امام علی(ع) با شیوه «جدال‌الاحسن» خوارج را رسوا کرد
صاحب تفسیر مشکاة گفت: امام علی(ع) تلاش کرد بطلان مبنای فکری گروه خوارج مبنی بر اینکه اگر کسی خطایی انجام دهد کافر است و کافر هم واجب‌القتل است را ثابت کند، از این‌رو ایشان از شیوه «جدال‌الاحسن» استفاده و با این شیوه خود این جماعت را رسوا کرد.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة، شامگاه گذشته 18 آذرماه در نشستی مجازی با موضوع «شرح خطبه 127 نهج‌البلاغه» که به‌صورت مجازی برگزار شد، اظهار کرد: در این خطبه این اتفاق را بیان می‌کند که خوارج آمدند و امت پیامبر(ص) را به کفر نسبت دادند که این گروه ادعا کردند که اگر کسی گناه کبیره‌ای انجام دهد، قطعاً به سوی کفر رفته است و انجام گناه کبیره مساوی است با کفر و اگر کسی به صفت کفر نسبت داده شد، در نهایت مستوجب قتل خواهد بود که در حقیقت این مقوله مبنای تفکر خوارج در طول تاریخ قرار گرفت و بر اساس این تفکر خود نیز عمل کردند.
وی عنوان کرد: در ابتدا فرد اولی که به تکفیر متهم کردند، امام علی(ع) بود و گفتند که امیرالمؤمنین(ع) فردی است که سرنوشت اسلام را به بیراهه برده است و لذا علی(ع) کافر و مستوجب قتل است و حکم خود را در حق علی‌بن ابی طالب(ع) اجرا کردند و در نهایت هم فرق ایشان را در محراب مسجد کوفه شکافتند.
این مفسر قرآن کریم اظهار کرد: در حقیقت امام علی(ع) پاسخ شبهات این افراد را بارها بیان و قواعد کلی را نیز تأکید کردند و این قواعد کلی را برای آیندگان به میراث گذاشتند و به همین دلیل امام خطاب به این جماعت اینگونه گفتند که بر فرض اینکه اگر شما اصرار دارید که این تصور باطل را داشته باشید که من حکمیت را پذیرفته‌ام و با این کار خود خطایی را انجام داده‌ام و به گمراهی رفته‌ام، پس چرا عامه امت پیامبر(ص) را متهم به ذلالت می‌کنید و سایر امت پیامبر(ص) را هم متهم به این امر می‌کنید و آن‌ها را به دلیل خطایی که من مرتکب شده‌ام مجازات می‌کنید.
انصاری افزود: کلیدواژه‌ای که امام علی(ع) در اینجا به کار می‌برند این است که افزودند در حقیقت شما گناهی را که ادعا دارید من مرتکب شده‌ام به امت پیامبر(ص) نسبت می‌دهید و آن‌ها را تکفیر می‌کنید و همه را با یکدیگر می‌آمیزید و به حکم محکوم و از یک طرف جلادانه خونریزی می‌کنید که در حقیقت امام علی(ع) در اینجا از عمق فاجعه‌ای که این گروه انجام داده‌اند پرده بر می‌دارند.
وی تصریح کرد: در همین راستا چه انسان‌های با فضیلت، چه شیعیان محکم و استوار، چه صحابه پیامبر(ص) و چه مسلمانان دینداری بودند که آن‌ها را متهم به جنایاتی می‌کردند و بر مبنای تفکری که داشتند آن‌ها را شمشیر می‌زدند و به قتل می‌رساندند و حکمی را که خودشان مدعی به آن بودند نیز اجرا می‌کردند که متأسفانه با این اقدامات خود لکه ننگی برای عالم بشریت و عالم اسلام باقی گذاشتند.
صاحب تفسیر مشکاة اظهار کرد: امام در مقابل این ادعای آن‌ها در ابتدا تلاش کردند که مبنای فکری و ادعای غلط این افراد را مبنی بر اینکه اگر کسی خطایی انجام دهد کافر است و کافر هم واجب‌القتل است؛ رد و به نوعی بطلان این حرفشان را ثابت کنند، از این‌رو شیوه‌ای که ایشان به کار بردند، شیوه جدال‌الاحسن است و با این شیوه خود این جماعت را رسوا کردند.
انصاری افزود: در اینجا امام علی(ع) فرمودند شما که می‌دانید رسول خدا(ص) انسان زناکار متعهد را که گناه او ثابت شده بود حکم الهی را در حق او اجرا کردند و با اینکه آن فرد مرتکب چنین گناه کبیره‌ای شده بود، او را به منزله یک مسلمان پذیرفتند و در برابر چنین فردی عملکرد مسلمانانه از خود نشان دادند و بر خلاف تصوری که شاید هنوز هم این تصور در جامعه امروز وجود داشته باشد که انسان مسلمان از کافر میراث نمی‌برد، پیامبر(ص) آن فرد را کافر ندانستند و میراث او را پاس داشتند و در بین اهل خانواده او تقسیم کردند و همچنین سهم بیت‌مال مسلمانان را نیز به او دادند.
وی با بیان اینکه در حقیقت پیامبر(ص) در مقابل نیز حق آن‌ها را هم ادا کردند و آن‌ها را به بهانه گناهی که انجام داده‌اند از زمره مسلمانان حذف و نامشان را از میان نام مسلمانان محو نکردند و به حقوق مسلمانی‌شان در جامعه رساندند، گفت: در اینجا امام علی(ع) یک استدلال محکم خود را اینگونه بیان کردند که ای خوارج شما مدعی هستید که اگر کسی گناه کبیره‌ای انجام دهد از زمره اسلام خارج می‌شود، آیا شما دین خدا را بهتر از پیامبر(ص) و بهتر از ایشان حکم خدا را اجرا می‌کنید؟ این در حالی است که شما خودتان شاهد بودید که پیامبر(ص) زناکار را مجازات و مانند مسلمانان مال آن‌ها را میان وارثانشان تقسیم کردند و با وجود چنین گناهی نیز برای این افراد نماز خواندند.
صاحب تفسیر مشکاة اظهار کرد: بنابراین پیامبر(ص) ولو اینکه این مجازات‌ها را در حق این افراد اجرا کردند، اما این امر باعث نشد که این افراد از مزایای اجتماعی خود در جامعه محروم شوند و نامشان از میان مسلمانان محو و حذف شود، چرا که این نه سنت پیامبر(ص) است و نه حکم و قانون الهی است و این سیره و سنت دقیقاً خلاف سنت و سیره‌ای است که خوارج به آن مدعی بودند.
انصاری در ادامه تصریح کرد: اما این در حالی است که ما در نظام خود آن را اجرا می‌کنیم مبنی بر اینکه اگر دوست و آشنایی از نظر ما خطایی را انجام می دهد، از صفحه دوستی ما محو می‌شود و به نوعی نام او را از لیست مسلمانان و روابط اجتماعی خود حذف می‌کنیم، اما به خدا قسم باید بدانیم این سنت پیامبر(ص) نبوده است.
وی تصریح کرد: در حقیقت اگر کسی مرتکب خطایی شده است، عدالت اسلامی و نبوی و همچنین عطوفت و مهربانی هم در جای خود اجرا شود. بنابراین ما نباید قانون «همه» و یا «هیچ» را در برخوردهای شخصی، اخلاقی و اجتماعی خود انجام دهیم که در حقیقت این سخنی که امام علی(ع) در مورد سیره پیامبر(ص) بیان می‌کنند یک منطق عمیق و سازگاری است که می‌تواند در زندگی، روابط اجتماعی، انسانی، اقتصادی، خانوادگی و عمومی ما کارگشا باشد.
این مفسر قرآن کریم اظهار کرد: امام در اینجا تصمیم می‌گیرند که چهره این جماعت را آشکار کنند که در حقیقت وظیفه ایشان است که از حقیقت این جماعت پرده بردارند و از این‌رو خطاب به خوارج گفتند که ای خوارج شما بدترین مردم هستید، چرا که افرادی هستید که هدف تیرهای شیطان قرار گرفتید و کاملاً با تیرهای خود شما را به منزلگاه سقوط برده است.
انصاری اظهار کرد: با توجه به اینکه در میان این خوارج افرادی بودند که ادعای محبت امام را داشتند و خود را شیفتگان امام علی(ع) معرفی می‌کردند و بر همین اساس امام پرده از این جماعت نیز برداشتند و تکان جدی به این افراد دادند و به نوعی یک اصلاح فکری به عمل آوردند و گفتند که در حق منِ علی دو گروه نابود خواهند شد، گروه اول دوستانی هستند که ادعای محبت مرا دارند اما این محبت در مقام افراط‌گری، آنان را به جایی می‌برد که از حدود حق و ثواب خارج می‌شوند که این گروه مرتکب غلو شدند.
وی با بیان اینکه از نظر امام‌علی(ع) دومین گروه نیز کسانی هستند که نسبت به ایشان بغض و کینه دارند و فرمودند که این گروه در دشمنی خویش با من به اوج افراط‌گری پا می‌گذارند و این بغض و کینه درونی موجب می‌شود که از مسیر حق و ثواب خارج شوند، گفت: در حقیقت کسی که در محبت به علی(ع) افراط می‌کند از معیارهای ثوابی که برای امام(ع) تعریف می‌شود، خارج می‌شوند و این گروه ناصب شدند.
صاحب تفسیر مشکاة عنوان کرد: در حقیقت امام علی(ع) بهترین مردمان در سیاست برخورد با ایشان را افرادی دانستند که حقوق و حدود ایشان را می‌شناسد و هیچ غلوی را به کار نمی‌گیرند و همواره مسیر میانه را طی می‌کنند.
انتهای پیام
