همدلی بدون مهارت حل مسئله دانش‌آموزان؛ هشداری برای مسئولان

اهمیت قلب به اندازه‌ای است که روزی به نام روز جهانی قلب در دنیا وجود دارد تا همگان متوجه عضو مهمی از بدن که با حتی یک ثانیه کار نکردن آن، زندگی از تپش می‌افتد، شوند؛ عضوی که هم به لحاظ فیزیکی حائز اهمیت بوده و هم به لحاظ احساسات انسانی بسیار مهم است.

در این روزها، نوجوانی به نام «علی لندی» کاری کرد که ما را به روزهای جنگ تحمیلی با همان ازخودگذشتگی‌ها برد؛ کاری که قلب او را فراتر از سنش وادار به مهرورزی کرد. کاری که شاید از یک نوجوان انتظار نمی‌رفت، اما آن چیزی که او را وادار به این کار کرد قلبی بود که از کودکی با فداکاری خو گرفته است. 

فاطمه حسینی‌فر، کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌جنوبی، اظهار کرد: عواملی که در شکل‌گیری شخصیت فرد تأثیر دارد؛ بخشی مربوط به وراثت، بخشی مربوط به خانواده و بخشی مربوط به محیط اطراف است که گاهی ما خود در آن نقش نداریم.

این روانشناس کودک با بیان اینکه ویژگی‌های شخصیتی هر فرد متأثر از این عوامل بوده و گاهی در اختیار ما نیست، تصریح کرد: وراثت از دسترس ما خارج است، اما محیطی که یک نوجوان در آن رشد می‌کند نیز در رفتار او تأثیر دارد؛ بنابراین باید این محیط کنترل شده باشد.

حسینی‌فر با بیان اینکه در جامعه و فرهنگ ما ازخودگذشتگی ویژگی پررنگی است، اظهار کرد: فردی که در این محیط بزرگ شده، فداکاری و از خودگذشتگی را می‌بیند و از محیط بسیار متأثر شده؛ بنابراین برطبق آن رفتار می‌کند.

وی با اشاره به نوجوانی که این روزها خبرساز شده است، افزود: نوجوان علی لندی در همین جامعه بزرگ شده که فداکاری را بسیار دیده و با این امر از کودکی زندگی کرده است؛ بنابراین وقتی حادثه‌ای می‌بیند ابتدا به دیگری فکر می‌کند سپس به خود؛ همان چیزی که در اسلام رکن بزرگی است. شهدایی که برای دفاع از ناموس و وطن از بسیاری از خواسته‌ها گذشتند تا به اهداف والایی برسند، نمونه بارزی از فداکاری هستند که کودک و نوجوان امروزی بسیار از آن‌ها در قالب خاطرات شفاهی، تلویزیون و یا کتب درسی شنیده و دیده است.

حسینی‌فر ادامه داد: بسیاری از نوجوانان، ازخودگذشتگی را در نهاد خود دارند چراکه بسیاری از افراد جامعه ما برای کمک به افراد از خود می‌گذرند و چون این امر را به چشم دیده، خود نیز آن را عملیاتی می‌کند. کار علی لندی، یک قضیه قابل تحسین است. این کار، نشئت گرفته از فرهنگ و باورهای ماست، اما نقدی نیز نه به این فرد بلکه به جامعه وجود دارد.

این کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی بیان کرد: اتفاقاتی از این قبیل علاوه بر انتشار مهربانی و همدلی، هشداری برای جامعه، مسئولان و متخصصان کاربلد است که جامعه ما برای برخورد و مواجه با عوامل ناشناخته و حوادث پیش‌بینی نشده نیاز به آموزش بیشتر دارد. وقتی یک نفر در دریا در حال غرق شدن باشد، اگر فردی آموزش دیده برای نجات وی اقدام کند عملیات موفقیت‌آمیزتر خواهد بود، اما  تصور کنید در مدت زمان کم غرق شدن آن فرد و زمانی که ثانیه‌ها ارزش زندگی دارند، فردی که آموزش ندیده با فداکاری و روحیه‌ای که قابل تحسین است، این کار را انجام ‌دهد ممکن است خودش نیز در خطر افتد.

وی با بیان اینکه در جامعه ما همه افراد نیاز به آموزش دارند، افزود: این امر نباید به‌صورت شعاری و ظاهری باشد؛  بلکه باید به‌صورت عملی باشد و باید بدانیم هرچه آموزش قوی‌تر باشد خطر کم‌تری افراد را تهدید می‌کند. نمی‌توان گفت علی لندی باید صبر می‌کرد تا آتشنشانان وارد عمل شوند چراکه ممکن است کار از کار بگذرد، اما می‌توان گفت باید به او آموزش‌هایی حتی در کالبد مدرسه داده می‌شد.

حسینی‌فر افزود: زمانه به سمتی پیش می‌رود که افراد در تمام حوزه‌ها و موارد زندگی، ‌ضرورت حضور روانشناس را در زندگی خود لمس می‌کنند و روانشناسان با اطلاعات تئوری و تجربی خود می‌توانند به افراد جهت دهند. مهارت حل مسئله باید در اصول تربیتی جایگاهی خاص داشته باشد تا در این‌گونه موارد، فرد وقتی در حادثه‌ای قرار می‌گیرد، کم‌تر در معرض خطر قرار خواهد گرفت.

وی با بیان اینکه نوجوانان ما نیاز دارند به اینکه آموزش‌های لازم را در برخورد با موارد پیش‌بینی نشده بیاموزند، اظهار کرد: مهارت حل مسئله بسیار کمک‌کننده خواهد بود، چراکه کمک می‌کند فرد با فکر و حوصله بهترین راه‌حل را به اقتضای زمان و موقعیت انتخاب کند.

کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی یادآور شد: فرد باید در هر زمانی از زندگی به مشاوره و روانشناس مراجعه کند تا بتواند بهترین راه‌حل‌ها را برگزیند؛ همان‌گونه که ما به پزشک نیاز داریم، برای تنظیم رفتارهای خود نیز به یک متخصص نیاز پیدا می‌کنیم.