خلیل‌الله؛ نزدیک‌ترین مقام به خداست

حجت‌الاسلام‌والمسلمین علیرضا آشوری، مبلغ حوزه علمیه قم، در گفت‌وگو با ایکنا از قزوین، اظهار کرد: همان‌طور که در تاریخ آمده حضرت ابراهیم از همسر اولشان صاحب فرزند نشدند تا اینکه بعد از ازدواج با هاجر خداوند اسماعیل را به ایشان داد و بعدازآن هم دستور ذبح ایشان آمد. ابراهیم اگر بت‌شکن تاریخ نام گرفت، به جهت شکستن چند سنگ و بت‌ها در مقبره و معبد نمرود و مشرکین نیست؛ ابراهیم بت‌شکن است چون بت نفس و تمایلات نفسانی خودش را در مقابل فرمان خدا می‌شکند.

وی افزود: بیشترین محبتی که می‌شود روی زمین جستجو کرد؛ محبت پدر و مادر است به فرزند مخصوصاً محبت پدر به فرزند. چون محبتی که مادر به فرزند دارد احساسی است اما عمق محبت پدرها در پشت چهره مردانه محفوظ است و پدرها خیلی آن را به نمایش نمی‌گذارند.

این مبلغ افزود: حال اگر پدری با این عمق از محبت به اولاد در مقابل دستور خدا بدون چون‌وچرا اطاعت می‌کند و از بت محبت به فرزند می‌گذرد یعنی به بالاترین مقام تسلیم در محضر الهی رسیده و این می‌شود که ابراهیم از مقربان خدا می‌شود.

آشوری بیان کرد: کلمه قربان از قرب یعنی از نزدیک شدن می‌آید، حضرت ابراهیم (ع) در جریان ذبح فرزندش اسماعیل مواجهه‌ای با خودشان داشتند. اینکه نبی خدا خلیل‌الله می‌شود، یعنی به مقام قرب می‌رسد. خلیل؛ نزدیک‌ترین مقام به خداست. ابراهیم برای خلیل شدن و رفیق شدن باخدا باید تمام بت‌های درونی خودش را می‌شکست.

آموزه بزرگ عید قربان

وی بابیان اینکه بزرگ‌ترین آموزه عید قربان شکستن حصار نفسانی و رد شدن از خود است اظهار کرد: انسان با غلبه بر نفس هیچ‌چیزی را در عالم بر خواست خدا ترجیح نمی‌دهد. 124 هزار پیامبر هم برای همین هدف غایی آمدند؛ فلسفه خلقت هم همین است. ما دور از خداییم و می‌بایست به سمت او برگردیم و این برگشت به سمت خدا با شکستن بت‌های نفسانی و فرعون‌های وجود ما آغاز می‌شود.

حجت‌الاسلام آشوری ادامه داد: در مسیر زندگی علم، زیبایی، جوانی، فرزند، مال؛ همه این‌ها برای انسان بت می‌شود. انسان اگر از همه این‌ها توانست بگذرد و نفسش را تلخیص کرد و خودش را نزد خدا زمین زد و تسلیم خواسته او شد بزرگ‌ترین قربانی را انجام داده است.

فلسفه قربانی کردن

وی با بین اینکه بزرگ‌ترین درسی که عید قربان می‌دهد ذبح نفس است خاطرنشان کرد: درباره فلسفه قربانی کردن از دو جهت می‌شود به آن پرداخت؛ یکی از باب تعبد و پیروی از دستور خداوند به حضرت ابراهیم که ایشان مأمور به قربانی می‌شوند که ذبیحی را به محضر الهی تقدیم کنند؛ اما روی دیگر ماجرا و بالاترین نگاهی که می‌شود داشت، آن است که فرد مشرف شده در حج تمتع، تمام تعلقات دنیایی خود را زمین می‌گذارد.

این کارشناس مذهبی بیان کرد: ازآنجاکه بین تمام عبادات موجود در عالم، از همه سخت‌تر از جهت افعال و مراقبت‌ها، حج تمتع است و اعمال آن شامل 45 مورد امرونهی است؛ که یک فرد با انجام دادن این اعمال خودش را برای خدا ارائه می‌دهد و مانند اسماعیلی که خداوند او را به ابراهیم بخشید، خدا دستور می‌دهد تا بندگی کند و این لطف خداست به حاجی که به او فرصت دوباره داده تا نفسش را ذبح کند.

وی خاطرنشان کرد: ما انسان‌ها هیچ مانعی در عالم قوی‌تر از نفس خود نداریم. همه اتفاقات خیر و شری که برایمان رخ می‌دهد پای نفس در میان است. اگر پا روی نفسمان می‌گذاریم، فعل از خداست اما وقتی مجری او می‌شویم دو حالت پیدا می‌کند، من می‌شوم مجری و منیت من در حال اجرا هست و اینجاست که شر می‌شود، حتی اگر ظاهر خیری هم داشته باشد. ولی جایی که کار برای خدا انجام می‌شود قربت الی الله می‌شود و فعل، فعل خیر می‌شود.

حجت‌الاسلام آشوری بابیان اینکه ذبح نفس خیلی سخت‌تر از خرید یک قربانی و قربانی کردن و انفاق آن است، اظهار کرد: انسان باید نفسش را از خودش بخرد و این خرید از خود خیلی سخت است، گاهی انسان بین تمایلات دنیا و خواست خدا می‌ماند و به این جهت است که گفته می‌شود جهاد با نفس، جهاد اکبر است. ذبح قربانی آسان‌ترین کار است و آنچه به آن سفارش شده، کشتن نفس است.

وی افزود: روز قبل از عید قربان عرفه است، انسان می‌رود معامله می‌کند آنجاست که هر بندهٔ خودش را ذبح می‌کند و وقتی قربانی اول قبول شد خدا به او دستور می‌دهد یک قربانی ذبح کند تا حجش پایان و قبول شود. کسی که نفسش را قربانی کند خداوند خریدار اوست که شهدا این‌گونه بودند (ان الله اشتری من المومنین انفسهم). شهدا چون از سیم‌خاردار نفسشان گذشتند خدا خریدار آن‌ها شد و خودشان را قربانی کردند. قربانی کردن نفس جسمانی و روحانی زیباترین قربانی برای خداست.

این مبلغ بابیان اینکه فلسفه قربانی کردن در حج درواقع انفاق و ایثار است، تصریح کرد: در فلسفه قربانی کردن، انسان برای خدا از قسمتی از مالش می‌گذرد و این تمرینی می‌شود برای ادامه مسیر زندگی، که انسان همیشه خود را در محضر خدا ببیند، همیشه خود را در طواف بین رضای خدا و حکمت خدا ببیند. همیشه در حال سعی بین کسب رضای خدا و خشوع در مقام بندگی باشد.

وی تصریح کرد: این قربانی به جهت ظاهری درس‌های زیادی می‌دهد و به جهت معنوی هم یکی از کارهای سخت در عالم گذشتن از مال است که برای بعضی افراد سخت‌تر به نظر می‌آید. انسان اگر بتواند از هر چیز در عالم بگذرد در این گذشت‌ها و عبور کردن‌ها اتفاقات خوبی است و پیامدهای نیکی برای انسان دارد.

ذبح نفس؛ بزرگ‌ترین درس عید قربان

این کارشناس مذهبی گفت: بزرگ‌ترین درسی که عید قربان می‌دهد ذبح نفس است، خوشا به حال آن‌هایی که می‌توانند نفسشان را ذبح کنند چون حب ذات قوی‌ترین حبی است که خداوند در وجود ما قرار داده است. ما انسان‌ها خودمان را بیشتر از همه‌چیز دوست داریم، بیشتر از پدر، مادر، زن و فرزند؛ هرکس که غیرازاین می‌گوید یک تعارف است.

وی اظهار کرد: در دستورات الهی داریم که وقتی قیامت و عذاب الهی می‌شود، پدر از فرزند فرار می‌کند. بزرگ‌ترین چیزی که ما انسان‌ها به آن تعلق داریم نفسمان است؛ این نفس اماره است که ما را به سمت بدی‌ها می‌کشاند و اگر انسان توانست پا روی نفس بگذارد خداوند خریدار اوست.

حجت‌الاسلام آشوری با اشاره به مفهوم ذکر و دعا در نماز عید قربان اظهار کرد: نماز عید قربان مثل نماز عید فطر است و در این فراز دعا، آنجا که ما تقاضا می‌کنیم هر چه که به عباد مخلصت دادی به ما هم بده. مخلصین همان کسانی هستند که از نفسشان عبور کردند. اینان کسانی هستند که شیطان وجودشان را سنگباران کردند و در طواف یار اقامت دائمی گزیدند، دائماً خودشان را در محضر خدا می‌بینند و شیطان اجازه ورود به حریم آن‌ها را ندارد.

این کرشناس مذهبی در پایان گفت: بزرگ‌ترین مفهومی که از نماز عید قربان دریافت می‌شود این است که خدایا مرا در زمره مخلصین قرار بده که شیطان نتواند حتی لحظه‌ای بین من و تو جدایی بیندازد. در دعایی از حضرت سجاد (ع) داریم که ما خیلی روی خدایی خدا حساب کردیم و در برابر این جمله شیطان که در گمراه کردن انسان قسم‌خورده، این حرف امیدها را کمرنگ می‌کند، الا کسانی که مخلصند. نماز عید قربان، استغاثه برای این اخلاص و در اختیار خدا و در محضر خدا بودن است.