بررسی رابطه معصیت و بلایای طبیعی در «پژوهش‌های اعتقادی کلامی»

به گزارش ایکنا؛ سی و هفتمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش‌های اعتقادی کلامی» به صاحب‌امتیازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «مقایسه اندیشه حکومت اسلامی در اندیشه‌های عبدالکریم سروش و محمد تقی مصباح یزدی»، «تبیین رابطه سببی میان معصیت الهی و بلایای طبیعی»، «واکاوی عشق در غزلیات عرفی شیرازی با رویکرد به نظام اندیشگانی»، «قرآن، حکمت الهی و تکالیف شاقّه»، «رویکرد اعتقادی دایره‌المعارف‌‌نویسی در ایران پس از انقلاب در مواجهه با اسلام‌پژوهی غربیان (بررسی تطبیقی مقالات کلام شیعه، اعلام امامیه و مباحث ایرانی در دایره‌المعارف‌‌های ایرانی و غربی)»، «جایگاه امور حسبی در هندسه اعتقادی فقه شیعه»، «بازخوانی رویکرد صلح طلبانه تجویز جهاد در دین اسلام»، «بررسی و تحلیل توقیفیت اسماء و صفات حق تعالی در کلیات سعدی»، «تبیین و نقد مفهوم حق در اندیشه مدرن با تکیه بر آراء حکمت متعالیه»، «تبیین مساله وجود ذهنی(نظریه شبح) و تحلیل آن»، «احیاء معرفت فراموش شده عالم ذرّ (چگونگی، عوامل و موانع)» و «بررسی دیدگاه کانت و غزالی در اثبات وجود خداوند».

اندیشه حکومت اسلامی در اندیشه‌های سروش و مصباح یزدی

در چکیده مقاله «مقایسه اندیشه حکومت اسلامی در اندیشه‌های عبدالکریم سروش و محمد تقی مصباح یزدی» می‌خوانیم: «آشنایی با تفکرات اندیشمندان زمینه را برای بسط و شناخت اندیشه‌های آنان در سطح جامعه چه در بین عوام و چه دربین خواص فراهم می‌نماید. هدف از این مقاله بررسی مقایسه‌ای آرا و اندیشه‌های عبدالکریم سروش و محمد تقی مصباح یزدی در باب حکومت اسلامی است. افکار این دو اندیشمند در رابطه با حکومت اسلامی به طور کلی و نیز در رابطه با اختلافات فکری ان دو بازگو می‌شود. مهم‌ترین مسأله این مقاله است که این دو اندیشمند اسلامی چه نظری درباره چیستی و چرایی حکومت اسلامی دارند، مهم‌ترین نکته‌های تفکراتشان موثق و سنجیده بیان می‌گردد. پژوهش حاضر بر اساس روش هرمنوتیک نوشته شده است و آثار سروش و مصباح یزدی در باب حکومت اسلامی به این روش مقایسه شده است. روش گردآوری منابع کتابخانه‌ای است و نتایج بررسی نشان می‌دهد که آرای این دو اندیشمند اسلامی از یک مبدا و منبع فکری بهره می‌برد؛ اما به تدریج از هم فاصله گرفته و به طور کلی جدا شده است. از این مقاله می‌توان در تحلیل آثار و افکار سایر اندیشمندان اسلامی درباب حکومت اسلامی بهره برد.»

رابطه سببی میان معصیت الهی و بلایای طبیعی

در طلیعه مقاله «تبیین رابطه سببی میان معصیت الهی و بلایای طبیعی» می‌خوانیم: «از دیدگاه پیروان ادیان ابراهیمی طبق اخباری که در عهدین و قرآن آمده‏اند، یکی از عوامل نزول بلایای طبیعی گناه است. این درحالی است که فرضیه رقیب از سوی ماده‏گرایان حکایت از تأثیر عوامل مادی در حوادث طبیعی داشته و ادعای دین‏گرایان را رد می‏کند. در این مقاله ضمن بررسی این دو دیدگاه و تبیین عدم تعارض بین دو نظریه در چیستی علت نزدیک حوادث طبیعی، وجود رابطه معنادار بین گناه و بلایای طبیعی در ادایان ابراهیمی بررسی و سپس با استفاده از آیات قرآن، ابعاد مختلف این رابطه در اسلام تشریح شده است. در آخر ثابت شد که از منظر قرآن، گناه علت تامه غیرمنحصره برای نزول بلایای طبیعی است و گستره آن مقیّد به زمان و مکان خاصی نیست؛ هرچند، این رابطه مشمول تمامی گناهان نمی‏شود و در مورد گناهان اعتقادی بزرگ و گناهان غیراعتقادی که به‏صورت دسته‏جمعی انجام شوند، ممکن‏الوقوع است. البته رابطه فوق، مانع‏بردار بوده و ممکن است این نوع عقوبت‏‌ها به دلایلی چون توبه، استدراج و مشیت الهی‏، محو شده یا به تعویق بیفتند.»

حکمت الهی و تکالیف شاقّه

در چکیده مقاله «قرآن، حکمت الهی و تکالیف شاقّه» می‌خوانیم: «انسان موجودی مکلف، و تکالیف جعل شده برای آدمی از جانب خداوند، سکوی کمال،تضمین کننده حقوق بشر و سبب نیل به پاداش‌های اخروی می‌باشد. در برخی از آیات قرآن سخن از تکالیف دشوار برای قوم یهود(بقره/54-نساء/160) آمده و در سوره بقره/286 پیامبر اسلام از خدا می‌خواهد که تکالیف سخت را بردارد؛ در مقابل آیاتی وجود دارد که سخن از آسانی تکلیف(بقره/185) و به اندازه وسع‌ کمتر از طاقت‌(بقره/286)و در دین حرجی (حج/78) برای مکلف نیست، می‌باشد. مقاله حاضر با تکیه بر آیات کریمه به روش کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی تحلیلی در پی تبیین نگاه قرآن در مساله تکلیف و تعارض دو دسته آیات و سبب وضع تکالیف سخت می‌باشد. از یافته‌های این نوشتار آن است که تکالیف الهی به دو قسم ابتدایی و کیفری وضع شده است. دستورات نخستین خدا به بشر‌، سهل و مقدور و بلکه کمتر از طاقت بشر می‌باشد و این سنت الهی در همه ادیان می‌باشد و اختصاص به امت پیامبر اسلام ندارد. اگر بشر سر ناسازگاری با تکالیف ابتدایی را ساز بزند و از حدود خدا تجاوز کند، خدا تکالیف کیفری را به جهت برگشت بشر به سوی خدا، نشان دادن بندگی، زدودن پرده ها، کدورت‌های‌های روحی و عبرت دیگران وضع می‌نماید.»