حج؛ میعادگاه اتحاد مسلمانان در برابر کفار

علی‌اکبر عروتی موفق، عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، با اشاره به نزدیک شدن به ایام حج به‌عنوان یک رویداد بزرگ در جامعه اسلامی اثرات اجتماعی، معنوی، اقتصاد و سیاسی این پدیده بزرگ را برشمرد و اظهار کرد: حج از بزرگ‌ترین فرایض مسلمانان است که با محتوای عظیم روحانی، اجتماعی، سیاسی می‌تواند منشأ تحولات گسترده در جهان بشریت باشد.

وی ادامه داد: خداوند در آیه ۹۷ آل‌ عمران می‌فرماید حج را به‌عنوان یک واجب برای کسانی که توانایی و استطاعت مالی، بدنی و امنیتی دارند قرار داده‌ام. بنابراین، مسلمانان در صورت داشتن این شرایط باید به جای خودنمایی و تظاهر این فریضه الهی را به‌جا آورند. این تعبیر در آیات قرآن بسیار مهم است که می‌فرماید این حجی که انجام می‌شود صرفاً به قصد قربت باید باشد. قطعاً وقتی حج با قصد قربت انجام شود می‌تواند با محتوای عظیمی که دارد منشأ اثر واقع شود.

عروتی با بیان اینکه حج دارای محتوای اجتماعی است و منافع فراوانی نیز دارد، افزود: این فریضه الهی موجب می‌شود مسلمانان ملت‌های مختلف که همگی دارای هدف‌های مشترکی هستند، از شرق و غرب جهان اسلام در یک‌جا جمع شوند و علاوه بر اینکه یکدیگر را بهتر می‌شناسند، با تشکیل کنگره‌هایی مشکلات خود را حل کنند و پس از اتمام حج نیز محصولات خود را به یکدیگر عرضه کنند و امور بازرگانی و صنایع خود را تقویت کنند.

وی ادامه داد: وقتی در ایام حج قریب به چند میلیون نفر در این کنگره شرکت می‌کنند قطعاً همه این افراد سوغات‌هایی را برای اطرافیان خود می‌برند و اگر در این جریان از منابع جهان اسلام استفاده شود می‌تواند به تقویت صنایع و امور اقتصادی و بازرگانی کمک کند.

عروتی یادآور شد: در کنگره عظیم حج، مردم به نمایندگی از جامعه خود با سادگی، برادری و برابری و مساوات دور یکدیگر جمع می‌شوند و باشکوه‌ترین عبادت دسته جمعی را انجام می‌دهند. این عبادت دسته جمعی است که موجب وحدت و همبستگی مسلمانان می‌شود.

حج؛ از بین برنده عوامل نفاق در جامعه مسلمانان

وی تصریح کرد: در این مناسک، همه با نژادهای مختلف، دیدگاه‌های مختلف، طبقات اجتماعی مختلف به سمت یک قبله واحد و یک خدا پرستش می‌کنند؛ همه به سمت یک نقطه که همان کعبه است توجه دارند. که این خود به خود عوامل نفاق و جدایی و موهومات طبقاتی و نژادی را از بین می‌برد.

عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان با تأکید بر اینکه حج محتوای سیاسی دارد، افزود: حضرت ابراهیم(ع) به‌عنوان بت‌شکن تاریخ معرفی می‌شود که این بت‌شکن بنیان‌گذار کعبه است و به امر الهی آن‌را بنا نهاده است که ایشان سمبل درهم شکستن بت‌های بزرگ تاریخ بشریت است. امروزه که بت‌های شیطانی و چپاول‌گر جهان بشریت را تهدید می‌کند و حقوق آن‌ها را به سخره می‌گیرد الگوگیری از این سمبل بسیار بااهمیت است.

عروتی یادآور شد: این گردهمایی بسیار بزرگ و بی‌نظیر می‌تواند یک روشنگری، بصیرت و بینشی را نسبت به مسائل سیاسی دنیای امروز ارائه دهد و می‌تواند چهره شیطان و شیاطین بزرگ را افشا کند و ماهیت پلید صهیونیسم را آشکار کند. حج می‌تواند محلی برای پیمان اتحاد در برابر لشکریان شرک و شیطان و پرهیز از تفرقه باشد، قرآن کریم ما را دعوت می‌کند به اینکه با یکدیگر نزاع نداشته باشیم که حج فریضه‌ای برای عملی شدن این جریان است.

این استاد دانشگاه با بیان ‌اینکه حج محتوای انسانی بسیار ارزشمندی نیز دارد، افزود: این خانه، خانه خدا است و نخستین خانه‌ای است که برای مردم بنا شده است، در این خانه مبارک همه انسان‌ها شهری و روستایی، غنی و فقیر، سیاه و سفید، جهان اولی و جهان سومی همگی با یکدیگر برادر و برابر هستند. در همه این انسان‌ها لباس‌های ظاهری کنار می‌رود و دو قطعه لباس پاک ندوخته که نشانگر لباس تقوا و پاکی و لباس مساوات است بر تن می‌کنند و همگی یکسان به سوی پروردگار خود گام برمی‌دارند تا برای همیشه خود را از مشاجره، دروغ و تفاخر و مباهات پاک نگه دارند.

وی تصریح کرد: هدف اصلی از آفرینش انسان شناخت خداوند و رسیدن به محبت، انس به خدا و صفات نیکو است که برای رسیدن به این مقام باید جهاد کرد، رنج‌ها کشید، سعی و تلاش به خرج داد و خالصانه خداوند را یاد کرد و قلب‌ها را به سمت او متوجه کرد. اعمالی که در حج مطرح می‌شود مانند پوشیدن لباس احرام، رفتن به صحرای عرفات که انسان را به یاد مناظر قیامت و احوال آخرت می‌اندازد و بسیاری از اعمالی که انسان را به یاد پیشینیان و پیامبران الهی می‌اندازد در همگی نکات معنوی دقیقی وجود دارد.

عروتی ادامه داد: ابتدا هجرت انسان از محل سکونت خود که ابتدا از دل‌بستگی‌ها و تعلقات خود دست می‌کشد و به طرف خانه خدا حرکت می‌کند، پوشیدن لباس‌های ساده در محل میقات به‌منظور تحول روحی و پاکی ظاهر و باطن انجام می‌شود که در اصطلاح فقهی به آن احرام گفته می‌شود. وقتی حاجی لباس احرام به تن می‌کند باید حالت بیم و امید به او دست دهد. تا امید به اینکه خداوند او را به درگاه خودش بپذیرد و بیم از اینکه مبادا دست رد به سینه‌اش بزند.

وی اضافه کرد: مرحوم نراقی در کتاب جامع‌السعادات این‌گونه نقل می‌کند که امام سجاد(ع) وقتی می‌خواست مُحرم شود رنگ چهره‌اش زرد شد، به‌گونه‌ای که نتوانست لبیک بگوید، گفتند چرا لبیک نمی‌گویی، فرمود می‌ترسم خداوند پاسخم را ندهد. وقتی ایشان شروع کردند به لبیک گفتن حالت بیهوشی به ایشان دست داد و بر زمین افتاد و این حالت تا مادامی که حضرت حج خود را به پایان برساند در وی وجود داشت.

عروتی در پایان گفت: مکه در یک بیابان بی‌آب و علف است که انواع برکات زندگی در آن مهیا شده است و یکی از مهم‌ترین دستاوردهای حج حضور عارفانه و آگاهانه انسان است که او را به یک رشد و بالندگی می‌رساند، به عبارتی بیدارگری از زیباترین دستاوردهای حج است.

گفت‌وگو از عاطفه ابرار پیراسته