کلیسا و جنگ اوکراین

به گزارش ایکنا؛ به نقل از ye-voice، «دیانا باتلر باس» تاریخ‌نگار آمریکایی در مقاله‌ای که چند روز پیش منتشر کرد، نوشت: جنگ روسیه در اوکراین فصل جدیدی از یک داستان قدیمی است که از دیدگاه پوتین، پایان آن با جشن عید پاک(از اعیاد مسیحیت) در کی‌یف همراه خواهد بود.
 
این داستان با سقوط امپراطوری رومانی آغاز شد و پس از آن رقابت بر سر میراث سیاسی و دینی بین امپراطوری‌های بعدی در طول تاریخ شکل گرفت.
 
این تاریخ‌نگار آمریکایی می‌نویسد: کی‌یف برای مسیحیان ارتدوکس به مثابه قدس است، از این رو جنگ علیه اوکراین، جنگ علیه هر مسیحی ارتدوکسی است که در آینده نزدیک در تشکیل چهره شرق اروپا تأثیرگذار است.
 
بر این اساس، از دیدگاه مسیحیان ارتدوکس، عملیات نظامی روسیه در اوکراین کم‌اهمیت‌تر از جنگ صلیبی برای بازگرداندن سرزمین‌های مقدس ارتدوکس از دست غربی‌ها نبوده است.
 
نخستین غسل تعمید روس‌ها
 
شهر کی‌یف در تاریخ مسیحیت ارتدوکس یک نماد بزرگ محسوب می‌شود، چرا که نقش اساسی در زمینه مذهبی ایفا کرده و جایگاه نخستین این مذهب در نظر روس‌ها محسوب می‌شود.
 
«جیل فرایزر» روزنامه‌نگار و کشیش انگلیسی در مقاله‌ای که در سایت «ان هرد» منتشر شد، مقایسه‌ای بین ولادیمیر پوتین امروزی و ولادیمیر اول، حاکم کی‌یف در سال‌های 978 تا 1015 میلادی که به ولادیمیر کبیر مشهور بود، انجام داده است.
 
روایات تاریخی درباره داستان گرویدن ولادیمیر اول به دین مسیحیت و کنارگذاشتن بت‌پرستی متفاوت است. اما در تعدادی از منابع تاریخی ذکر شده که او از شاهزاده آنا، خواهر باسیل دوم، امپراطور بیزانس با هدف ایجاد یک اتحاد سیاسی، خواستگاری کرده بود و شرط امپراتور برای این ازدواج، مسیحی‌شدن ولادیمیر بود.
 
ولادیمیر، امپراطور بیزانس را در سرکوب شورشیان یاری و جشنی به مناسبت پیروزی او برگزار کرد. او نه تنها خود، به دین مسیحیت گروید، بلکه مسیحیت را دین همه مردم کشورش قرار داد.
 
براساس روایات تاریخی، ولادیمیر در راه بازگشت به کی‌یف، بت‌ها را شکست و در سال 988 میلادی یک غسل تعمید دسته جمعی را در رودخانه دنیپر (رودخانه‌ای که از روسیه سرچشمه می‌گیرد و از بلاروس و اوکراین می‌گذرد) برگزار کرد.
 
با توجه به اهمیت این جریان در تاریخ روسیه، نویسنده این مقاله پوتین را در آرزوی بازپس‌گیری کی‌یف به عنوان «شهر مادری ارتدوکس روسیه» می‌داند که یادآور شکوه و بزرگی ولادیمیر کبیر است.
 
استقلال کلیسای اوکراین
 
برخی معتقدند که یکی از عوامل تهدیدکننده در جنگ کنونی روسیه، جدایی کلیسای اوکراین از کلیسای روسیه در سال 2018 بود زیرا که این کلیسا از سال 1686 میلادی بخشی از کلیسای روسیه به حساب می‌آمد.
 
چند سال پیش از اعلام جدایی این دوکلیسا، پترو پروشنکو، رئیس‌جمهور پیشین اوکراین، این اقدام را پیروزی ملت مؤمن اوکراین بر شیاطین مسکو نامیده بود. این درحالی است که پوتین سیاستمداران اوکراینی را به مداخله در امور کلیسا متهم کرده و بر حق کشورش در حمایت از آزادی عبادت تأکید کرد.
 
«مایکل خودارکوفسکی» نویسنده روس، در نیویورک تایمز نوشت: اعلام جدایی کلیسای اوکراین از کلیسای روسیه، ضربه خطرناکی به آرزوهای پوتین بود چرا که اوکراینی‌های ارتدوکس 30 درصد از کل مسیحیان زیرمجموعه کلیسای مسکو را تشکیل می‌دهند و جدایی آنها از مسکو به زیان میلیون‌ها مسیحی پیرو و موجب خسارتی چند میلیون دلاری به املاک کلیسا بوده است.
 
طبق پژوهشی که توسط مرکز تحقیقاتی «پیو» انجام شده، مسیحیت ارتدوکس طی دو دهه گذشته شاهد نهضت بزرگی در اروپا (روسیه و کشورهای اطراف) بوده است و که 70 درصد از ساکنان این کشورها مسیحی ارتدوکس هستند.
 
خودارکوفسکی می‌نویسد: ارتباط میان کرملین و کلیسای مسکو به قدمت خودِ روسیه است. در طول تاریخ، کلیسای ارتدوکس روسیه تابع دولت و حامی حکومت بود. از قرن 16 میلادی، کلیسا حاکمان روسیه را با الهیات سیاسی مبتنی بر اندیشه «سرنوشت آشکار» تقویت کرده است. این اندیشه تأکید دارد که مسکو به قدس دوم و روم سوم (پس از روم و قسطنطنیه) تبدیل شده است.
 
در طول سال‌های حکمرانی اتحاد جماهیر شوروی، نقش کلیسا پس از دهه‌ها رکود، در دهه 1990 به وضعیت گذشته بازگشت. از زمان روی کار آمدن پوتین، او به کلیسا به عنوان نیروی متحدکننده در کشورش تکیه کرد تا جایگاه خود را به عنوان حامی روسیه تقویت کند.
 
به عقیده این پژوهشگر، کلیسا به نماد قدرت پوتین تبدیل شده است.
 
گردنبند صلیب
 
مؤسسه آمریکایی «هریتج» اعلام کرده است که پوتین خود را به عنوان مدافع سنت‌های محافظه کارانه و مدافع کلیسا معرفی کرده است. ناظران بر این باور هستند که پوتین صرف نظر از باورهای دینی شخصی خود، می‌خواهد از ارزش‌‌های سنتی مسیحیت در جهت تأثیرگذاری سیاسی در جامعه استفاده کند.
 
اما برخی دیگر معتقدند که این یک ابزار کاربردی برای پوتین است زیرا او می‌خواهد چهره‌ای متدین از خود در انظار عمومی نشان دهد. به عنوان مثال، او یک گردنبند صلیب دارد که از گردنش خارج نمی‌شود و گفته می‌شود که این گردنبند هدیه مادرش در روز غسل تعمید او در دهه پنجاه قرن گذشته میلادی بوده است.
 
تمدن مقدس روسیه
 
یکی از شاخص‌های اصلی تمایل پوتین به تبدیل کلیسای ارتدوکس به بخش اصلی پروژه خود، اعتلای ملی‌گرایی در روسیه و ایجاد ابزاری قدرتمند برای حمایت از ایدئولوژی سیاسی او در مورد روسیه است که قرار است یک قدرت بزرگ باشد.
 
لذا پوتین تلاش‌های بسیاری در حمایت مادی، معنوی و سیاسی از بازسازی کلیساهایی که در دوران کمونیستی فروخته شده بود آغاز کرد. او همچنین واحد درسی فرهنگ ارتدوکس را به برنامه درسی مدارس اضافه کرد.
 
علاوه بر آن، کلیسا نقش مهمی در ارتش روسیه ایفا می‌کند و مشاهده شده که طی عملیات نظامی اخیر در اوکراین، کلیساهای سیار در کنار واحدهای نظامی روسی ایجاد شده است. حتی دیده شده که کشیش گاهی اوقات اسلحه را در میدان جنگ تبرک می‌کند و با سربازان نماز می‌خواند.
 
ترجمه: فرشته صدیقی