شیخ شهاب‌الدین سهروردی؛ بنیانگذار مکتب اشراقی + فیلم

امروز دوشنبه هشتم مرداد، روز بزرگداشت شیخ شهاب‌الدین سهروردی است. شهاب الدین یحیی بن حبش بن امیرک ابوالفتوح سهروردی، ملقب به شهاب‌الدین سهروردی، معروف به شیخ اشراق، شیخ مقتول و شیخ شهید (۵۴۹–۵۸۷ ق / ۱۱۵۴–۱۱۹۱ م) فیلسوف نامدار ایرانی اهل شهر سهرورد زنجان است. وی از بزرگ‌ترین فلاسفه تاریخ ایران است که حکمت خسروانی ایران باستان را احیا کرد. وی در اصول فقه و فقه نیز ید طولایی داشته و شاعر هم بوده‌است. او همچنین بنیانگذار فلسفه اشراقی است که در مقابل فلسفه ارسطویی(مشاء) عرض اندام کرده است. بی‌تردید سهرودی یکی از بزرگترین فیلسوفان مسلمان است که تأثیر بسیار زیادی بر فلسفه اسلامی و همچنین فیلسوفان بعد از خود گذاشته است.

اين حكيم توانمند، پس از اتمام تحصيلات رو به عرفان و سلوک معنوی آورد و در جريان سفرهايش مدتی با جماعت صوفيه هم كلام شد و به مجاهدت نفس و رياضت مشغول شد. هنگامی كه سفرهای سهروردی گسترده‌تر شده بود به آناتولی رسيد و از آنجا به حلب سوريه رفت، در اين شهر با «ملک ظاهر»، پسر «صلاح‌الدين ايوبی»، آشنا شد، ملک ظاهر شيفته شيخ شده و مقدمش را گرامی داشت و از او خواست كه در آن جا بماند، سهروردی پذيرفت و درس و بحث خود را در مدرسه حلاويه آغاز و در همين مدرسه بود كه شاگرد و پيرو وفادارش «شمس الدين شهروزی»، به او پيوست.

شيخ هميشه در بيان مسائل، به خصوص احكام و مسائل مربوط به دين بی‌باک بود و همين صراحت بيان او بود كه سرانجام فقهای قشری عامه عليه او شوريدند، او را مرتد خوانده و سخنانش را خلاف اصول دين دانستند. كينه و عناد با شيخ به جايی رسيد كه «ملک ظاهر»، را تشويق به قتل او كردند، اما ملک ظاهر نمی‌پذيرفت و به خواست آنان توجهی نداشت تا اينكه فقها با ارسال شكوائيه به صلاح‌الدين ايوبی او را مجاب كردند كه فرمان قتل شيخ را صادر كند، سرانجام صلاح‌الدين ايوبی در نامه‌ای از پسرش خواست به دليل برخی ملاحظات سياسی شيخ را به قتل برساند. مشهور است كه او را به دار آويخته يا خفه كردند، جرم او معاندت با شرايع دينی بود و بدين ترتيب سهروردی نيز سرانجامی همچون سقراط يافت.