خون حسین(ع) «همچنان جاری» است...+ فیلم

به گزارش ایکنا، «همچنان جاری» عنوان نمایشگاهی عاشورایی است که این روزها در موزه هنرهای معاصر برپاست. در این نمایشگاه ۸۰ اثر از ۲۳ هنرمند به نمایش درآمده است. در این اتفاق هنری که تا 22 شهریور برپاست نقاشی قهوه‌خانه‌ای به نمایش در می‌آید؛ هنری ملی که متاسفانه سال‌هاست به فراموشی سپرده شده است. در گزارش زیر با مدیران و هنرمندان حوزه تجسمی گفت‌و‌گوهایی پیرامون نمایشگاه «همچنان جاری» انجام داده‌ایم.

شعیب حسینی‌مقدم، دبیر هیئت‌های اندیشه‌ورزی اداره کل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نمایشگاه‌گردان و دبیر هنری نمایشگاه «همچنان جاری» در ابتدای این گزارش بیان کرد: در بخش اول نمایشگاه تلاش شده، آثاری از مکتب سقاخانه در عصر قاجار تا سال‌های معاصرتر ارائه شود. در بخش دوم نمایشگاه، نگاهی گذرا به تاثیر نمادهای شیعی و عاشورایی در نقاشی‌های مدرن ایران داشته‌ایم و در بخش آخر نمایشگاه نیز جریان عاشورا در برخی نقاشی‌های شاخص و موثری که در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس خلق شده‌اند، به نمایش گذاشته ‌می‌شود.

وی درباره ایده برپایی نمایشگاه گفت: چند سال پیش به دنبال نقاشی قهوه‌خانه‌ای بودم اما هر اندازه جستجو می‌کردم آثار پراکنده و اندکی را می‌یافتم از همان زمان این دغدغه برایم پیش آمد آیا می‌توان نمایشگاهی برگزار کرد که در آن آثار قهوه‌خانه‌ای وجود داشته باشد؟ این اتفاق خوشبختانه هم‌اکنون با نمایشگاه «همچنان جاری» رخ داده است. هرچند امکان برگزاری نمایشگاهی به طور مجزا در این باره وجود دارد. برگزاری این رویداد بسیار با سرعت بود چون در 10 روز توانستیم این اتفاق را رقم بزنیم درحالیکه معمولاً برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی چندین ماه زمان می‌برد. برای آثار به نمایش در آمده؛ از گنجینه موزه هنرهای معاصر و گنجینه حوزه هنری و موزه تعزیه دریایی اراک بهره بردیم.

دبیر نمایشگاه «همچنان جاری» درباره تاریخچه نقاشی قهوه‌خانه تصریح کرد: بعد از صفویه ما تغییرات چشمگیری در حوزه هنر ایرانی داریم. این اتفاق نیز با وجود هنرمندانی چون حسین زمان رقم خورد و پرسپکتیوها هم وارد نقاشی شد البته در نقاشی های قهوه خانه پرسپکتیو مقامی به نمایش در می‌آید. در پرسپکتیو مقامی بر اساس مقام، شخصیت شکل بزرگتری به خود می‌گیرد. نقاشی قهوه‌خانه ای کارکرد رسانه‌ای نیز دارد زیرا هنرمندان و نقال‌ها به اشکال درویشی و عاشورایی داستان‌های مختلف را برای مردم کوچه و بازار روایت می‌کردند.

حسینی مقدم تاکید کرد: در این نمایشگاه همچنین استاد مهدی طالع‌نیا کارگاه نقاشی قهوه‌خانه‌ای برگزار می‌کند. این استاد یکی از بزرگان این شکل از هنر است که تا به امروز کارگاه‌های بسیاری در داخل و خارج از کشور برپا کرده است. یکی از ابداعات این استاد، کشیدن پرده برای کودکان است؛ اتفاقی‌که تا به امروز رخ نداده است. برگزاری نمایشگاه‌هایی اینچنینی جزو الزامات است چون معتقدیم در این شکل از هنر باید بازخوانی‌های جدیدی انجام شود.

وی با بیان اینکه قیاس‌های نادرستی پیرامون نقاشی قهوه‌خانه‌ای انجام می‌شود، بیان کرد: اینکه بخواهیم کیفیت نقاشی قهوه‌خانه‌ای را با الگوهای نقاشی غربی یا کلاسیک بسنجیم اشتباه محض است. نقاشی قهوه‌خانه‌ای را باید نسبت به دوره خودش سنجید تا متوجه داشته‌های این هنر شویم. با طور مثال در نقاشی قهوه‌خانه خلاصه‌سازی سطوح انجام شده و حجم‌پردازی به شکل کلاسیک اروپایی صورت نمی‌گیرد.

حسینی در انتها بیان کرد: هنر عاشورایی از جوشش و خروش درونی هنرمند و ارادت خالصانه شکل می‌گیرد بنابراین هنر عاشورایی را در تمامی شئون می‌توان مشاهده کرد. این امر نشان می‌دهد اباعبدالله متعلق و به همه انسان‌ها در همه اعصار است و هر فردی می‌تواند با ایشان ارتباط برقرار کند و ارادت خویش را به هر شکلی تقدیم کند.

گردش خون حسین(ع) در رگ‌های تاریخ

در ادامه این گزارش، محمد خراسانی‌زاده مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز بیان کرد: حماسه عاشورا همچنان جاری است. عاشورا حماسه‌ای نیست که تنها در دل تاریخ مانده و گمشده شده باشد. این سوگ، قرین شور، شیدایی و احیای همه خوبی‌هاست و هنوز خون حسین(ع) در رگ‌های تاریخ جریان دارد. نمایشگاه «همچنان جاری» گوشه‌ای از اتفاق تاریخی در جریان هنرهای معاصر ایران اسلامی است؛ هنر مردمی و عامه‌پسند خیالی‌نگاری و نقاشی قهوه‌خانه‌ای، نقاشی‌ها و پرده‌هایی که از شهری به شهر دیگر می‌رفتند و ماجرای این حماسه را برای مردم بازگو می‌کردند و امروز جایگاه و ارزش موزه‌ای پیدا کرده‌اند.

وی ادامه داد: در گذر زمان، هنرمندان پس از انقلاب اسلامی موضوع و مفهوم آثار خود را از جریان عاشورا وام گرفته و ایستادگی مردم را با ایستادگی سیدالشهدا (ع) پیوند دادند. کربلا حرم حق است و هیچ‌کس را جز یاران امام حسین (ع) راهی به سوی حقیقت نیست و کربلا همچنان جاری است. اکنون پرچم حضرت سیدالشهدا (ع) در یک جریان هنری فاخر برافراشته شده است. جریانی که در یک بازه زمانی دو هفته‌ای اجرایی شد، درحالی‌که برای اجرای آن حداقل یک‌و‌ماه نیم زمان نیاز بود. نمایشگاه «همچنان جاری» دربرگیرنده آثاری از گنجینه‌ موزه هنرهای معاصر تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات انقلاب اسلامی و بخشی از موزه تعزیه استان مرکزی است.

قابلیت جذب دل‌ها

عبدالحمید قدیریان، نقاش نیز در این گزارش بیان کرد: موضوع عاشورا و امام حسین (ع) یکی از مفاهیم عجیبی است که همه هنرمندان در همه سطوح با آن ارتباط برقرار می‌کنند، نام حسین (ع) قابلیت جذب دل‌ها را دارد و هنرمندان و همه آحاد مردم در تمام سطوح از آن بهره برد‌ه‌اند. سال‌های متمادی است که در این حوزه تحقیق می‌کنم و همواره در پی پاسخ این پرسش بوده‌ام که چرا جریان عاشورا اینقدر قدرتمند است؟ عاشورا جدا از شور چه چیزی دارد؟ این جریان علاوه بر شور باید به شعور معرفتی و قرآنی تبدیل شود تا قدرت پیدا کند.

وی تاکید کرد: عاشورا محملی است که باید در آن به دنبال امام حسین (ع) بگردیم. در محرم‌ به جای آنکه دنبال حسینیه بگردیم، به دنبال حسین (ع) باشیم که از آدم تا خاتم از ایشان بهره بردند. این کار هنرمندان است، نمایشگاه «همچنان جاری» ذکر است و در آن باید به دنبال امام حسین(ع) باشیم و از نور آن حضرت(ع) بهره ببریم.

آثار هنری قهوه‌خانه‌ای و سقاخانه‌ای

حسن نوفرستی مدیر ورابط عمومی موزه هنرهای معاصر تهران در این گزارش پیرامون این رویداد بیان کرد: «همچنان جاری» نمایشگاهی است که به مناسبت ماه محرم و صفر در موزه هنرهای معاصر برپا شده است کارهای به نمایش درآمده جملگی از هنرهای قهوه‌خانه‌ای و سقاخانه‌ای بوده که توسط هنرمندان در چهار دهه گذشته خلق شده است. نمایشگاه «همچنان جاری» مشتمل بر ۸۰ اثر است که، ۴۵ اثر از ۲۳ هنرمند متعلق به گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران، ۲۳ اثر از ۹ هنرمند متعلق به گنجینه حوزه هنری سازمان تبلیغات انقلاب اسلامی، دو اثر متعلق به مجموعه شخصی مهدی طالع‌نیا و ۲۰ قطعه از ادوات و لوازم تعزیه متعلق به موزه دریایی اراک است. 

وی افزود: در کنار این نمایشگاه، ورک‌شاپی توسط استاد مهدی طالع‌نیا در حال برگزاری است. در کنار تابلو‌های نقاشی، تعدادی وسایل تعزیه نیز از موزه دریایی اراک به امانت گرفته شده و در این نمایشگاه در معرض دید قرار گرفته است. نمایشگاه «همچنان جاری» از ۲8 تیر  دایر شده و تا ۲۲ شهریور به جز دوشنبه‌ها و تعطیلات رسمی از ساعت ۱۰ تا ۱۹ در موزه هنرهای معاصر تهران آماده بازدید مردم است.

نوفرستی در پایان این گزارش با بیان اینکه برای بهتر دیده شدن نمایشگاه اقدامات تبلیغی در دست انجام است، گفت: طبق گفت‌و‌گوهایی که با وزارت ارشاد و سازمان زیبایی سازی شهرداری تهران به عمل آمده، قرار است در میدان و خیابان‌های شهر پوستر این نمایشگاه نصب شود اما به هر حال موزه هنرهای معاصر بازدیدکنندگان خاص خودش را دارد. درضمن برای آشنایی بیشتر بازدید‌کنندگان در بخش‌های مختلف موزه، راهنمایانی قرار دارند که به مردم توضیحات لازم را پیرامون این رویداد می‌دهند.

محمدحسین حلیمی، محمود جوادی‌پور، روح‌الله مفیدی، محمد تجویدی، مرتضی ممیز، کاظم چلیپا، فرامرز پیلارام، رضا بانگیز، عبدالحمید قدیریان، رحیم ناژفر، محمد گنجی، حبیب‌الله صادقی، حسن اسماعیل‌زاده، پرویز کلانتری، سیدحسین تفتی، ابوالفضل عمومی، عباس بلوکی‌فر، علی‌اکبر لرنی، محمدعلی ترقی‌جاه، صادق تبریزی، رضا حمیدی، احمد خلیلی‌فرد، محمد فراهانی، حسین همدانی، مرتضی اسدی، حسین خسروجردی، مصطفی گودرزی، مرتضی گودرزی، غلامعلی طاهری، علی شیخی، ناصر پلنگی، کامیار صادقی؛ هنرمندانی هستند که کارهایشان در این نمایشگاه به نمایش در آمده است.

گزارش از داوود کنشلو