تفسیر تربیتی قرآن تا کجا پیش رفته است؟

حجت‎الاسلام والمسلمین محمدعلی رضایی اصفهانی در گفت‎وگو با خبرگزاری بین‎المللی قرآن (ایکنا) از رونمایی از شش کتاب در زمینه علوم قرآن و تربیت خبر داد و گفت: این شش اثر که در ماه رمضان امسال رونمایی شد تفسیری موضوعی در عرصه تربیت است که حدود 5 سال فرایند تالیف و نشر آن به طول انجامیده است.

وی ادامه داد: برخی قسمت‎های این مجموعه شش جلدی یک دوره و برخی دو دوره در قم تدریس شده و به اصطلاح چکش کاری‎های لازم بر روی آن صورت گرفته است و پس از دریافت انتقادات و پیشنهادات به دست نشر سپرده شد.

6 جلد تفسیر تربیتی قرآن

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) با اشاره به تالیف تفسیر تربیتی مهر تصریح کرد: این تفسیر موضوعی شش جلدی در زمینه تربیتی بعد از تفسیر مهر نگارش شده است و تلاش ما این بوده تا این اثر میان رشته‎ای قرآن و تربیت باشد تا در عین استفاده عمومی برای همه مردم برای دانشکده‎ها علوم تربیتی نیز قابل تدریس و استفاده باشد.

وی با اشاره به انگیزه خود در تالیف این آثارعنوان کرد: گرایش‎های میان رشته‎ای قرآن و علوم از جمله علوم تربیتی از سال 1385 در جامعه المصطفی راه‎اندازی شده است و مباحث تربیتی را بر مبنای قرآن تدریس و تحقیق کرده‎ایم اما مطالب منسجم و کاملی را در این زمینه نیافتم البته تحقیقات پراکنده و تک‎نگاری‎هایی در این عرصه وجود دارد.

رئیس مرکز تحقیقات قرآن کریم المهدی(عج) ادامه داد: کار منسجمی که نظام تربیت قرآن کریم را به تصویر بکشد وجود نداشت به همین دلیل تصمیم گرفتم تا این اثر به جامعه علمی کشور تقدیم شود.

تربیت؛ مهمترین هدف قرآن

رضایی اصفهانی با بیان اینکه تربیت مهمترین هدف قرآن کریم است گفت: در عموم آیات قرآن این مسئله وجود دارد و مبتلا به است و متخصصان تربیت نیز به آن نیازمند هستند.

وی با بیان اینکه البته این آثار نیازمند چکش کاری مجدد، تکمیل و انتقاد است تاکید کرد: با توجه به اینکه از زمان رونمایی از این آثار زمان چندانی نگذشته است هنوز نشست نقد و نظری درباره آن برگزار نشده ولی آماده دریافت انتقادات و پیشنهادات هستیم و آن را بررسی می‎کنیم.

محتوای مجلدات

این محقق قرآنی با اشاره به محتوای موضوعات مطرح شده در این مجلدات بیان کرد: جلد اول این اثر شامل؛ تفسیر تربیتی (مفهوم‌شناسی، روش‌شناسی، رویکردها، قواعد و مبانی)؛ منابع تربیت تفسیر تربیتی (مفهوم‌شناسی، روش‌شناسی، رویکردها، قواعد و مبانی)؛ ـ منابع تربیت (وحی، سنت، عقل، علم، شهود، عرف)؛ مبانی تربیت (هستی‌شناختی، انسان‌شناختی، ارزش‌شناختی، معرفت‌شناختی)؛ اهداف تربیت (مقدماتی،‌واسطه‌ای، نهایی)؛ اصول تربیت در قرآن و مکاتب دیگر؛ عوامل تربیت (مادی و فرامادی) و موانع و آسیب‌های تربیت (درونی و بیرونی) است.

رضایی اصفهانی بیان کرد: جلد دوم این اثر نیز شامل؛ ابعاد تربیت در قرآن (مفهوم‌شناسی، پیشینه و تقسیمات)؛ تربیت جسمانی (غذایی، بهداشتی، جنسی، بدنی)؛ تربیت عقلانی و علمی (اهداف، مراحل، روش‌ها، موانع)؛ تربیت اجتماعی (خانوادگی، اقتصادی، قضایی، نظامی، شغلی)؛ تربیت معنوی (عبادی، اعتقادی)؛ تربیت اخلاقی (اهداف، ارزش‌ها، روش‌ها، مراحل)؛ تربیت عاطفی (عوامل رشد و کنترل عواطف)؛ تربیت خلاقیت (هنر و ابتکار) است.

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) ادامه داد: جلد سوم این اثر نیز شامل؛ 142 روش تربیت در قرآن (همچون، حکمت، عبرت، محبت و ...)؛ مراحل تربیت در قرآن؛ (عالم ذر، ازدواج، ‌دوران جنینی، کودکی اول، کودکی دوم، نوجوانی، جوانی، میان‌سالی، کهن‌سالی، برزخ و قیامت) همچنین جلد چهارم شامل؛ الگوهای تربیتی در قرآن، الگوهای مثبت (ویژگی‌ها و ابعاد چهره‌های مثبت، حضرت محمد(ص)، حضرت ابراهیم(ع)، حضرت مریم(س) و سایر پیامبران الهی)؛ الگوهای منفی (ویژگی‌ها و ابعاد چهره‌های منفور، همسر نوح و لوط است.

وی با اشاره به موضوعات جلد پنجم این اثر اظهار کرد: جلد پنجم این اثر نیز به موضوعاتی مانند؛ آداب تربیتی؛ آداب ظاهری قرائت قرآن کریم،  آداب باطنی و معنوی قرائت قرآن کریم، آداب دعا،‌ آداب عبادت،  آداب ارتباط با پدر و مادر، آداب ارتباط با فرزندان، آداب معلم و شاگرد، آداب ازدواج،  آداب تجارت پرداخته است.

تفسیر تربیتی 4 سوره قرآن

وی گفت: جلد ششم نیز موضوعاتی مانند ابزارهای تربیتی همانند ابزارهای مکتوب، مکان، زمان، اعضای بدن، تاریخ، هدیه، ابزارهای معنوی؛ اعجاز تربیتی همانند تحدّی، اعجاز علمی قرآن، اعجاز تربیتی قرآن، و تفسیر تربیتی سوره های حمد، حجرات،‌ ناس، فلق، عصر و کوثر را مورد بحث قرار داده است.

رئیس مرکز تحقیقات قرآن کریم المهدی(عج) با بیان اینکه موضوعاتی در علوم تربیتی روز و قرآن کریم مشترک هستند و موضوعاتی نیز در قرآن وجود دارند که در علوم تربیتی بر روی آن بحث نشده است افزود: هوای نفس و شیطان از جمله موضوعاتی است که جزء موانع تربیتی محسوب می‎شوند و در قرآن آمده ولی در علوم تربیتی بر روی آن بحثی صورت نگرفته است.

وی بیان کرد: اعجاز تربیتی که در این مجموعه به آن پرداخته شده است اولین بار توسط فردی به نام مصطفی رجب مطرح و نقد شده است و هم دو جلد کتاب را به این موضوع اختصاص داده‎ایم.

تفسیر تربیتی همه قرآن نوشته شود

وی افزود: در این مجموعه شش جلدی تنها به تفسیر 4 سوره کوثر، ناس، فلق و احزاب پرداخته شده است که آغاز کار است و جا دارد تفسیر تربیتی کل قرآن کریم نوشته شود.

طرح جامع تفاسیر میان رشته‎ای

رضایی اصفهانی تاکید کرد: در همین راستا در مرکز تحقیقات قرآن کریم المهدی(عج) طرح مفصل و جامع میان رشته‎ای قرآن و علوم که تفسیر تربیتی اولین حلقه آن در حال تدوین است و بنا داریم تفسیرهای مختلفی با موضوع علوم را نگارش کنیم.