شاعری که درد دین داشت/ از زندگی درباری تا سلوک عارفانه
گروه اجتماعی ــ عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند گفت: سنایی بعد از سفر خراسان و ملاقات با مشایخ تصوف، دچار تحولی روحی و شخصیتی شد و زندگی تجملاتی و درباری را رها کرد و به عرفان، تقوا و پند و اندرز روی آورد.
ابوالمجد مجدود‌بن آدم سنایی غزنوی یا حکیم سنایی از بزرگترین شاعران قصیده‌گو و مثنوی‌سرای زبان پارسی و عارف قرن پنجم هجری است که در سال ۴۷۳ هجری قمری در شهر غزنه واقع در افغانستان چشم به جهان گشود.
حکیم سنایی غزنوی در آغاز جوانی شاعر دربار و مداح مسعودبن ابراهیم غزنوی و بهرامشاه‌بن مسعود بود، اما بعد از سفر خراسان و ملاقات با مشایخ تصوف در او تحولی ایجاد شد و زندگی تجملاتی و درباری را رها کرد و به عرفان، تقوا و پند و اندرز روی آورد و یکی از بزرگترین بنیان‌گذاران عرفان در ادبیات فارسی شد.
از سنایی آثار متعددی مانند طریق‌التحقیق، حدیقةالحقیقه، سیر العباد الی المعاد، کارنامه بلخ، تحریمة‌القلم، مکاتیب سنایی، عقل‌نامه، عشق‌نامه، سنایی‌آباد و دیوان قصاید و غزلیات به جای مانده است. مهم‌ترین اثر سنایی، مثنوی حدیقةالحقیقه در بیان اخلاق و معرفت و حکمت است.
بذرهای اولیه سخنان روحانی و عرفانی که سنایی پراکنده کرد، عطار، مولانا، سعدی، حافظ و دیگران، در طول بیشتر از سه قرن، آن‌ها را به اوج پختگی، صلابت، روانی، و پرمعنایی رسانیدند.
تحولی که زندگی درباری را سوزاند
مرادعلی واعظی، عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌جنوبی، گفت: حکیم سنایی در آغاز جوانی شاعری درباری و مداح مسعودبن ابراهیم غزنوی و بهرامشاه بن مسعود بوده است.
وی اظهار کرد: سنایی بعد از سفر خراسان و ملاقات با مشایخ تصوف، دچار تحولی روحی و شخصیتی شد و زندگی تجملاتی و درباری را رها کرد و به عرفان، تقوا و پند و اندرز روی آورد.
این استاد ادبیات دانشگاه بیرجند بیان کرد: این شاعر یکی از بزرگترین بنیان‌گذاران و تأثیرگذارترین شاعران عصر خود در حوزه عرفان و الگویی برای تمامی شاعران بعد از خود همچون جامی، حافظ و مولوی شد.
واعظی افزود: او در طی زندگی خود سه دوره تحول را پشت سر گذاشته است که از آن‌ها به ترتیب به عنوان دوره اول یا سیاه، دوره میانی یا خاکستری و دوره سپید یاد می‌کنند.
وی ادامه داد: راهی که سنایی در پیش میگیرد، فقط منحصر به یک قالب نیست؛ بلکه قدرت شاعر در به‌کارگیری الفاظ و تسلط او بر زبان شعر، همراه با اندیشه‌های بدیعی که دارد، به او این امکان را می‌دهد تا هم در غزل و هم در مثنوی و قصیده، طرحی نو درافکند.
عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند با بیان اینکه زبان و سبک بیانی شعرهای سنایی خراسانی است، اظهار کرد: محتوا و اندیشه اشعارش بسیار نزدیک به سبک عراقی است.
واعظی سنایی را یکی از بنیان‌گذاران سبک عراقی دانست و افزود: زبان قصاید حکیم سنایی غزنوی در عین استواری و استحکام، زیبایی و ویژگی‌های زیبایی شناختی خاص خود را دارد.
وی افزود: زبان حکمت، انتقاد و عشق است و گاه در حکم تیغ برندهای است که حتی خود شاعر نیز از گزند آن مصون نمیماند و سنایی این زبان را به‌کار گرفته است.
این استاد ادبیات دانشگاه بیرجند شعر سنایی را، شعری توفنده و پرخاشگر می‌داند و ادامه می‌دهد: مضامین اغلب قصاید او در نکوهش دنیاداری و دنیاداران است.
شاعر درد و دین
واعظی تصریح کرد: او با زاهدان ریایی و حکام ستمگر که هر کدام توجیه‌گر کار دیگری هستند، بی‌پروا می‌ستیزد و از بیان حقیقت ترسی ندارد.
وی اظهار کرد: سنایی با نقد اوضاع اجتماعی روزگارش، علاوه بر بیان دردها و معضلاتی که دامن‌گیر زمانه شده است، نشان می‌دهد که شاعری اهل درد و دین است.
عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند یادآور شد: شعر سنایی به دلیل کارکردهای زبانی و گویشی که در زبان مادری‌اش وجود داشته، دارای اصطلاحاتی است که باعث دشواری شعرش شده، به سختی معنی می‌شود و جای تامل دارد.
انتهای پیام
