دعوت خداوند به بازگشت انسان به نفس والا

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن کریم، شامگاه 11مهرماه به‌مناسبت رحلت نبی مکرم اسلام(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع) و امام رضا(ع) در نشست مجازی با موضوع «تفسیر سوره ذاریات»، اظهار کرد: خداوند کریم برای اینکه باورهای جدی ادیان الهی و بنیان قوی دینی انسان‌ها در سه حوزه اصلی توحید، معاد و نبوت، آدمی تقویت شوند، فرموده است که در زمین آیات و نشانه‌هایی قرار داده که باورمندی به توحید، معاد و نبوت را به حد یقین برساند و بر همین اساس انسان را به مطالعه و تأمل در زمین امر می‌کند.

بیشتر بخوانیم:

• تأمل در زمین ما را به پشتوانه یقین می‌رساند

وی بیان کرد: در حقیقت این آیات و نشانه‌ها به‌صورت سطحی و طبیعی نیست که آدمیان را به راحتی به یقین برساند، بلکه برای کسانی است که اندیشه‌ها را به کار می‌بندند، پوست‌ها را از روی اندیشه کنار می‌زنند و فکر را به حرکت در می‌آورند و در نهایت باید گفت که انسان‌ها براساس پویایی فکری و جویایی در اندیشه خود به این آیات دست پیدا می‌کنند.

این مفسر قرآن کریم اظهار کرد: در حوزه توحید، زمین در دو بخش ایجاد زمین و داشته‌ها و همچنین محتوای زمین، انسان‌ها را دلالت بر توحید می‌کند و در حقیقت این دو بخش زمینه‌هایی هستند که انسان‌ها را به کوی یقین و باورمندی می‌رساند و به عبارتی مجموعه این آیات که انسان را به این نگاه دعوت می‌کند نشان می‌دهد که مطالعه زمین انسان‌ها را مسلماً به سوی توحید می‌برد.

انصاری اظهار کرد: در این میان چند رهیافت وجود دارد که ما را دلالت می‌کند تا برای رسیدن به آیات الهی به سوی زمین و جهان پیرامون خودمان سوق پیدا کنیم که می‌توان به نگرش فلسفی و حکمی به زمین، نگرش به وجود و اجزای هستی که به‌نوعی یک نگرش فطری در این رهیافت وجود دارد و آدمی را به حس فطری که در وجودش نهفته است باز می‌گرداند، نگرش عرفانی، نگرش تجربی و استقرایی و در نهایت هم نگرش جدلی و نقضی در انسان ایجاد می‌شود، اشاره کرد.

مطالعه زمین و دستیابی به توحید، معاد و نبوت

وی تصریح کرد: بنابراین زمین می‌تواند ما را به‌سوی توحید الهی برساند و چنین نگرش‌هایی را در وجود انسان ایجاد کند، زیرا خداوند همه آنچه را که در زمین قرار داده است با زینت، با آراستگی و آرایش الهی برای انسان‌ها قرار داده است و با مشاهده تمام پوشش‌های گیاهی، حیوانی و غیره می‌توان دریافت که تمام زیبایی‌های خداوند در زمین جلوه‌گری و خودنمایی می‌کند و همه آیاتی است که انسان را به توحید می‌رساند.

صاحب تفسیر مشکاة بیان کرد: در حقیقت اگر این مطالعات در زمین که ما را به توحید الهی می‌رساند، عمیق‌تر باشد مراحل یقین انسان نیز به مراتب بیشتر خواهد شد، اما در این میان مطالعه و بررسی زمین می‌تواند آدمی را برای رسیدن به اصل دوم که معاد است کمک کند و به باوری استوار و قوی برساند، زیرا خداوند در قرآن فرموده است که بسیار بدیهی است که این زمین مرده که آن را زنده می‌کنیم، آیه‌ای برای انسان‌هاست.

انصاری بیان کرد: همچنین مطالعه در زمین می‌تواند ما را به اصل سوم که نبوت است نزدیک کند. در حقیقت با رسیدن به این سه حوزه نیز ما انسان‌ها می‌توانیم به مراتب یقین دست پیدا کنیم و به عبارتی از این خصوصیات زمین می‌توان به خصوصیات زمینه وجود انسان، راه‌یافت.

عظمت والای نفس وجودی انسان

وی بیان کرد: علاوه بر زمین محل دیگری که خداوند می‌فرماید بروید و آیات را در آن ببینید که به مراتب یقین و استواری در باور دست یابید، نفس است که خداوند فرموده است به نفس‌هایتان بازگردید و در وجود خود آیات الهی را ببینید، به حدی که می‌تواند شما را به برترین مراتب ایمان و باور برساند که این دعوت خداوند که بارها نیز در قرآن آمده است دعوت بسیار عجیبی است، در اینجا منظور از نفس و جانی که در اینجا خداوند مطرح می‌کند، وجود انسان است.

این مفسر قرآن کریم افزود: با وجود اینکه خداوند این موجود را که انسان باشد، در بالاترین شکل ممکن آفریده است و اگر انسان جایگاه و وجود خود را در نیابد به جایی می‌رسد که از برترین به پست‌ترین نقطه در این وجود می‌تواند برساند و از طرفی نیز مطالعه و نظر در این نفس که نتیجه آن بصیرت‌افزایی است، موجب دستیابی انسان به یقین و تقوا می‌شود.

انصاری تأکید کرد: در حقیقت نفس انسان به اندازه‌ای عظمت دارد که اگر کسی به شناخت این نفس برسد، خدای متعال را با آن همه بزرگی که دارد شناخته است. خداوند در قرآن فرموده است که رزق و روزی شما به آنچه که روزی داده شدید در آسمان است و این رزق و روزی به اندازه‌ای مهم است که چرخه اقتصاد و صنعت همگی به رزق و نزولاتی است که خداوند از آسمان برای انسان‌ها می‌‌فرستد.

وی تصریح کرد: همچنین اهمیت این موضوع به اندازه‌ای است که خداوند پیش از آنکه هر جنبنده و هر انسانی را بیافریند در ابتدا روزی او را برایش تعیین کرده و برای او وعده داده شده است. اما این در حالی است که زمانی این رزق از حالت طبیعی خود خارج می‌شود که مداخلات انسانی در آن ظهور و بروز کند و همچنین با کوتاهی‌‌ها، ظلم‌ها تبعیض‌ها، بی‌عدالتی‌ها و جهان خواهی‌های انسانی همراه باشد که ما همواره شاهد این امور بوده‌ایم.