بررسی حدیث «خَلقَ اللهُ آدمَ عَلی صُورَتِه» در «پژوهشنامه ادیان»
بیست و هفتمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «پژوهشنامه ادیان» به مدیرمسئولی طاهره حاج‌ابراهیمی روانه بازار نشر شد.
به گزارش ایکنا؛ بیست و هفتمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «پژوهشنامه ادیان» به مدیرمسئولی طاهره حاج‌ابراهیمی و سردبیری فتح‌الله مجتبایی منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «مفهوم «احساس» در آثار نخستین شلایرماخر»، «نمادشناسی منورا، چراغدان هفت شاخه یهود»، «حدیث «خَلقَ اللهُ آدمَ عَلی صُورَتِه» در ادیان ابراهیمی»، «ماهیت روح القدس از دیدگاه قرآن کریم و کتاب مقدس»، «رستگاری فرعون در قرآن کریم»، «تبلیغ دینی در مسیحیت: بررسی فعالیت‌های پاپ گِرِگوری»، «معنای زندگی در یهودیت و راه رسیدن به آن»، «عاشق کامل از دیدگاه ریچارد رول و احمد غزّالی با تأکید بر کتابهای آتش عشق و سوانح العشاق».
حدیث «خَلقَ اللهُ آدمَ عَلی صُورَتِه»
در چکیده مقاله «حدیث «خَلقَ اللهُ آدمَ عَلی صُورَتِه» در ادیان ابراهیمی» می‌خوانیم: «عرفا بر این باورند که حدیث نیز مانند کتاب الله دارای ظاهر و باطن است و تأکید آن‌ها بر درک و فهم حدیث به جای توجّه به سلسلة راویان می‌باشد. نکتة بسیار مهم نگرش فراتاریخی و تأویلی آن‌ها در مواجهه با احادیث حِکمی و عرفانی است که ناشی از نوع نگاه آن‌ها می‌باشد. آنان معتقدند روش محدّثین که بیشتر بر سند حدیث تکیه می‌کنند، چه بسا حدیث را از درک محتوایش باز دارد. به عنوان مثال روایت آفرینش آدم بر صورت خداوند، نخستین بار در سفر پیدایش مطرح می‌شود و از جمله مستندات صوفیه و عرفا است که اکثر فقها و محدّثین با توجه به این‌که این آموزه نخستین بار در کتاب مقدّس یهودیان آمده، آن را اقتباسی از مواریث یهودی دانسته، عنوان «اسرائیلیّات» به آن داده و جزء احادیث موضوعه و مجعول و لذا مردود به شمار می‌آورند؛ در حالی‌که از دید عرفا در همة ادیان اعتقاد به این‌که خداوند آدم را به صورت یا حقیقت خویش آفریده، یک اصل و حقیقت معنوی است و این‌که در یکی (یهودیّت) به صراحت در تورات آمده و در دیگری (اسلام) در قرآن به همان عبارت نیامده ولی در روایات آمده، نمی‌تواند دلیلی بر بی‌اساس و موضوعه بودن آن باشد.»
رستگاری فرعون در قرآن
در طلیعه مقاله «رستگاری فرعون در قرآن کریم» آمده است: «با نظر به آیات 90 و 91 یونس، سه تفسیر از مسئله رستگاری فرعون قابل ارائه است؛ نخست: فرعون حقیقتاً ایمان آورد و رستگار شد؛ دوم: فرعون ایمان آورد، اما ایمان آوردنش موجب رستگاری او نشد و سوم: فرعون تنها اظهار ایمان کرد و ایمانش حقیقی یا کامل یا اصیل نبود. تفسیر نخست از آن ابن عربی است و منتقدان او، اعتقاد به رستگاری فرعون را از روشن‌ترین موارد عرف‌ستیزی او دانسته‌اند. در قرآن شواهدی مبنی بر معذب بود فرعون در آخرت وجود دارد که انکار آن‌ها دشوار است مانند: دعای موسی برای رستگار نشدن فرعون و اطرافیانش و اجابت دعای او، وجود صفاتی بسیار منفی و گاه با دلالت ثبات برای فرعون در قرآن، دلالت واژگانی و عبارتی آیات عذاب فرعون، بر عذاب دنیوی و اخروی او. هم‌چنین اجماع مفسران مسلمان و صوفیان و نیز وجود روایات و آثار صحابه مبنی بر رستگار نبودن فرعون و مرگش بر کفر نشان می‌دهد که پیشینیان از آیات قرآن به هیچ وجه ایمان فرعون را استنباط نمی‌کرده‌اند، ضمن آن‌که حتی سخنان خود ابن عربی نیز در این باره متعارض است. تفسیر سوم نیز به دلیل صراحت آیة ایمان فرعون بر ایمان آوردن او و تأییدش با عبارت «الآن و قد عصیت من قبل» قابل پذیرش نیست، در حالی‌که تفسیر دوم به دلیل پذیرش ایمان فرعون اما سودبخش نبودن ایمانش برای رستگاری او به دلیل آیاتی که ایمان در لحظه نزول عذاب را سودبخش نمی‌دانند، پذیرفتنی‌تر و با ظاهر و روح آیات قرآن متناسب‌تر است.»
انتهای پیام
