سیدمصطفی خمینی؛ شجاع در نقد تفاسیر شیعه و سنی

سیدمصطفی خمینی، اولین فرزند امام خمینی(ره) است که در 21 آذر 1309 دیده به جهان گشود. امام برای زنده نگه‌ داشتن یاد و خاطره پدر خود که به دست خوانین خمین کشته شده بود، برای فرزند خود نام مصطفی را برگزید.
وی در همان سنین کودکی تحت تاثیر محیط خانوادگی رشد کرد و تحصیل را در مکتب‌خانه‌های محلی آغاز نمود. سیدمصطفی پس از فراگیری آموزش‌های ابتدایی در مدارس دولتی، به حوزه علمیه قم وارد شد؛ و به فراگیری علوم و تحصیلات حوزوی پرداخت.

ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی
از نظر اخلاقی برای سید مصطفی خمینی، ویژگی‌های زیادی را می‌توان برشمرد، از قبیل خوش‌خلقی، شوخ‌طبعی، با نشاط و اهل تفریح بودن، ساده زیستی، صراحت لهجه و استقلال رای.
به شهادت کسانی که از نزدیک سیدمصطفی خمینی را می‌شناختند، وی برای کسب شخصیت هرگز خود را به پدر متصل نکرد، و همواره شخصیتی مستقل داشت. البته سید مصطفی خمینی با اثرپذیری از پدر بزرگوار، ساده زیستن را در همه ادوار زندگی روش پایدار و الگوی زندگی خود قرار داد.
یکی از مستندات مهم در زمینه ساده زیستی سید مصطفی وصیت‌نامه ایشان است. وی از مال دنیا، تنها کتاب‌هایش را بر می‌شمارد و در مورد آنها نیز احتیاط می‌کند. و یادآور می‌شود که آنها از وجوه شرعیه خریداری شده‌اند و اگر فرزندش حسین، علوم قدیمه را تحصیل نکرد، بهتر است آنها را به کتابخانه مدرسه آیت‌الله بروجردی در نجف تحویل دهند.

سید مصطفی و امام خمینی(ره)
سید مصطفی، به تدریج تحت تاثیر روحیه انقلابی امام قرار گرفت و زمانی که وارد عرضه مبارزه گردید، یکی از بارزترین ویژگی‌هایش، روحیه ضد شاهی وی بود.
سید مصطفی در تمام مراحل نهضت به جزء مدرسه فیضیه قم در فروردین42 که به زیارت عتبات رفته بود، در بقیه مراحل، در ایران، ترکیه و عراق تا اول آبان 56 در کنار امام بود.
آقا مصطفی، امین و مورد وثوق امام بود و محرمانه‌ترین پیام‌ها از طریق او به امام می‌رسید امام از نظر علمی جایگاه ویژه‌ای برای سید مصطفی قائل بودند. و از ایشان به عنوان امید آینده اسلام یاد می‌کردند.

روش تفسیر سید مصطفی
سید مصطفی در تعریف علم تفسیر می‌نویسد «علم تفسیر، علم به مرادها و مقاصد نهفته در قرآن با احاطه نسبی و متناسب با توان بشری بر آنها است، زیرا احاطه مطلق بر آن مقاصد حتی برای پیامبر(ص) که قرآن بر وی نازل شده است ممکن نیست».
علم تفسیر دارای مجموعه‌ای از مبادی تصوری و تصدیقی مربوط به علوم ادبی است که در فهم مفردات و ترکیب‌ها به مفسر کمک می‌کند.
وی با توجه به تعریف که از علم تفسیر ارائه دادند، تفسیر خود را مبتنی بر آن نهادند. تفسیر سید مصطفی در علوم مختلف مانند صرف، نحو،لغت، فقه، اصول، فلسفه و کلام غور کرده است به همین خاطر آکنده از اصطلاحات تخصصی علوم مختلف است.
از آنجایی که مرحوم مصطفی خمینی، انسانی ذوفنون بود، با شجاعت و اقتدار کامل، خود را آماده نقد دیدگاه‌های علمای شیعه و سنی نشان می‌دهند و به همین خاطر نقد دیدگاه‌های مفسران شیعه و سنی در کتاب تفسیر ایشان کاملا محسوس است.
حاج سید مصطفی خمینی، تفسیر خود را در شرایط تبعید از وطن و در اوضاع و احوال ناامن سیاسی تالیف کردند به همین دلیل فرصت تجدید نظر در مطالب را پیدا نکردند.

رمزها و نکته‌های سوره حمد
تعداد آیات این سوره مبارکه، بر‌اساس نسخه‌های خطی و غیرخطی قدیم و جدید، هفت می‌باشد. بدان که عدد هفت از میان اعداد، در عالم کبیر و صغیر، در هستی جامع و در معجون ملکوتی که با کشف تام احدی، احمدی و محمدی(ص) کشف شده است و جایگاه ویژه‌ای دارد.
چرا که عوالم کلیه، هفت عالم هستند: لاهوت، جبروت، ملکوت، علیا، ملکوت سفلی، عالم نفوس کلیه معلقه، نفس جزئیه و عالم ناسوت.
عوالم انسان صغیر نیز هفت عالم می‌باشند که عبارتند از: عالم طبع، عالم نفس، عالم قلب، عالم روح، عالم سر، عالم خفی، عالم اخفی و اعضای بدن انسان نیز هفت عضو است: سر، سینه، شکم، دو دست و دو پا.
بهشت 8 در دارد که هنگام قرائت این سوره، همه آنها باز می‌شود؛ هنگامی که سالک به استعاذه می‌رسد، پس از اینکه با گفتن تکبیرهای هفت‌گانه ابتدایی وارد حریم الهی شده ، با زمزمه کردن این سخن حضرت ابراهیم« وجهت وجهی للذی فطر السماوات و الارض عالم الغیب و الشهادۀ» دل خویش را متوجه حضرت حق می‌کند.
هنگامی که «بسم الله الرحمن الرحیم» را زمزمه می‌کند، در ذکر بر او گشوده می‌شود و با گفتن« الحمدالله رب العالمین» در شکر و با زمزمه« الرحمن الرحیم» در امید و با بیان« مالک یوم الدین» در خوف و با گفتن« ایاک نعبد و ایاک نستعین» در اخلاص و عبودیت و با گفتن « اهدنا الصراط المستقیم» در اخلاص و عبودیت کامل بر او گشوده می‌شود.

سیرآنوش موسوی