه معرفت، خداوند متعال، متصل شود از دامنه خیر و برکت دنیوی و اخروی پروردگار بهره‌مند می‌شود و نه‌ تنها با میهمانی دادن از مال و ثروت او کم نمی‌شود بلکه رزق و روزی حضور میهمانان در خانه را احساس می‌کند و این مسئله اعتقاد قلبی همه خویشاوندان و اقوام ماست.

حسنی با اشاره به اینکه این محفل قرآن خانوادگی و اعضای آن از بسیاری ابتلائات، امراض و بیماری‌ها، مصائب و اندوه و مشکلات به برکت قرآن کریم و عنایت خداوند، ایمن مانده‌اند، بیان کرد: لازمه آغاز هرکار دو سرمایه اخلاص و همت و پشتکار است و هر خانواده‌ای می‌تواند با ایمان و اخلاص نسبت به خداوند متعال، تحمل مصائب و ناهمواری‌های در طول مسیر و رعایت ادب و احترام نسبت به دیگران این محافل قرآنی را با مشارکت اقوام و خویشاندان برپا کنند.

قند و چای؛ تشریفات محفل خانگی قرآن

وی ادامه داد: علت بقا و استمرار این محفل قرآن خانوادگی در مدت زمان 30 سال، پرهیز و اجتناب از تشریفات و تجمل‌گرایی است و تمام اعضای خانواده که برحسب نوبت و یا به‌طور داوطلبانه، میزبانی این محفل قرآن را برعهده می‌گیرند، در ساده‌ترین شکل ممکن از میهمانان سفره پر برکت قرآن پذیرایی می‌کنند.

حسنی تصریح کرد: یزدی‌ها به قنات و قنوت و قناعت شهرت دارند و طایفه ما هم که اصالتاً اهل یزد هستند، این شهرت را یدک می‌کشند و در ایام ماه مبارک رمضان کسانی که میزبانی محفل قرآن را عهده‌دار می‌شوند، گاهی اوقات سفره افطار را هم برپا می‌کنند تا در ثواب افطاری دادن شریک باشند، اما این سفره افطاری در نهایت سادگی و با یک نوع غذای ساده و در محیطی صمیمی برگزار می‌شود و هیچ‌کس خودش را درگیر تجمل‌گرایی و تشریفات در میهمانی نمی‌کند زیرا این تشریفات زائد در میهمانی، محفل قرآن خانوادگی ما را به تعطیلی می‌کشاند.

در ذهن بسیاری از ما، کلمه «میهمانی» با «تجملات و تشریفات» قرین یکدیگر می‌آید اما این میهمانی فرق دارد. چای و قند، پای ثابت پذیرایی از میهمانان سفره سرشار از خیر و برکت قرآن است. فرقی نمی‌کند که منزل کدام یک از خویشاوندان، محفل قرآنی برپا باشد، ثروتمندترین یا کم‌بضاعت، پذیرایی اصلی دورهمی قرآنی آنان، چیزی جز قند و چای نیست.

برگزاری بدون توقف محفل قرآن خانواده حسنی

علیرضا اکبری، مدیر محفل قرآنی خانواده حسنی و یکی از حاضران در محفل امشب، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا با اشاره به اینکه تأسیس صندوق فاطمی به‌منظور پرداخت وام‌های قرض‌الحسنه از سال 73 سرآغاز برپایی این محفل خانگی قرآن شد، بیان کرد: این محفل قرآنی در ابتدا هر ماه برپا می‌شد و به مرور زمان به جلسات هفتگی قرآن کریم تبدیل شد و تنها سابقه تعطیلی این جلسات به ایام کرونا محدود می‌شود و هیچ‌گونه تعطیلی و وقفه‌ای نداشت.

وی با اشاره به اینکه اقوام و خویشاندان یکدست و مذهبی داریم، افزود: استقبال کم‌نظیر از محفل هفتگی قرآن کریم با همدلی و مشارکت همگانی اعضای خانواده رقم می‌خورد و علاوه‌ بر تلاوت قرآن، رفع نیازهای خویشاوندان، رسیدگی به مشکلات آنان، جذب جوانان به سمت قرآن و آموزش آموزه‌های قرآنی به شرکت‌کنندگان از برنامه‌های این محفل قرآنی به‌شمار می‌رود.

اکبری راز ماندگاری و استمرار محافل قرآن خانوادگی را سادگی و بدون تکلف بودن، دانست و ادامه داد: در این محفل خانگی، برای همه گروه‌های سنی برنامه‌های ویژه‌ای تدارک دیده می‌شود؛ به‌طور مثال، اجرای مسابقه حفظ قرآن کریم، مسابقه کیک‌پزی ویژه ولادت امام حسن مجتبی(ع)، معرفی دانش‌آموزان ممتاز، برنامه‌های تفریحی و گردشی مانند استخر و کوهنوردی، جمع‌های خانوادگی ما را برای همه گروه‌های سنی جذاب و مفرح کرده است و به‌ همین‌ خاطر شاهد حضور کودکان و نوجوانان و جوانان در کنار والدینشان هستیم.

بازی‌های قرآنی؛ پای ثابت جلسات خانگی قرآن

به‌رغم بسیاری از دورهمی‌های متداول و رایج که کودکان را به حال خود رها می‌کنیم تا سرگرمی‌شان را خود پیدا کنند. شاید هم پیدا نکنند و میهمانی جذاب بزرگترها برای آنان به‌ دورهمی کسالت‌باری تبدیل شود که فکر رهایی از آنجا آنان را رها نکند، این میهمانی فرق دارد. کودکان در این محفل خانگی قرآن فراموش نمی‌شوند. تلاوت‌های داوطلبانه، قصه‌های قرآنی، مسابقات و بازی‌های قرآنی، تشویق و اهدای جایزه، همه برنامه‌های ویژه و اختصاصی کودکان و نوجوانان در این جلسات است.

زهرا حسنی، دختر 26 ساله خانواده حسنی و از اعضای این محفل قرآنی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، مهر تأییدی بر جذابیت این محفل خانگی قرآن برای کودکان و نوجوانان زد و بیان کرد: جلسات قرآن خانگی همراه با ویژه‌برنامه‌های مفرح برای کودکان، علاوه بر انس و الفت با قرآن کریم، آنان را در کانون امن و صمیمی خانواده نگاه می‌دارد و این مسئله می‌تواند خطرات و آسیب‌های احتمالی فضای مجازی برای فرزندانمان را به حداقل برساند زیرا چشم و گوش آنان با آیات قرآن عجین شده است.

وی افزود: از دوران کودکی توفیق حضور در این جلسات قرآن نصیب من شد و یکی از دلایل جدی انس و الفت و علاقه من به قرآن مربوط به همان دوران و حضور مستمر و منظم در جلسات بود.

در این محفل قرآن، اجباری برای تلاوت قرآن کودکان نیست

شب از نیمه گذشته بود. این محفل خانگی قرآن به پایان نزدیک می‌شد و میهمانان آماده رفتن شدند، میزبان آنان را تا جلوی در و با بسته‌های حاوی نان، خرما و سبزی همراهی می‌کرد. جلوتر رفتیم تا با میزبان امشب جلسه قرآن گفت‌وگویی داشته باشیم.

رضا غفاری، از اعضای محفل سنتی و خانگی قرآن کریم و میزبان امشب جلسه سنتی و خانگی قرآن کریم، اولین هدیه و برکت محفل خانوادگی قرآن را صله رحم دانست و بیان کرد: دیدوبازدیدهای خانوادگی در سایه قرآن کریم حال و هوای دیگری دارد زیرا شنیدن تلاوت آیات قرآن، دل‌های اعضای خانواده را به یکدیگر نزدیک‌تر می‌کند و همه احساس می‌کنند پای سفره قرآن نشستند، سفره ساده اما سرشار از خیر و برکت قرآن، انسان را از تعلقات مادی و تشریفات غیرمتعارف میهمانی‌های خانوادگی دور می‌کند.

وی با اشاره به اینکه راز ماندگاری محفل قرآن، سادگی این جلسات است، افزود: سعه صدر هدیه و برکت قرآن به اعضای این محفل است و همان‌گونه که خداوند می‌فرماید: «...شِفَاءٌ لِمَا فِى الصُّدُورِ؛ و درمانی برای آنچه در سینه‌هاست»، قرآن شفابخش انواع بیماری‌هاست و بنابراین محفلی که نور قرآن در آن بتابد، به شرط سادگی و خلوص نیت شفابخش است.

غفاری با بیان اینکه اعضای خانواده هر هفته با فرزندانشان در این محفل شرکت می‌کنند، اظهار کرد: در این محفل کودکان و نوجوانان فامیل مشغول بازی‌های کودکانه خود هستند و هیچ اجباری برای نشستن و تلاوت قرآن برای آنان وجود ندارد اما چشم و گوش آن‌ها با آیات قرآن آشنا می‌شود و در این فضای معنوی رشد می‌کنند و این بزرگ‌ترین نعمت برای خانواده است.

جلسات خانگی قرآن کریم، سنت دیرینه و حسنه مسلمانان و بهترین شکل فعالیت‌های قرآنی است که می‌تواند تضمین‌کننده آینده قرآنی کشور باشد و این خانواده اصیل یزدی و ساکن استان قم، به‌خوبی از عهده احیای این سنت حسنه برآمدند.

قرآن، قوی‌ترین و مرکز میدان مغناطیسی خانواده حسنی است که بیش از 30 سال همه اعضای خانواده را در مناسبت‌های دینی و مذهبی، شب‌های ماه مبارک رمضان و هر هفته در سایر ماه‌های سال، گرد یک سفره آورده است. پشتوانه این محفل سنتی و خانگی قرآن، کلام الهی، خوان گسترده خداوند، نور روشن و درمان سودمند بود که به گفته شیخ اجل «باران رحمت بی‌حسابش همه را رسیده و خوان نعمت بی‌دریغش همه جا کشیده.»

گزارش از محدثه نعیمی‎‌‌فرد