تعظیم شعائر منافاتی با اولویت‌های اجتماعی ندارد
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، با تاکید بر اینکه باید نظام ترجیحات ارزشی در مباحث فقهی و اصولی به صورت جدی پیگیری شود، گفت: در ترجیح بین تعظیم شعائر و امور اجتماعی نباید آن را دو چیز مقابل همدیگر بدانیم؛ الان گاهی خرج‌های میلیاردی در برخی موارد مانند فلان مربی در فوتبال داریم ولی در مباحث دیگر اعتراضاتی ایجاد می‌شود؛ بنابراین اصل این شبهه که در فضای مجازی مطرح شد که چرا پول‌ها را خرج کربلا می‌کنید و آن را خرج فقرا کنید نوعی تقلیل‌گرایی در امور دینی است.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین بستان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، شامگاه هفتم دی ماه، در نشست علمی «نذر و هزینه برای اهل بیت(ع)، یا دیگر اولویت‌های دینی و اجتماعی»، گفت: اولین نکته در ترجیح بین تعظیم شعائر و امور اجتماعی نباید آن را دو چیز مقابل همدیگر بدانیم و یکی را قبول کرده و دیگری را بپذیریم و می‌توان هر دو را جمع کرد. در زندگی هم وقتی نیازهای مختلف داریم آن را تقسیم‌بندی می‌کنیم بنابراین نیازهای اجتماعی و تعظیم شعائر چه بسا در طول هم دیگر هستند و می‌توان یکی را مقدمه دیگری قرار دهیم.
وی افزود: مسئله دیگر اینکه باید برخی فروض را از بحث خارج کنیم یعنی یک وقت انفاق واجبی برای ما پیش می‌آید و این را هم باید تبیین کنیم زیرا با انفاق مستحب و تزاحم آن با بحث زیارت و تعظیم شعائر تفاوت دارد.
این استاد و پژوهشگر حوزه علمیه با بیان اینکه ترجیح یک چیز بر دیگری ملاک و معیار لازم دارد، افزود: متأسفانه در مباحث فقهی اصولی ما این بحث منقح نشده و باب مستقلی نداریم و از مواردی است که بر زمین مانده است و شاید به خاطر سختی بحث است ولی به نظرم باید این ابهامات کمتر و حتی رفع شود.
بستان بیان کرد: احکام انفاق و صلات و خمس و زیارت و ... بحث شده است، ولی برای اینکه فقه، قانون زندگی شود باید این تزاحمات را حل کنیم وگرنه صرف بیان حکم انفاق و زیارت یک مسئله است و اینکه نفقه و زیارت اولویت دارد یا رسیدگی به امور اجتماعی بحث مهمتری است و نباید سلیقه‌ای عمل کنیم.
نظام ترجیحات ارزشی نیاز داریم
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با تاکید بر ایجاد نظام ترجیحات ارزشی اظهار کرد: اگر به چنین نظامی دست یابیم در این صورت وقتی امور مختلف با هم تزاحم پیدا کنند در این نظام قابل رفع است؛ باب تزاحم باب تقریبا مظلومی است و در اصول اصلا چنین بابی را نداریم و فقط به قاعده الاهم فالاهم کفایت شده است. بدیهی است که اهمیت یک چیز امری عقلی است ولی اینکه مصادیق آن را تعیین کنیم سخت است.
بستان بیان کرد: در برخی ادله شاید تصریح بر وجود اولویت یک چیز بر دیگری داشته باشیم؛ مثلا در روایتی بیان شده که فردی به امام گفته است که من به جای رفتن حج، 500 درهم صدقه داده‌ام و حضرت فرمودند حج بروی افضل است. او گفت هزار سکه می‌دهم، حضرت فرمود حج افضل است و او هرقدر تعداد را بیشتر کرد باز حضرت فرمود که باید حج بروی زیرا وقتی پول به فقیر می‌دهی طواف و سعی صفا و مروه و وقف عرفه و مشعرالحرام در آن نیست.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تصریح کرد: برخی گفته‌اند به عرف عقلا و متشرعه رجوع کنید و آنها چیزی را بر چیز دیگری ترجیح می‌دهند و این هم جای تامل دارد و شاید از این منظر هم بتوانیم به یکسری مرجحاتی برسیم و بگوییم به یک تجربه تاریخی رسیده‌ایم که مثلا ما این همه خرج و هزینه برای اهل بیت(ع) کرده‌ایم چقدر کارکرد داشته است و اگر در جای دیگری هزینه می‌شد ثمرات کمتری داشت.
نقد بر مخارج سفر به کربلا و تقلیل یک ارزش دینی
این پژوهشگر و نویسنده حوزوی با بیان اینکه از برخی روایات می‌توان الغای خصوصیت کرد و به نتایجی برسیم، اضافه کرد: اصل این که این شبهه در فضای مجازی مطرح شد که چرا پول‌ها را خرج کربلا می‌کنید و آن را خرج فقرا کنید نوعی تقلیل‌گرایی در امور دینی است گویا ما چشم خودمان را بر نیازهای مختلف جامعه می‌بندیم و یک نیاز یعنی شکم را برجسته می‌کنیم. برای اینکه فهم درست و قضاوت درست‌تری داشته باشیم ابتدا باید مجموعه نیازهای انسان را شمارش کنیم و در این صورت نیاز به سیری یکی از نیازهای انسان در کنار سایر نیازها است.
وی افزود: اگر در اینجا خطر مردن فرد بر اثر گرسنگی باشد قطعا حفظ جان واجب است و زیارت مستحب است، بنابراین این موارد از بحث ما خارج است و آنچه مطرح است تعارض میان هزینه برای تعظیم شعائر و کمک به فقرایی نیست که در حال مردن هستند.
خرج‌های میلیاردی برای فوتبال
بستان تصریح کرد: الان یکی از گرفتاری‌هایی که داریم نبود همین نظام ترجیحات است. گاهی خرج‌های میلیاردی در برخی موارد مانند فلان مربی در فوتبال داریم ولی در مباحث دیگر اعتراضاتی ایجاد می‌شود بنابراین این شبهات عمدتا با این پیش‌فرض است که چشم خود را بر مجموعه نیازهای انسان به خصوص نیازهای معنوی می‌بندد و وقتی چشم بر نیازهای معنوی ببندیم نتیجه آن این همه حوادث نامطلوب در عرصه اجتماعی و اغتشاش و ... است.
استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: جوان ما فقط در قالب یک نیاز محدود سیر می‌کنند و چون برآورده نمی‌شود فکر می‌کنند باید اغتشاش کنند؛ نیازهای دینی و رشد معنوی و تکامل روحی او در این سالها مغفول واقع شده است و اگر به صورت متوازن به همه نیازهای جوانان توجه می‌شد اینقدر مشکلات هم به همراه نداشت.
بر خی فواید هزینه برای تعظیم شعائر
بستان بیان کرد: بخشی از فواید هزینه در تعظیم شعائر دینی، بحث تعلیم و تربیت درست و هویت‌بخشی صحیحی دینی است؛ کارکرد مهم مجالس عزاداری و زیارت و ... تامین بخشی از نیازهای دینی نسل جدید است و در سطح بالاتر می‌تواند به مثابه بحث تمدنی مطرح شود که نمونه بارز آن، اربعین است و قابلیت آن را دارد تا در سطح تمدنی به رقابت با تمدن غرب بپردازد و در اینجا نمی‌توان گفت که خرج اربعین نکنید و به فقرا کمک کنید و حتی چنین اجتماعاتی زمینه برای رفع نیاز فقرا را فراهم می‌کند و انسان با مشکلات همنوعان خود آشنا می‌شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: کارکردهای نظارتی و سیاسی هم می‌تواند داشته باشد؛ مثلا ورود هیئت‌های حسینی(ع) به برخی کنشگری‌های سیاسی و جلوگیری از یک منکر هم از آثار این نوع مجالس و تعظیم شعائر است.
اهمیت صله برای امام
بستان تصریح کرد: امام صادق(ع) براساس کتاب کافی فرموده‌اند که یک درهمی که صله برای امام بشود(صله مفهوم وسیعی دارد و حتی شامل اموات هم می‌شود و در مورد ائمه(ع) هم صرفا اهدا به امام زنده نیست بلکه همین که برای حرم مطهر ایشان هم هزینه شود مصداق صله به امام است) از دومیلیون درهمی که در سایر وجوه نیکوکاری صرف شود مهمتر خواهد بود.
انتهای پیام
