جهل نسبت به آموزه‌های اسلام دلیل نگاه منفی به حجاب است

در سال‌های اخیر نقش زنان مسلمان در جوامع با توجه به رشد مسائلی مانند فناوری و برابری حقوق در اجتماع بسیار پررنگ شده است. با وجود اینکه بسیاری از جوامع اسلامی یا مسلمانانی که در جوامع غیراسلامی زندگی می‌کنند به دلیل برخی از مسائل مرتبط با فرهنگ و سنت‌های فرهنگی همچنان برای حضور زنان در جامعه مشکل‌آفرینی می‌کنند اما این روند با توجه به موفقیت‌های زنان مسلمان به سرعت در حال تغییر است.

سحر خمیس(Dr.Sahar Khamis)، استادیار گروه ارتباطات دانشگاه مریلند در کالج پارک است. وی کارشناس رسانه‌های عرب و اسلامی و رئیس سابق گروه ارتباطات جمعی در دانشگاه قطر است. خمیس تحلیلگر رسانه، سخنران عمومی، مجری رادیو و کمیسیونر سابق حقوق بشر نیز هست. او یکی از نویسندگان کتاب «اسلام دات کام: گفتمان‌های اسلامی معاصر در فضای مجازی» (Islam Dot Com: Contemporary Islamic Discourses in Cyberspace) است.

وی در گفت‌‌وگو با ایکنا در مورد نقش زنان مسلمان در جوامع غربی صحبت کرد که مشروح آن از نظر می‌گذرد:

ایکنا _ در سال‌های اخیر زنان مسلمانی بوده‌اند که در عرصه‌های مختلف به موفقیت‌های بزرگی دست یافته‌اند. به نظر شما دلیل اصلی این موفقیت‌ها چیست؟

زنان مسلمان، مانند سایرین با پیشینه‌های مختلف، زمانی می‌توانند خود را ثابت کنند که منابع، حمایت و محیط مناسب برای موفقیت به آنها داده شود. بسیاری از زنان مسلمان اکنون به فرصت‌های آموزش عالی، اشتغال و ایفای نقش‌های فعال‌تر و آشکارتر در حوزه عمومی دسترسی دارند.

آنها نمونه‌های بسیار خوبی هستند و به الگوهای قدرتمندی برای نسل‌های آینده تبدیل می‌شوند. مهم‌تر از همه، موفقیت‌های آنها بسیاری از کلیشه‌های منفی و افسانه‌های نادرست درباره اسلام و مسلمانان به طور کلی و زنان مسلمان به طور خاص را در هم می‌شکند.

ایکنا _ در جوامع غربی نگاهی منفی به زنان محجبه وجود دارد. ریشه آن و برداشت‌های منفی نسبت به حجاب چیست؟

متأسفانه این بسیار درست است و به نظر من یکی از دلایل اصلی عدم آگاهی نسبت به اسلام، خود مسلمانان و زنان مسلمان هستند. انسان‌ها همیشه با هر چیزی که از آن آگاهی ندارند دشمنند و همیشه علت اصلی ترس، جهل و نادانی است.

رسانه‌ها نیز با ایجاد تصاویر منفی و کلیشه‌های اشتباه در مورد زنان مسلمان که اغلب به عنوان زنانی ناتوان، ضعیف، به حاشیه رانده شده و منزوی معرفی می‌شوند، نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند. به‌ویژه زنانی که حجاب دارند، به دلیل هویت مسلمانی خود، بیشتر قربانی این کلیشه‌های رسانه‌ای و برداشت‌های نادرست می‌شوند.

ایکنا _ برخی معتقدند محدودیت‌هایی که در برخی جوامع اسلامی برای زنان مسلمان اعمال می‌شود، بیشتر ناشی از سنت غلط جوامع است تا دستورات شرعی. نظر شما چیست؟

من با این نکته کاملاً موافقم. همیشه تأکید می‌کنم که باید بین دین و سنت و بین آموزه‌های دینی و فرهنگ فرق بگذاریم.

اسلام به عنوان یک دین، به زنان مسلمان حقوق زیادی داده است که از جهات بسیار مترقی بوده و هستند، مانند حق طلاق، داشتن دارایی خود، انتخاب همسر و رفتار منصفانه با آنها و برابری و مساوات در نقش‌ها.

با این حال، متأسفانه، وضعیت بد زنان مسلمان در بسیاری از جوامع مستقیماً با سنت‌های کهنه، جهل و اعمال منفی که مبتنی بر فرهنگ هستند، مرتبط است. وضعیت زنان در افغانستان، متأسفانه، یک نمونه بارز است.

ایکنا _ به نظر شما زنان مسلمان برای حضور در فعالیت‌های مختلف اجتماعی با چه چالش‌هایی مواجه هستند؟

متأسفانه در بسیاری از جوامع هنوز موانع زیادی وجود دارد که مانع از مشارکت کامل زنان مسلمان در عرصه عمومی می‌شود.

بسیاری از این موانع به دلیل ناآگاهی، سنت‌های کهنه و رفتارهای منفی اجتماعی مانند قتل‌های ناموسی، ازدواج زودهنگام و تمام اشکال تبعیض علیه زنان در زمینه‌های تحصیل، اشتغال و مشارکت عمومی در زمینه‌های مختلف فرهنگی است.

اگرچه بسیاری از این اعمال به اشتباه با دین اسلام مرتبط می‌شوند، اما اجتماعی و فرهنگی هستند و هیچ ارتباطی با آموزه‌های صحیح اسلام ندارند.

ایکنا _ جامعه آمریکا با موفقیت‌های زنان مسلمان چگونه برخورد می‌کند؟

در ایالات متحده، اگر سخت کار کنید، موفق خواهید شد و این قاعده برای همه از جمله زنان مسلمان جاری است. آمریکا همچنان سرزمین فرصت‌ها برای بسیاری است.

با وجود امواج فزاینده اسلام‌هراسی در غرب، از جمله آمریکا، در سال‌های اخیر که منجر به اقدامات نفرت‌آمیز علیه مسلمانان، به‌ویژه زنان مسلمان با حجاب شد، هنوز درهای باز و منابع موجود برای موفقیت وجود دارد.

در واقع، بسیاری از زنان مسلمان از این فرصت‌ها بهترین استفاده را کردند و در بسیاری از زمینه‌ها به موفقیت‌های چشمگیری دست یافتند که به نظر من بهترین راهبرد برای مقابله با اسلام‌هراسی است.

ایکنا _ در مصر نوع نگاه و برداشت‌ها نسبت به موضوع حجاب و نحوه حضور زنان در جامعه چگونه است؟

در کشور من، مصر، قانون خاصی برای پوشش زنان لازم نیست. بنابراین، می‌توانید زنان مختلفی را در مصر ببینید که طیف‌های مختلفی از پوشش را از حجاب و گاهی حتی نقاب گرفته تا لباس‌های مدرن غربی، مانند بلوز و شلوار در اماکن عمومی می‌پوشند. با این حال، اکثریت گسترده زنان به‌طور داوطلبانه حجاب دارند و به نظر می‌رسد که عفت و حیا داشتن یک هنجار و انتخاب است که بسیاری از آنها به آن اهمیت می‌دهند که به نظر من عالی است.

گفت‌وگو از محمدحسن گودرزی