از ولایتمداری تا علم تفسیر میثم تمار

به مناسبت فرارسیدن سالگرد شهادت میثم تمار یار امام علی(ع) که نمونه بارز ولایتمداری است، گفت‌وگویی با دو تن از کارشناسات مذهبی تهیه شده است که در ذیل می‌خوانید.

حجت‌الاسلام مصطفی حاجی ولی‌ای، کارشناس مذهبی در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، با اشاره به ضرورت زنده نگهداشتن یاد افرادی همچون میثم تمار، اظهار کرد: میثم تمار، یکی از یاران خاص و محرم اسرار امیرالمؤمنین(ع) و ایرانی‌الاصل و بنده آزاد شده امام(ع) است، توفیق پیروی و یاری از سه امام معصوم یعنی امیرالمؤمنین(ع)، امام حسن مجتبی(ع) و امام حسین(ع) را در کارنامه خود ثبت کرده است و همین خدمت و ارادت به اهل‌ بیت(ع) او را به قله‌های رفیعی از معرفت و معنویت رساند.

علم سرشار الهی میثم تمار

وی به تشریح چند ویژگی این بزرگ‌مرد پرداخت و گفت: یکی از ویژگی‌های میثم تمار علم سرشار الهی بود؛ براساس روایات او با آنکه از مردم طبقه پایین زمان خود بود، اما به جهت مقام والایی که نزد امیرالمؤمنین(ع) پیدا کرده بود، از بعضی از علوم آن حضرت بهره‌مند شد.

حجت‌الاسلام حاجی ولی‌ای ادامه داد: میثم تمار علم تفسیر قرآن کریم را از امیرالمؤمنین(ع) آموخت و جان تشنه خود را از دریای بیکران علوم علوی سیراب کرد؛ در همین زمینه کتابی تدوین کرد که این کتاب از سوی پسرش نقل شده است و همین کتاب موجب شد تا نام میثم در میان مؤلفان شیعه ثبت شود.

این کارشناس مسائل مذهبی اضافه کرد: گذشته از علم تفسیر، امیرالمؤمنین(ع) «علم منایا و بلایا» را در اختیار میثم تمار قرار داده بودند، براساس این علم، می‌توان عاقبت افراد و چگونگی مرگ ایشان را پیش‌بینی کرد، میثم تمار گوشه‌ای از این علم را برای مردم بازگو کرد و پاره‌ای از حوادث آینده را با ایشان در میان گذاشت و مایه تعجب را فراهم می‌کرد، خبر از چگونگی شهادت خود، خبر از مرگ معاویه، واقعه کربلا و قیام مختار از این قبیل پیشگویی‌هاست.

یاور ولایت تا پای جان

وی با بیان اینکه دیگر ویژگی میثم تمار، یاور ولایت و تا پای جان ایستادن او در این راه بود، گفت: یکی از ویژگی‌های شیعه واقعی که در روایات بیان شده است یاری کردن امام است، براساس روایات مختلف ما سه شیوه برای یاری امام معصوم همچون شیوه‌های یاری کردن با قلب، شیوه یاری کردن با زبان است و شیوه سوم، یاری رساندن به امام با عمل است.

حجت‌الاسلام حاجی ولی‌ای با تأکید بر اینکه میثم تمار هر سه شیوه را در مورد یاری رساندن به امیرالمؤمنین(ع) انجام داد، افزود: از نظر قلبی، محبت و معرفت تمامی نسبت به امیرالمؤمنین(ع) داشت و از نظر زبان، فضائل و مناقب ایشان را بر زبان جاری می‌کرد تا آنجا که وقتی ابن زیاد ملعون، او را از بالای نخلی آویزان کرد، به مردم گفت «از من بپرسید تا از فتنه‌هاى بنی‌امیه شما را آگاه کنم» و چون اندکى با آن‌ها سخن گفت ابن زیاد دستور داد تا زبان او را ببرند و از نظر عمل، در راه دفاع از ولایت از هیچ اقدامی فروگذاری نکرد و تا پای جان از امیرالمؤمنین(ع) دست برنداشت.

ساده‌زیستی و قناعت

این کارشناس مسائل مذهبی با بیان اینکه دیگر ویژگی میثم تمار ساده‌زیستی و قناعت او بود، افزود: از ویژگی‌های انسان مؤمن آن است که دل خود را مشغول بندگی خدا می‌کند و به ظواهر دنیا دل نمی‌بندد، میثم تمار با ساده‌زیستی و سخت‌کوشی برای کسب درآمد حلال مصداق بارز این ویژگی اهل ایمان بود.

وی ادامه داد: او با فروختن خرما در کوفه امرارمعاش می‌کرده و برای آنکه به لقمه حرام و شبهه‌ناک گرفتار نشود و دامن خود را به اموال بنی‌امیه آلوده نکند، با قناعت و ساده‌زیستی زندگی خود را سپری می‌کرد که اقتدا به این ویژگی میثم تمار می‌تواند بسیاری از مشکلات و گرفتاری‌های بی‌مورد زندگی‌های امروز را درمان کند.

مرزبندی با دشمنان اهل‌ بیت(ع)

حجت‌الاسلام حاجی ولی‌ای با بیان اینکه دیگر ویژگی میثم تمار مرزبندی با دشمنان اهل‌ بیت(ع) بود، گفت: میثم تمار در مقابل دشمنان امیرالمؤمنین(ع) ساکت ننشسته و در برابر آنها موضع‌گیری می‌کرد میثم تمار مى‏‌گوید «روزى، علی(ع) به من گفت وقتى زنازاده بنى‌امیه به تو بگوید از من برائت بجویى چه کار مى‌‏کنى؟ گفتم تبرى نمى‏‌جویم، فرمود پس در آن هنگام تو را مى‌‏کشند و به دار مى‌‏آویزند گفتم مقاومت مى‌‏کنم و این در راه خدا کم است. حضرت فرمود پس با من در بهشت خواهى بود.»

تربیت نسلی امام‌یاور

این کارشناس مسائل مذهبی با بیان اینکه تربیت نسلی امام‌یاور یکی دیگر از ویژگی‌های میثم تمار بود، اظهار کرد: میثم تمار برای یاری دین خدا و نصرت امام، فرزندانی شایسته تربیت کرد، از میثم شش فرزند به نام‌های محمد، صالح، علی، عمران و حمزه باقی ماند که از اصحاب امام سجاد، امام باقر و امام جعفر صادق(ع) بودند و نوه‌های میثم نیز از یاران ائمه اطهار(ع) بوده و خدمات فراوانی به اسلام و تشیع کردند.

سطح بالای میثم تمار در تفسیر آیات قرآن کریم

در ادامه نیز حجت‌الاسلام حسین موسوی، کارشناس مذهبی در گفت‌وگو با ایکنا، به تشریح شخصیت میثم تمار پرداخت و با بیان اینکه میثم تمار جزء اصحاب سر امیرالمؤمنین(ع) بود، توضیح داد: این یار امام بسیار انسان پاک‌طینتی بود و در عین حال چندین ویژگی منحصر به‌فرد همچون سخنوری که دارای فصاحت و بلاغت بسیار بالای بوده، داشته که معمولاً در صنف بازاریان وقتی که می‌خواستند با بزرگان حکومت صحبت کنند او نمایندگی صحبت با آن بزرگ را به‌عهده می‌گرفت و یک بار که در مقابل عبیدالله ابن زیاد سخنوری می‌کند که خیلی از فصاحت، بلاغت و قدرت سخنوری‌اش تعجب می‌کند.

وی با بیان اینکه تفسیر قرآن یکی دیگر از ویژگی‌های میثم تمار بود، اضافه کرد: قدرت تفسیر قرآن میثم تمار به قدری بالا بود که به ابن عباس که مفسر بزرگی بود، آموزش می‌داد و یک روز به او می‌گوید قلم و کاغذ بیاور و هرچه می‌گویم بنویس که در انتها خبر شهادتش را هم پیشگویی می‌کند.

میثم تمار جزء اصحاب روایت بود

کارشناس مسائل مذهبی با بیان اینکه میثم تمار جزء اصحاب روایت بود، افزود: روایات زیادی هم از او نقل شده که البته کمتر به‌دست ما رسیده است؛ ظاهراً جزء راویان حدیث و روایتگر هم بود و برخی از احادیث هم وجود دارد که به نقل از او بوده است.

وی با بیان اینکه ویژگی دیگر میثم تمار خبر دادن از مسائل غیبی و آینده بوده، گفت: او در زندان به مختار خبر آزادی و اینکه سپس از قاتلان امام حسین(ع) انتقام می‌گیرد، خبر شهادت امام حسین(ع) و خبر مرگ معاویه را می‌دهد و در عین حال برخی از اخبار غیبی را در میان مردم بیان می‌کرده که این ویژگی را از امام علی(ع) یاد گرفته بود.

حجت‌الاسلام موسوی ادامه داد: امام علی(ع) حتی به او می‌فرمایند از آن درخت خرمایی که ایشان از او خرما می‌چیده و می‌فروخته توسط عبیدالله بن زیاد آویزان می‌شود و دست‌وپا و زبانت را قطع می‌کنند و در روز سوم از دهان و بینی‌ات خون جاری و به شهادت می‌رسی که از آن زمان به بعد می‌گویند میثم در کنار این درخت مشغول به نماز و از این درخت محافظت می‌کرده و منتظر شهادتش بوده است.

وی اضافه کرد: در نهایت سال 60 هجری، 12 روز قبل از اینکه امام حسین(ع) وارد عراق بشوند این یار راستین امام در راه برگشت از سفر حج عمره دستگیر و عبیدالله بن زیاد از او می‌خواهد که نسبت به علی(ع) اظهار برائت و بیزاری کند که قبول نمی‌کند، در صورتی می‌توانست تقیه کند و جان خودش را نجات دهند اما شهادت را انتخاب و شروع به دفاع از امام علی(ع) می‌کند.

کارشناس مسائل مذهبی افزود: به همین دلیل عبیدالله بن زیاد دستور می‌دهد که دو دست و پای او را قطع و بالای همان درخت خرما آویزان کنند که وقتی این کار را انجام می‌دهند میثم تمار می‌گوید که آقایم خبر داده بود که دست و پا و زبانم را قطع می‌کنید که عبیدالله براساس آن کینه‌ای که از امام داشت و برای اینکه اثبات کند امام دروغ گفته زبانش را قطع نمی‌کند ولی پس از سه روز که میثم با زبان صریح خود شروع به بیان فضایل اهل‌ بیت(ع) و رذایل دشمنانش می‌کند در نهایت عبیدالله مجبور می‌شود زبانش را هم قطع کند و پس از آن به شهادت می‌رسد.

وی در پایان با اشاره به خصوصیت ولایتمداری میثم تمار، گفت: جامعه ما نیاز به چنین افرادی دارد که پای ولایت بایستند که به لطف خدا و به برکت خون شهدا و نظام مقدس جمهوری اسلامی کسی را نداریم که در مورد ولایت علی(ع) سخن بگوید و آزاری ببیند بلکه عزت می‌یابد ولی در عین حال باید درصدد شناساندن صحابه‌های خوب اهل‌ بیت(ع) بود، الگوهای بسیار مناسبی هستند که در برابر دستگاه ظلم مقاومت و ویژگی‌های مثبت فراوانی داشتند که شیعه امیرالمؤمنین(ع) هم باید این‌گونه باشد.