مطالعات میان‌رشته‌ای؛ رویکرد اصلی مرکز قرآن و معارف دین
گروه دانشگاه: مدیر مرکز قرآن و معارف دین سازمان جهاد دانشگاهی تهران با تشریح مهمترین فعالیتهای مرکز قرآن و معارف دین، اصلی‌ترین رویکرد این مرکز را مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن عنوان کرد.
مریم قاسم‌احمد، مدیر مرکز قرآن و معارف دین سازمان جهاد دانشگاهی تهران در گفتوگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، عنوان کرد: مرکز قرآن و معارف دین سازمان جهاد دانشگاهی تهران حدودا از سال 1389 راه‌اندازی شد، اما تغییراتی که طی آن سال‌ها در سازمان جهاد دانشگاهی تهران رخ داد باعث وقفه فعالیت مرکز شد که خوشبختانه از سال ۱۳۹۱ پس از تغییر مدیریت سازمان، فعالیت مرکز با رویکرد مطالعات میان رشته‌ای قرآن کریم آغاز وتداوم یافت.
وی گفت: از اولین موضوعاتی که به صورت متمرکز در این زمینه انجام شد، طرح واکاوی و معادل یابی ۵۰ واژه قرآن کریم در ترجمه‌ها فارسی بوده است که به شکل یک طرح پژوهشی زیر نظر دکتر آذرتاش آذرنوش و با همکاری تعدادی از دانش آموختگان مقاطع ارشد و دکترای دانشکده الهیات دانشگاه تهران انجام شد. این دانشجویان از جمله کسانی بوده‌اند که در کلاس‌های درسی دکتر آذرنوش شرکت داشتند. این طرح تجربه بسیار خوبی از تعامل دانشجویان در آموزش وپژوهش در طرحی پژوهشی تحت ارشادات یکی از بهترین اساتید این حوزه ، یعنی آقای آذرنوش بود.
وی افزود: این طرح به صورت مشترک با حمایت مرکز هماهنگی و توسعه فعالیتهای قرآنی آن زمان انجام شد و روش کار به این شکل بود که طی پژوهشی این تعداد از واژگان از میان تعداد زیادی از واژگان پربسامد انتخاب شد، و در نهایت به ۵۰ واژه رسیدیم که نخست سیر تاریخی این واژگان از پیش از اسلام بررسی و نیز کاربرد این واژگان در فضای نزول قرآن و سپس بازتاب آنها پس از اسلام مورد تحلیل قرار گرفت.
عضو هیات علمی دانشکده الهیات دانشگاه تهران، ادامه داد: چند سال بعد به همت جهاد دانشگاهی 50 واژه‌ای که در این طرح مورد پژوهش قرار گرفته بود، مورد ارزیابی و پژوهش مجدد قرار گرفته و در نهایت به صورت واکاوی و معادل‌یابی ۳۰ واژه قرآنی در ترجمه‌های فارسی تحت ارشادات چهره ماندگار دکتر آذرنوش در قالب یک کتاب در سال 90 به چاپ رسید؛ که منبع خوبی برای علاقمندان به مفردات قرآن و معادل یابی آن در ترجمه‌های فارسی است. این اثر کار ارزشمندی است که با همکاری تعدادی از دانشجویان و دانش آموختگان رشته علوم قرآن و حدیث به چاپ رسید.
مدیر مرکز قرآن و معارف دین سازمان جهاد دانشگاهی تهران، عنوان کرد: از برنامه‌های دیگر این مرکز که با رویکرد میان رشته‌ای به انجام می رسد، می‌توان به برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌های متعددی اشاره کرد که با حضور اساتید و دانشجویان مقاطع دکتری و ارشد و نیز پژوهشگران این حوزه‌ها برگزار شده است؛ از بدو فعالیت این مرکز در سال ۱۳۹۲ تاکنون افزون بر ۴۰ نشست را در این مرکز برگزار کرده‌ایم و سعی کرده‌ایم موضوعات مختلفی را با محوریت مطالعات میان رشته‌ای قرآن کریم مانند ظرفیت‌های مطالعات انسان‌شناسی، معنا‌شناسی، زبان‌شناسی، مطالعات عهدینی و نیز روش‌شناسی سایر علوم انسانی و کاربرد آن در قرآن‌پژوهی و... برگزار کنیم که با استقبال بسیار خوبی نیز روبرو بوده است؛ از اهداف این نشست‌ها تقویت گرایش و انگیزشی نو در عرصه پژوهش و مطالعات قرآنی با رویکرد میان‌رشته‌ای است تا دانشجویان و پژوهشگران با علاقمندی و با توانمندی علمی به انجام فعالیتهای پژوهشی قرآنی بپردازند. طرح و نقد و ارزیابی جدید‌ترین آرا و آثار در زمینه مطالعات قرآنی که در جهان اسلام و غرب منتشر میشود، از اهداف ما در برگزاری این نشست‌هاست. آگاهی از پژوهشها و تحقیقاتی که در خارج از جهان اسلام انجام میشود از ضرورتهای پژوهشهای قرآنی است که برای غنی کردن فعالیتهای پژوهشی باید مورد استفاده قرار گیرند و حتی اگر شبهاتی در این آثار وجود دارد، قطعا بدون آگاهی از آنها نمی توان به نقد وارایه پاسخ برآمد.
وی گفت: برای برگزاری این نشست‌ها، ابتدا نیازسنجی و مطالعه اولیه مباحث انجام شده و با ارشادات اساتید صاحب نظر موضوعات نشست‌ها طراحی و تنظیم میشود؛ وتقریبا در هر نشست دو یا سه استاد مخالف و موافق موضوع حضور دارند. چرا که ممکن است موضوع مطرح شده موافق یا مخالفانی داشته باشد که سعی کرده‌ایم از هر دو طیف در نشست‌ها دعوت شود و زمینه بحث و گفتوگو در نشست‌ها فراهم آید؛ حضور دانشجویان در نشست‌ها آزاد است و با توجه به تخصصی بودن نشست‌ها عمده شرکت‌کنندگان از اساتید و یا دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی در این جلسات حضور می‌یابند . بسیار خرسندیم که این نشست‌ها برای دانشجویان ایده‌های رساله، پایان نامه یا مقاله و طرح پژوهشی را در پی داشته است به عبارتی نشست‌ها با به وجود آوردن فضایی علمی زمینه را برای ارائه ایده‌های جدید برای رساله‌ها و پایان‌نامه‌های دانشجویی نیز فراهم آورده که مطلب بسیار مهمی است.
عضو هیات علمی سازمان جهاد دانشگاهی تهران، تصریح کرد: ضرورت مطالعات قرآنی با رویکرد میان‌رشته‌ای از آنجا اهمیت دارد که گستردگی مباحث قرآن بسیار زیاد است و از آنجا که قرآن کریم دارای لایه‌های متعدد، گسترده و پیچیده‌ای است قاعدتا نمی‌توانیم با یک رشته علمی مطالعه آن را دنبال کنیم. این مساله سبب شده که پرداختن به قرآن کریم را با رویکرد میان‌رشته‌ای در دستور کار مرکز قرار دهیم تا بیشتر بتوانیم در جهت تعمیق مباحث و پژوهشهای این حوزه کار کنیم و در این راستا نیز از اساتید به نامی چون آقایان دکتر آذرنوش، پاکتچی، قراملکی و بسیاری از اساتید دیگر بهره برده‌ایم.
قاسم‌احمد ادامه داد: فصلنامه روشنا نیز که به تازگی مجوز آن از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اخذ شده است و توسط این مرکز منتشر خواهد شد، در آینده به صورت تخصصی به موضوعات نشست‌ها خواهد‌پرداخت و دیدگاه‌های اساتید و صاحبنظران در ارتباط با نشست‌ها را به صورتی گسترده منتشر خواهد نمود.
وی در پایان با انتقاد از بودجه ناکافی این مرکز گفت: موضوع بودجه از مشکلات عمده این مرکز است و اگر چه این مرکز با حمایت و توجه ریاست سازمان جهاد دانشگاهی تهران تاکنون به فعالیت ادامه داده‌است، اما از آنجا که فعالیتهای قرآنی این مرکز نیاز مبرم به بودجه‌ای بیش از این دارد، می‌تواند به مشکلاتی در روند برگزاری برنامه‌های این مرکز منجر شود. علی‌رغم وعده‌های مسوولین قرآنی، تاکنون حمایتی درخور ازسوی مجامع وسازمان‌های عهده‌دار بودجه قرآنی انجام نگرفته‌است. امیدواریم در سال آینده مشکلات مالی مرکز نیز با تحقق وعده‌های مسولین مرتفع و شاهد برنامه‌هایی مطلوب‌تر و بهتر با محوریت مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن‌کریم باشیم.
