هدایت؛ خروجی واقعی فعالیت قرآنی

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی طاهری، مدیرکل تبلیغات اسلامی چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به آیه شریفه «إِنَّ هَٰذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ» (اسرا/۹)، اظهار کرد: مراد از هَٰذَا الْقُرْآنَ در این فراز، کل قرآن کریم است، بدان معنا که حتی حروف مقطعه قرآن نیز می‌توانند تأثیرگذار و هدایت‌گر باشند.

وی ادامه داد: در حوزه فعالیت‌های قرآنی استان واژه‌ پرتکرار «خروجی» به‌وفور مورد استفاده و تأکید قرار می‌گیرد که به‌نظر بنده تعریف و برداشت اشتباهی از این واژه رایج شده است. ابتدا باید پرسید خروجی یا به‌تعبیر بهتر، تأثیر کار قرآنی چیست؟ پاسخ پرسش آن است که قرآن برای هدایت انسان نازل شده است؛ بنابراین اساس خروجی یک فعالیت قرآنی باید هدایت باشد.

طاهری با ذکر اینکه قرائت، حفظ و تفسیر و غیره ابزار کار قرآنی هستند و نه نتیجه آن، افزود: اگرچه این ابزار به‌‌عنوان مقدمات کار لازم هستند اما قاعدتا نباید در همین سطح باقی ماند بلکه باید سطح کار را تا تحقق هدایت ارتقا داد، ممکن است قاری و حافظ و مفسر و غیره فراوانی تربیت کنیم اما هدایت قرآنی محقق نشود. همچنین ممکن است بسیاری از افراد که قرائت قرآن نمی‌دانند هدایت قرآنی داشته باشند.

وی خروجی واقعی کار قرآنی را هدایت قرآنی دانست و توضیح داد: هدایت به‌معنی حرکت در مسیر صراط مستقیم یعنی مسیر ائمه‌هدی(ع) است، لذا خروجی کار فرهنگی و قرآنی قاری و حافظ قرآن نیست، در زمان امیرالمؤمنین(ع)، مشکل آن حضرت گاه با حافظان و قاریان قرآن هم بود.

لایه‌های سه‌گانه هدایت قرآنی

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان با تصریح اینکه هدایت دارای چند لایه‌ است، توضیح داد: کارهای قرآنی باید منجر به اصلاح یا ایجاد بینش قرآنی شود، این بدان معناست که نگاه فرد نگاهی توحیدی باشد همچنان که بر طبق قرآن، تمام تلاش انبیا و اولیای الهی در راستای اصلاح بینش مردم بود، اساسی‌ترین شعار آنان دعوت مردم به‌سوی خداوند و شعار توحیدی «قولوا لا إله إلا الله تفلحوا» یعنی اساسی‌ترین شعار قرآن، بود؛ توحید مسیر هدایت است.

طاهری گرایش را لایه دوم هدایت برشمرد و توضیح داد: گاه ارتباط با قرآن کریم از زاویه بینشی صورت نمی‌گیرد بلکه به‌واسطه رفتار مؤمنانه یک انسان، گرایش به قرآن در دیگران ایجاد می‌شود. در اینجا مسئله دوست داشتن قرآن مطرح است اما رفتار قرآنی اتفاق نمی‌افتد، نمونه آن ابوجهل و ابولهب و ابوسفیان بودند که جذب تلاوت قرآن پیامبر(ص) می‌شدند و پنهانی به تلاوت آن حضرت گوش فرا می‌دادند اما رفتاری قرآنی نداشتند.

وی بیان کرد: در جامعه ما نیز افرادی وجود دارند که گرایش و نور قرآنی دارند، قرآن را مقدس می‌شمارند و به آن سوگند می‌خورند اما بینش و رفتارشان قرآنی نیست، همین گرایش مردم را می‌توان به‌عنوان یک ظرفیت و نقطه آغازی در نظر گرفت تا رفتارهای قرآنی اتفاق بیفتد.

طاهری در تشریح منش به‌عنوان لایه سوم هدایت، بیان کرد: گاه با افرادی مواجهیم که منش قرآنی دارند با وجود اینکه بینش و گرایش مستحکمی در آن‌ها وجود ندارد، اینان رفتاری پیغمبرپسند دارند چرا که این منش و غیرت آنان در دین اسلام مورد احترام است.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان تأکید کرد: اگر بتوان در حوزه فعالیت‌های قرآنی با نگاه بینشی، گرایشی و منشی تفکر کنیم این حوزه بسیار وسیع خواهد شد و این مطلب را در پویش‌های قرآنی که در جامعه راه‌اندازی می‌شود، می‌توان به‌وضوح دید. به‌عنوان نمونه، رمضان سال گذشته از روز ولادت امام حسن مجتبی(ع) و توجه به کرامت آن حضرت تا شهادت امام علی(ع) و مدنظر قرار دادن سنت یتیم‌نوازی ایشان، پویشی با عنوان «و اما الیتیم» راه‌اندازی شد و در این مدت، تمامی یتیمان در محلاتِ شهرها و روستاهای استان از کمک خیران بهره‌مند شدند، در این پویش قرآنی منش و بینش و گرایش باهم تلفیق شدند و نتیجه این کار را می‌توان به‌عنوان خروجی قرآنی مطرح کرد.

بقای فرهنگ دین؛ خروجی کار قرآنی

طاهری با طرح این پرسش که چه‌موقع می‌توان گفت کار فرهنگی و قرآنی خروجی داشته است، تصریح کرد: باید دید در این مسیر هدایتی اتفاق افتاده است یا خیر؟ همچنان که زحمات و تلاش‌های پیامبر اسلام(ص) و امیرالمؤمنین علی(ع) به هدایت بشر‌ نه فقط در جامعه محدود آن بزرگواران، بلکه در بستر تاریخ انجامید. کار قرآنی از آنجا که منطبق با فطرت انسان است حتما خروجی دارد و خروجی آن، بقای فرهنگ دین است.

وی با تأکید بر اینکه خروجی کار قرآنی یعنی هدایت و توسعه فرهنگ قرآنی باید در پهنه وسیع‌تری مورد توجه قرار گیرد، اضافه کرد: اگر با این نگاه به مسئله کار قرآنی و هدایت نگریسته شود، مخاطب کار از محدوده یک کلاس قرآنی به کل جامعه افزایش خواهد یافت. خداوند متعال به‌واسطه جبرئیل بهترین کتاب را با دستان بهترین انسان به دستان ما به‌ویژه مبلغان و فعالان تبلیغ دین سپرده است تا بتوانیم هدایت را از دل قرآن به بطن اجتماع بکشانیم.

طاهری بیان کرد: هر کدام از ما باید تمام توان خود را نه‌تنها در حوزه آموزش قرآن بلکه در راستای ترویج و نهادینه‌سازی فرهنگ قرآن کریم به‌کار بگیریم. اگر در یک مجموعه ۱۰ قاری یا حافظ قرآن تربیت شدند، چندان جای خوشحالی ندارد، خوشحالی واقعی آنجاست که بتوان هدایت قرآنی را در بطن جامعه و پهنه زندگی مردم ترویج داد، پیامبر اسلام(ص) نیز قاریان و حافظانی را تربیت می‌کردند و به‌عنوان سفیران قرآنی به‌دورترین مناطق می‌فرستادند تا مردم را هدایت کنند.

چیستی و چرایی طرح قرآنی پنج‌شنبه‌های قرآنی

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان با تصریح اینکه برای تحقق هدایت در کارهای قرآنی راهکارها و برنامه‌های گوناگونی را می‌توان اجرا کرد، گفت: یکی از راهکارها این است که قرآن را به خانه‌های مردم ببریم، این طرح در بروجن در حال اجراست و مقرر شده است هر پنج‌شنبه یک ضیافت قرآنی در محلات با حضور قرآنیان و قرآن‌دوستان محله و با کمک امام مسجد محل و خانه‌های قرآن محلات برگزار شود. لذا برپایی ضیافت قرآنی در محلات یکی از راهکارهاست.

طاهری بیان کرد: در راستای توسعه فرهنگ قرآنی استان، مجموعه اداره تبلیغات اسلامی برای آغاز این مسیر، توجه ویژه‌ای به پیوند روزهای پنج‌شنبه به برنامه‌ها و ضیافت‌های قرآنی شده و در این راستا برنامه‌ هفتگی پنج‌شنبه‌های قرآنی راه‌اندازی شده است که این برنامه علاوه بر جلسات هفتگی که به سرکشی به مجموعه‌های قرآنی و فرهنگی استان اختصاص دارد، در هر ماه در حضور نماینده ولی‌فقیه در استان و با حضور جمعی از قرآنیان استان از قشرهای گوناگون مانند پیشکسوتان، دبیران قرآنی ادارات، قاریان، حافظان و غیره برگزار خواهد شد و ۱۲ دیدار برای ۱۲ ماه سال پیش‌بینی شده است.

وی با تأکید بر اینکه تلاش می‌شود این حرکت قرآنی به یک جریان قرآنی در استان تبدیل شود، ادامه داد: این جریان قرآنی باید به‌گونه‌ای باشد که در تمام استان در روزهای پنج‌شنبه فقط صحبت از قرآن باشد. از تمامی امامان مساجد در روستاها و شهرها انتظار می‌رود که موضوع پنج‌شنبه‌های قرآنی را مد نظر قرار دهند و ضیافت قرآنی را در مساجد و محلات راه‌اندازی کنند تا هر پنج‌شنبه در یک عهد جمعی، خود را وقف قرآن کریم کنیم.

طاهری با ذکر اینکه خداوند در ادبیات دینی توجه ویژه‌ای به عهدهای جمعی دارد، افزود: در نظام تربیت دینی فرد نه به‌تنهایی بلکه در قالب جمع به کمال می‌رسد بدان معنا که انسان‌ها در بافت اجتماع به کمال مطلوب می‌رسند؛ در مکتب اخلاقی امام خمینی(ره) نیز تربیت در قالب اجتماع شکل گرفت و ایشان اجتماع را تربیت کردند، امام(ره) در کف خیابان انسان تربیت می‌کردند و نه در پستوی منزل، لذا ایشان شاگرد خصوصی نداشتند.

وی گفت: کار مبلغان دینی و امامان جماعت و قرآنیان و اهالی قرآن و فرهنگ هدایت است که در مساجد و محلات هدایت را شکل می‌دهند اما باید توجه داشت که آحاد مردم جامعه مخاطبان تحقق این هدایت هستند.