تفسیر آیه/ 7
شعور و درک مخصوص تمام عالم است نه فقط انسان

حجت‌الاسلام والمسلمین حسین ثروتی، مدرس تفسیر قرآن کریمبه گزارش ایکنا از همدان، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین ثروتی، مدرس تفسیر قرآن کریم در تفسیر آیات 9 تا 11 سوره فصلت که در صفحه مجازی وی در پیام‌رسان ایتا منتشر شده است، اظهار کرد: خداوند در آیه نهم این سوره می‌فرماید: «قُلْ أَئِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذِي خَلَقَ الْأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ وَتَجْعَلُونَ لَهُ أَنْدَادًا ۚ ذَٰلِكَ رَبُّ الْعَالَمِين»؛ یوم یعنی روز، یومین یعنی دو روز یا دو مرحله، «انداد» جمع نِد به معنای همتاست، تجعلون از جَعَلَ می‌آید به معنای قرار دادن و در نظر گرفتن و پنداشتن، که در این آیه به معنای پنداشتن است. معنای آیه می‌شود «آیا حقیقتاً شما به کسی که زمین را در دو مرحله به وجود آورد کفر می‌ورزید و برای او همتایانی قرار می‌دهید.»

در آیه بعدی(دهم) این سوره «وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ مِنْ فَوْقِهَا وَبَارَكَ فِيهَا وَقَدَّرَ فِيهَا أَقْوَاتَهَا فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَوَاءً لِلسَّائِلِينَ» رواسی جمع راسیه به معنای کوه‌های استوار است، بارَکَ از برکت می‌آید و به معنای اعطای نعمت فراوان است، قدر از مصدر تقدیر به معنای برنامه‌ریزی کردن و تقدیر کردن، اقواتها جمع قوت است به معنای قوت که به جیره غذایی و مواد غذایی می‌گویند، سائل یعنی سؤال‌کننده و در عربی دو معنا دارد یک مورد پرسش و معنای دیگر به معنای فقیری که درخواست چیزی می‌کند.


بیشتر بخوانید:


معنای آیه براساس کلماتی که معنا کردیم می‌شود «قسمت فوقانی زمین را کوه‌های استوار قرار داد و نعمت فراوان داد و قوت یا روزی را به اندازه‌ای که درخواست‌کنندگان می‌خواهند تقدیر کرد (تا زمین غذای آنها را تأمین کند) و این موارد را در چهار مرحله انجام داد.»

خداوند در آیه 11 این سوره می‌فرماید: «ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ» ثم در عربی هم به معنای سپس است و هم به معنای ضمناً، به‌طور نمونه وقتی دو موضوع جدا از هم را می‌خواهیم بیان کنیم از کلمه ضمناً استفاده می‌کنیم؛ اِستوی یعنی معتدل شد، اگر بعد از استوی الی بیاید یعنی اراده کرد و یا پرداخت. «هی دخان» هی به السماء باز می‌گردد و دخان به معنای دود، یعنی آن آسمان دود بود، در ادامه آیه نیز می‌فرماید: «خدا به آسمان و زمین گفت با میل یا با اکراه یا با اختیار یا بی‌اختیار بیایید تحت اختیار من قرار بگیرید، آن دو (آسمان و زمین) گفتند با میل و اختیار می‌آییم.»

این آیه نشان می‌دهد آسمان و زمین اختیار و فهم دارند و به تبع آن یعنی عالم شعور و فهم دارد. این تصور که ما انسان‌ها فقط فهم، درک و شعور داریم بر‌اساس این آیه تصوری اشتباه است.

خداوند در آیه 12 سوره فصلت می‌فرماید: «فَقَضَاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ فِي يَوْمَيْنِ وَأَوْحَىٰ فِي كُلِّ سَمَاءٍ أَمْرَهَا ۚ وَزَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا بِمَصَابِيحَ وَحِفْظًا ۚ ذَٰلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ؛ خدا مجموعه آسمان را به هفت آسمان، طی دو مرحله یکسره کرد (تبدیل کرد) و مأموریتی که هر آسمان داشت به آنها وحی کرد... .»

دنیا در لغت عربی دو معنی دارد، یکی به معنی این دنیا و جهان و دیگر صفتی است به معنای نزدیک‌تر، در زبان عربی وقتی صفت و موصوفی داشته باشیم هم صفت و هم موصوف «ال» می‌گیرند در صورتی که در مضاف و مضاف الیه قاعده به این صورت است که اسم اول الف لام نمی‌گیرد و اسم دوم می‌گیرد. به‌طور نمونه «المسجد الکبیر» در مقام صفت و موصوف و «باب المسجد» در جایگاه مضاف و مضاف الیه. بنابراین دنیا در این آیه به معنی صفت است نه اسم، به معنای نزدیک‌تر و «السَّمَاءَ الدُّنْيَا» منظور آسمان نزدیک‌تر نه آسمان این دنیا.

ادامه آیه می‌فرماید: «ما آسمان نزدیک‌تر را با چراغ‌هایی زینت دادیم و آن را حفظ کردیم» مصابیح جمع مصباح و به معنای چراغ(ستاره) است از این آیه برداشت می‌شود سایر آسمان‌ها از ما دورتر هستند. کلمات تقدیر یعنی برنامه‌ریزی و عزیز به معنای شکست‌ناپذیر است و با عزیز فارسی متفاوت است، بنابراین «ذَٰلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ» یعنی «این برنامه‌ریزی آن شکست‌ناپذیر داناست.»