ویژگی‌های جامعه منتظر ظهور مهدی(عج) در قرآن

از آیات و روایات فراوانی به‌دست می‌آید که عمل صالح و تقوا سبب نزول باران و رحمت ‌الهی و زیاد شدن انواع برکات مادی و معنوی در جامعه می‌شود و گناه و ظلم، مانند بی‌بند و باری و رواج موسیقی و برهنگی زنان و کم‌فروشی و... باعث کاهش باران و خشکسالی و قطع نعمت‌های پروردگار می‌شود. در زمان حضرت حجت(ع) چون عدالت برقرار می‌شود و گناه و آلودگی از بین می‌رود و تقوا و پاکدامنی بر جامعه حاکم می‌شود، برکات الهی از زمین و آسمان بر مردم نازل می‌شود. برای رسیدن به چنین جامعه‌ای که مملو از برکت و نعمت است باید آمادگی لازم را به‌دست آورد. بنابراین لازم است بدانیم یک جامعه منتظر چه ویژگی‌هایی دارد.

محسن الله‌وردی، دانش‌پژوه دکتری مهدویت و پژوهشگر مؤسسه کلامی احیا همدان، در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، با بیان اینکه یک جامعه منتظر باید توحیدگرا و به اصول دین پایبند باشد، اظهار کرد: در بُعد توحیدی، انتظار یکی از ویژگی‌های مهم منتظران است که همواره باید بدان توجه داشته باشند. انتظار، منتظران را متوجه مبدأ عالم می‌کند؛ متوجه منشأ و مبدأ همه هست‌ها و موجودات خواهد کرد.

وی افزود: جامعه مهدوی یقین دارد، مهدی موعود بنده خدا و خلیفه الهی و ولی خدا در زمین برای استقرار بخشیدن به دین خدا و نجات جامعه بشری است. بر این اساس منتظران همواره باید از درگاه لایزال الهی مهدی را بطلبند و برای تعجیل در ظهور او دعا کنند. پیامبر اکرم(ص) درباره فضیلت انتظار می‌فرمایند «افضلُ اعمالِ امّتی، ‌انتظارُ الفرجِ مِنَ الله عزّوجلّ؛ بهترین اعمال امت من، انتظار رسیدن فرج است از نزد خدای عزیز جلیل». به عبارتی از این حدیث، بعد توحیدگرایی انتظار مشخص می‌شود.

الله‌وردی، نبوت‌گرایی و امامت‌گرایی را از دیگر ویژگی‌های جامعه منتظر برشمرد و گفت: مهدی موعود، از اهل‌بیت و حتی از صدیقین و خاتم ائمه طاهرین است. منتظران، چشم به راه کسی هستند که در او آثار و صفات پیامبران گرد آمده؛ کسی که امامان پیشین یکایک او را یاد کرده‌اند، وجود مهدی و انتظار او بزرگ‌ترین تأکید بر اصل اعتقادی امامت و رهبری است و همه اینها به مفهوم یاد کردن اعتقادی و مکتبی پیامبری و پیامبران و توجه دادن به اصل مهم نبوت و امامت است. جامعه منتظر باید اصول بنیادی نبوت و امامت را تبیین و ترویج کند.

این پژوهشگر حوزه مهدویت یکی دیگر از ویژگی‌های جامعه مهدوی را توجه به مسئله معاد و قیامت برشمرد و بیان کرد: جامعه منتظر همواره به یاد مرگ و حساب‌رسی است. معاد به معنای بازگشت انسان نزد خدا و ورود به جهان پایدار و شروع زندگی اصلی است. ظهور مهدی(عج) از «اشراط ساعت» است، یعنی علایم قیامت یکی از نشانه‌های حتمی قیام قیامت و فرارسیدن رستاخیز ظهور مهدی(عج) به‌شمار می‌آید. این مسئله نیز در توجه جامعه منتظر به معاد نقش به سزایی خواهد داشت. بنابراین مسئله انتظار موعود با اصل اعتقادی معاد رابطه عمیقی دارد.

گسترش امر به معروف و نهی از منکر

وی یادآور شد: گسترش امر به معروف و نهی از منکر از جمله ویژگی‌های جامعه منتظر است خداوند در این باره می‌فرماید: «یؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیوْمِ الآخِرِ وَیأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَینْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَیسَارِعُونَ فِی الْخَیرَاتِ وَأُوْلَئِکَ مِنَ الصَّالِحِینَ مومنان به خدا و روز قیامت ایمان دارند؛ و به کار پسندیده فرمان مى‌دهند و از کار ناپسند باز مى‌دارند؛ و در کارهاى نیک شتاب مى‌کنند و آنان از شایستگانند» (آل عمران/ 114). بر همین اساس امر به معروف و نهی از منکر یکی از تکالیف عمده دینی است چراکه فرایض الهی با توجه داشتن به این دو امر برقرار می‌ماند و جامعه دینی از انحراف دور می‌شود.

این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه خشنودی مهدی(عج) در آن است که «معروف» عملی شود و «منکر» ترک شود، تصریح کرد: جامعه منتظر نمی‌تواند در این مورد بی‌اعتنا باشد. مهدی، در عصر ظهور، خود بزرگ‌ترین آمر و ناهی خواهد بود، پس چگونه جامعه منتظرش خشنودی او را نخواهد و دستور او را عملی نکند و در راه اصلاح جامعه نکوشد؟

دانش‌پژوه دکتری مهدویت در همدان اتحاد جامعه جهانی و پرورش نیروی انسانی را یکی دیگر از ویژگی‌های جامعه منتظر مهدی دانست و گفت: وحدت جامعه جهانی، زمینه شکل‌گیری حکومت جهانی امام زمان(عج) است. امت اسلام امت واحده به‌شمار می‌آید و همه باید خدا را پرستش کنند. تعدد جوامع و امم و پرستش افراد و خدایان و معبودهای متعدد برای خود گزیدن، شرک به خدای واحد را موجب می‌شود و سردرگمی و تشتت افکار و انحرافات را در پی خواهد داشت.

وی ادامه داد: جامعه منتظر، جهان را دارای نظامی واحد می‌دانند، چون یک خدا دارند، پس در چنین جامعه‌ای فقط خداوند حاکم است، بنابراین جامعه نیز واحد خواهد بود. منتظران مهدی هیچ‌گاه عامل تفرقه و اغتشاش نیستند، بلکه سعی دارند همه را متحد کنند، عقاید را به‌هم نزدیک گردانند و فرهنگ اتحاد و یک‌دلی را ترویج دهند؛ زیرا می‌دانند که وحدت زمینه شکل‌گیری حکومت موعودشان است.

این پژوهشگر حوزه مهدویت با تأکید بر اینکه منتظران واقعی جامعه آن حضرت را برای همه می‌خواهند نه فقط برای خود، افزود: این منتظران برای پیشبرد چنین هدفی، در پی جذب نیروی فعال و سازنده انسانی هستند که در واقع ارتش انقلاب جهانی را تشکیل می‌دهد.

آمادگی ابعاد روحی، نظامی و فرهنگی

الله‌وردی با اشاره به اینکه همواره در هر زمینه‌ای عرضه در مقابل تقاضاست؛ تا تقاضایی نباشد، عرضه هر نوع برنامه مادی و معنوی مؤثر نخواهد شد، اظهار کرد: تا در اعماق دل مردم تقاضا و درخواستی برای ظهور نباشد، عرضه کاری بیهوده خواهد بود. جامعه منتظر تقاضای روحی‌اش را به شدت دنبال می‌کند و دمی از این عمل خسته نخواهد شد و مطمئن است که عرضه‌اش به وقوع می‌پیوندد، بنابراین هیچ‌گاه ناامید نمی‌شود.

وی یادآور شد: مهدی(عج) قیامی عظیم خواهد کرد پس سزاوار نیست که منتظرانش آمادگی این قیام را نداشته باشند. منتظر باید همیشه آمادگی نظامی را داشته باشد تا هنگام ظهور و طلوع خورشید مهربانی، به صف پیکارگران رکاب مهدی(عج) بپیوندد و در آن نبرد عظیم، کمک‌رسان و حماسه‌آفرین باشد. امام صادق(ع) در این باره می‌فرمایند: «باید هر یک از شما برای خروج قائم اسلحه تهیه کنید، اگرچه یک نیزه؛ چرا که وقتی خداوند ببیند کسی به نیت یاری مهدی اسلحه تهیه کرده، امید است عمر او را دراز کند تا ظهور را درک کند.»

الله‌وردی در ادامه گفت: خداوند نیز در این باره در قرآن کریم می‌فرماید: «وَجَاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ در راه خدا حق جهاد را انجام دهید.» (حج/ 78) بنابراین جامعه منتظر باید آمادگی روحی و نظامی نیز در جهت ظهور داشته باشد. از سوی دیگر، برای برقراری حکومت جهانی، بر اساس عدل و داد به پیشرفت دانش‌ها و فرهنگ‌های اجتماعی و مردمی نیاز فراوانی دارد که آن نیز بدون پیشرفت فکری و گذشت زمان ممکن نیست. جامعه منتظر باید برای برقراری این حکومت جهانی در تکامل علوم و فرهنگ‌های انسانی تلاش کند.

این پژوهشگر حوزه مهدویت ششمین ویژگی جامعه منتظر ظهور را تکامل وسایل ارتباط‌جمعی برشمرد و گفت: حکومت جهانی مهدی(عج) به وجود وسایل کامل ارتباط‌جمعی نیاز دارد تا در پرتو آن بتواند مقررات و احکام و اصول انسانی را از طرق مختلف در مدت کوتاهی به مردم جهان اعلام کند. این موضوع به سعی و تلاش جامعه منتظر و منتظران ظهور نیاز دارد که با ارج نهادن به تکامل صنایع انسانی و پیشرفت همه‌جانبه ابعاد وسایل ارتباط‌جمعی، زمینه ظهور مهدی(عج) را آماده سازند.

گفتنی است، در این گزارش این استاد حوزه مهدویت توحیدگرایی، نبوت‌گرایی و امامت‌گرایی، توجه به مسئله معاد و قیامت، گسترش امر به معروف و نهی از منکر، اتحاد جامعه اسلامی، آمادگی روحی و جسمانی و تکامل وسایل ارتباط جمعی را از ویژگی‌های جامعه منتظر برشمرد. در شماره بعدی از این گزارش که جمعه هفته آینده تقدیم مخاطبان ایکنا می‌شود، به دیگر ویژگی‌های جامعه منتظر پرداخته می‌شود.