حس برادری و اخوت در جامعه اسلامی؛ از ملزمات اقتصاد مقاومتی

حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی رخیده، مدرس حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، اظهار کرد: اتحاد و انسجام ملی، پايه، مبنا و اساس حفظ امنيت، ثبات سياسی و پيشرفت جوامع است و در صورت هرگونه اختلال و تزلزل در آن، تمامی سياست‌های اقتصادی و اجتماعی، متوقف می‌شود و يا تغيير خواهد كرد و اتحاد و انسجام ملی، پيشرفت را امكان‌پذير می‌سازد.

وی ادامه داد: در ايران امروز، بنا به‌دلايل تاريخی، فرهنگی و سياسی و برخلاف بسياری از جوامع ديگر، وحدت ملی يک سرمايه اجتماعی از پيش محقق و ملموس است، به عبارت ديگر، در كشور ما بنا بر مناسبات فرهنگی، تاريخی، مذهبی و هم‌نشينی طولانی اقوام و مذاهب، ميان مردم ايران هم‌زيستی و سازگاری برقرار بوده و در نتيجه، كمتر تنش و بحرانی به وجود آمده است.

رخیده عنوان کرد: اتحاد و انسجام ملی از مبانی اوليه اقتصاد مقاومتی است، بدون اتحاد مردم، هرگونه تلاش فراگيری در جامعه، عقيم می‌ماند، خداوند در قرآن‌كريم، مردم را به وحدت حول يک محور دعوت می‌كند: «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّهِ جَميعًا وَ لا تَفَرّقُوا...( آل‌عمران، آیه 103)؛ همگی به ريسمان خدا چنگ زنيد و پراكنده نشويد. تفرقه و دودستگی، نيروها را پراكنده و قدرت جامعه را ضعيف می‌كند. «وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ريحُكُمْ... (انفال، آیه46)؛ نزاع و كشمكش نكنيد تا سست نشويد و قدرت شما از ميان نرود». همچنین، رهبر معظم انقلاب همواره با تشريح فعاليت‌های دشمنان برای ايجاد تفرقه و از ميان بردن وحدت و انسجام ملت ايران، مردم و مسئولان نظام را به حفظ و تقويت وحدت ملی سفارش می‌كند.

رخیده تصریح کرد: وحدت ميان مردم و وحدت ميان اركان حكومتی يعنی مجلس شورای اسلامی، قوه‎قضاييه و ديگر دستگاه‌ها، لازمه اقتصاد مقاومتی است و همه بايد بسيار بكوشند و از مسائل اختلافی پرهيز و زمينه‌هايی را كه سبب اختلاف بين اركان كشور می‌شود را برطرف كنند، از اين‌رو، همه بايد دست به دست هم بدهند و تلاش كنند تا از يک سو، استعداد و فرصت‌های اقتصادی كشور، شكوفا و از سوی ديگر، نقيصه‌هايی كه در حوزه اقتصادی وجود دارد، رفع شود.

این مدرس حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: اسلام همه مردم را در برابر پيش‌آمدهای اجتماعی مسئول می‌داند و از آنها می‌خواهد از راه همكاری جمعی در زمينه حفظ سلامت جامعه و برطرف كردن مشكلاتی كه پيش می‌آيد، اقدام كنند، در شرایطی که دشمنان اسلام مشکلاتی از قبیل اقتصادی با تحریم‌ها برای جامعه اسلامی به‌وجود آورده‌اند، تعاون و همکاری بین مسلمانان امری ضروری است، در این خصوص خداوند در قرآن‌كريم، در فرمانی صريح، از مؤمنان می‌خواهد «...تَعاوَنُوا عَلَی البِرِّ وَ التَّقوَی... (مائده، آیه2) در راه نيكی كردن به يكديگر و پرهيزكاری با همديگر، همكاری داشته باشيد.

وی افزود: بدون ترديد، هيچ امری همانند همكاری همگانی و تعاون در پيشبرد اهداف و تحقق برنامه‌های جامعه اثرگذار نخواهد بود، اميرمؤمنان(ع) می‌فرمايند: «خوضُ النّاسِ فِي الشَّيءِ مُقَدمةُ الكاَئِن (ری شهری، محمد، ميزان‌الحکمه، ج10، ص240) روی آوردن مردم براي انجام كاري، مقدمه تحقق و انجام آن است، حضرت در جای ديگری می‌فرمايد: «إِنَّمَا عَمُودُ الدِّينِ وَ جِمَاعُ الْمُسْلِمِينَ الْعَامَّةُ مِنَ الْأُمَّةِ؛ قوام جامعه اسلامی و عامل اصلی رشد و تعالی آن، توده‌های مردمند» (مجلسی، محمد باقر، الحياة، ج2، ص282).

رخیده بیان کرد: امروزه به باور همه كارشناسان امور اقتصادی، رشد و توسعه اقتصاد جامعه، بدون همكاری جامعه ممكن نيست، از اين رو، براساس آموزه‌های اسلامی، همگان در حد توان، بايد در بهبود بخشيدن به فعاليت‌های اقتصادی، انجام دادن كارگروهی با سرمايه‌گذاری و توجه به دانش و روش‌های علمی، كمک كنند.

این مدرس حوزه‌علمیه و دانشگاه ادامه داد: دانش، علم و تخصص از ضروریات اقتصاد مقاومتی می‌باشد. امروزه در توسعه و پيشرفت همه جانبه جوامع، از جمله در امور اقتصادی، كمتر عاملی همانند بهره‌برداری از دانش، تخصص، مهارت و به كارگيری روش‌های علمی اثرگذار است. بر اين اساس، بايد مردم از راه ارتقای توان علمی و آموزش مهارت‌های لازم در عرصه‌‎های كاری و آموزش شيوه‌های پيشرفته علمی در پيشبرد كارها، به روند انجام كارها و استفاده از فناوری‌های مدرن و پيشرفته، سرعت ببخشند و لازمه انجام چنين مسئوليتی، اين است كه علاوه بر اعلام آمادگی برای كسب مهارت‌ها و گذراندن دوره‌های آموزشی مشخص شده از سوی مراكز آموزش خود نيز در ايجاد و گسترش مراكز آموزشی، در حد توان مشاركت داشته باشند، در آموزه‌های اسلامی نیز به علم و دانش و خصوصا کسب تخصص اهمیت فراوانی قائل شده است، در فرهنگ اسلامی تمام دانش‌های مورد نياز برای زندگی بشری دارای اهميت است و توصيه شده به مقدار لازم و نياز جامعه، مردم برایفراگيری آن اقدام كنند و از آن به «واجب كفايی» تعبير شده است.

وی اظهار کرد: رسول خدا(ص) می‌فرماید: اطْلُب العِلْمَ مِنَ المَهدِ إلَى اللَّحدِ (ابوالقاسم پاینده، نهج الفصاحه، ص۲۱۸) از گهواره تا گور دانش بياموز و در جای دیگر پيامبر اسلام(ص) می‌فرمایند: طَلبُ العِلْمِ فريضَهٌ عَلى كُلِّ مُسلِمٍ؛ طلب دانش بر هر مسلمانى فرض است» (طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، ص۴۸۸، ح۱۰۶۹).

رخیده گفت: همچنین حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «خُذِ الْحِکْمَةَ أَنَّي کَانَتْ، فَإِنَّ الْحِکْمَةَ تَکُونُ فِي صَدْرِ الْمُنَافِقِ فَتَلَجْلَجُ فِي صَدْرِهِ حَتَّي تَخْرُجَ فَتَسْکُنَ إِلَي صَوَاحِبِهَا فِي صَدْرِ الْمُؤْمِنِ؛ حکمت را هر کجا که باشد فراگير، گاهی حکمت در سينه منافق است و بي‏تابی کند تا بيرون آمده و با همدمانش در سينه مؤمن آرام گيرد» (نهج‏‌البلاغه، حکمت 79).

برادری مؤمنان در اسلام

این مدرس حوزه و دانشگاه عنوان کرد: یکی دیگر از ملزمات اقتصاد مقاومتی در بعد اجتماعی آن، حس برادری و اخوت در بین جامعه اسلامی است، اسلام، افراد جامعه اسلامی را برادران ايمانی يكديگر معرفی می‌كند، خداوند در قرآن‌كريم می‌‎فرمايد: »اِنّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ...؛ در حقيقت مؤمنان با هم برادرند»(حجرات، آیه 10).

وی خاطرنشان کرد: بر همین اساس مؤمنان نسبت به همديگر حقوقی دارند، در جامعه‌ای كه اعضای آن برادر يكديگر به شمار می‌آيند، امكان ندارد مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها آنها را از پا در آورد، همچنین در چنین جامعه‌ای افراد نسبت به وضع همديگر بی‌تفاوت نیستند، برای نمونه، در حالی كه عده‌ای در مشكلات اقتصادی دست و پا می‌زنند، ممكن نيست عده‌ای ديگر در انواع نعمت‌ها غرق باشند.

رخیده بیان کرد: براساس روايات، بايد بين مؤمنان الفت و مهربانی حاكم باشد كه در مشكلات زندگی، پشتيبان و حامی يكديگر باشند و اگر يكی از آنها يا گروهی از آنان دچار مشكل شدند، بقيه وارد ميدان شوند و برای حل مشكل و گرفتاری او چاره‌انديشی كنند، وقتی از امام صادق(ع) پرسيدند: كمترين حق مؤمن بر برادرش چيست؟ حضرت فرمود: اينكه چيزی را كه او به آن بيشتر نيازمند است، نزد خود نگاه ندارد.

وی افزود: با توجه به اين‌گونه روايات، چگونه ممكن است وقتی برادران دينی، نيازمند به سرمايه‌گذاری و توليد بيشتر باشند، افرادی بدون توجه به نياز آنان، به جمع‌آوری و انباشت سرمايه، سرگرم باشند، از اين‌رو، رسول خدا(ص) می‌فرمايد: «لَيْسَ بِمُؤْمِنٍ مَنْ شَبْعَانَ وَ جَارُهُ طَاوِياً؛ كسی كه سير بخوابد، در حالی كه همسايه او گرسنه باشد، مؤمن نيست.» امام صادق(ع) نيز با اشاره به چگونگی تعامل مؤمنان با همديگر چنين می‌فرمايد: «الْمُؤْمِنُ أَخُو الْمُؤْمِنِ كَالْجَسَدِ الْوَاحِدِ إِنِ أَشْتَكِی شَيْئاً مِنْهُ وَجَدَ أَلَمَ ذَلِكَ فِی سَائِرِ جَسَدِهِ مؤمن، مومن برادر مؤمن است، همچون تن واحد كه اگر جايی از آن به درد آيد، همه‌تن دردمند می‌شود. (مجلسی، محمدباقر، الحياة، ج5، صص172 و 173).

وی گفت: در شرایط کنونی که جامعه اسلامی مورد تحریم اقتصادی از طرف دشمنان اسلام هستند، لازم است مؤمنان به اين وظيفه برادری عمل كنند و لحظه‌ای از حال يكديگر غافل نشوند.