مادر ترزای سومالی و عمری که وقف بهبودی زندگی زنان و کودکان شد
حوا عبدی، بانوی مسلمان که در بین مردم سومالی به «مادر ترزا» شهرت دارد، تلاش کرد که زندگی زنان و کودکان هموطن خود را که به دلیل فقر، خشونت و تعصبات غلط ضربه خورده بود، بهبود بخشد.
به گزارش ایکنا، سومالی یکی از کشورهای فقیر و بی‌ثبات در قاره آفریقا است که به دلیل سال‌ها خشونت، جنگ داخلی و کودتا، در جدول توسعه نیافتگی رتبه پایینی دارد. فقر و جنگ باعث شده که در این کشور بسیاری از حقوق اجتماعی و مسائلی مانند توجه به بهداشت به خصوص در حوزه زنان و آموزش افراد به حاشیه برود.
زنان در سومالی به دلیل تعصبات قومی و قبیله‌ای اشتباه با معضلات مختلفی مانند بیسوادی و ازدواج‌های اجباری با محدودیت‌های مختلفی روبه‌رو هستند. این محدودیت‌ها می‌تواند باعث عدم دسترسی زنان به آموزش و امکانات بهداشتی شود که گاهی به قیمت معلولیت، ناقص شدن و حتی خطرات جانی برای زنان و دختران تمام شود.
با این همه افرادی وجود دارند که تلاش کرده‌اند با وجود تمامی مشکلات، سنگ‌اندازی‌ها و حتی تهدیدات جانی زندگی بسیاری از افراد را در این شرایط سخت به روش‌های مختلف نجات دهند و در بسیاری از اوقات بتوانند آن را بهبود ببخشند.
یکی از این افراد حوا عبدی (Hawa Abdi) است که تلاش‌های وی برای بهبود وضعیت زنان در سومالی در سخت‌ترین شرایط تحسین جهانیان را برانگیخت.
قربانی سنت‌های غلط شدن
حوا عبدی در سال 1947 در موگادیشو، پایتخت سومالی به دنیا آمد. مادرش در سن 12 سالگی درگذشت و بعد از آن عبدی پس از آن به کارهای خانوادگی از جمله بزرگ کردن چهار خواهر کوچکترش پرداخت. پدر حوا در بندر موگادیشو کار می‌کرد.
حوا عبدی تحصیلات ابتدایی خود را در موگادیشو به پایان رساند. در همین زمان بود که به مانند بسیاری از دختران سومالیایی قربانی سنت‌های غلط شد و دوازده ساله بود که با مردی بسیار مسن که افسر پلیس بود، ازدواج اجباری کرد. این ازدواج برنامه‌ریزی شده کوتاه مدت چندین سال بعد به پایان رسید.
خود حوا در گفت‌وگویی که در سال 2013 با News Ghana داشت شرایط خود را اینطور شرح داد: وقتی دختر جوانی بودم، مادرم بر اثر عوارض زایمان فوت کرد. خیلی خیلی ناراحت شدم مادرم جلوی چشمانم عذاب می‌کشید، اما نمی‌توانستم به او کمک کنم. وقتی درگذشت، درد بسیار عمیقی را احساس کردم. خیلی از بچه‌ها مثل من هم مادرشان را از دست دادند. آن زمان بود که تصمیم گرفتم پزشک شوم. می‌خواستم به نسل‌های آینده و کودکان کمک کنم تا از دردی که من احساس می‌کردم اجتناب کنند. به همین دلیل بود که در دهه 1960 می‌خواستم پزشکی بخوانم. در سومالی و همچنین در جامعه‌ای که من در آن بودم، غیرعادی بود که یک زن پزشکی بخواند. سومالی در آن زمان هنوز مستعمره بود و حتی در بین ایتالیایی‌ها و بریتانیایی‌ها حتی پزشک زن هم وجود نداشت. اما می‌خواستم به خاطر آینده بچه‌ها پزشکی بخوانم.
حوا در سال 1964 از کمیته زنان اتحاد جماهیر شوروی بورسیه تحصیلی دریافت کرد. عبدی متعاقباً در یک مؤسسه پزشکی در کیف اوکراین تحصیل و در سال 1971 فارغ‌التحصیل شد و در همینجا بود که با همسر خود عدن محمد آشنا و در سال 1973 با او ازدواج کرد. عبدی دو سال بعد اولین فرزند خود را به دنیا آورد.
سال بعد، او تحصیلات خود را در رشته حقوق در دانشگاه ملی سومالی که تازه در موگادیشو افتتاح شده بود آغاز کرد. او صبح‌ها طبابت می‌کرد و در اوقات فراغت خود برای دریافت مدرک حقوق کار می‌کرد. در نهایت در سال 1979 حوا موفق شد مدرک حقوق خود را دریافت کند.
حوا انگیزه خود را از گرفتن مدرک حقوق اینطور توصیف کرده است: وقتی تحصیلاتم را در اتحاد جماهیر شوروی تمام کردم، به کشورم سومالی برگشتم. در آن مدت دیدم که در نظام ما مردم ظلم می‌کردند. مردم نمی‌توانند در مورد آنچه اشتباه است صحبت کنند. نه بحثی بود، نه آزادی بیان. زمانی که در بیمارستان کار می‌کردم، زنانی را می‌دیدم که به تخت‌هایشان زنجیر شده بودند. آنها زنانی بودند که به زندان فرستاده شده بودند و در زندان مریض و به بیمارستان فرستاده شدند. بسیاری از پزشکانی که با آنها کار می‌کردم نمی‌خواستند به آنها دست بزنند، فقط به این دلیل که این زنان در زندان بوده‌اند. اما به هر حال با آنها به خوبی رفتار و صحبت کردم. در خلال صحبت‌ها بیشتر متوجه شدم که این زنان با بی‌عدالتی روبرو هستند. بنابراین تصمیم گرفتم برای دفاع از حقوق بشر وکیل شوم. دفاع از جامعه و همچنین دفاع از خود مهم است.
در سال 1983، عبدی سازمان توسعه بهداشت روستایی (RHDO) را در زمین‌های متعلق به خانواده خود در جنوب منطقه شبل افتتاح کرد. این کار به عنوان یک کلینیک یک اتاقه آغاز شد که خدمات رایگان زنان و زایمان را به حدود 24 زن روستایی در روز ارائه می‌کرد و بعداً به یک بیمارستان 400 تختخوابی تبدیل شد.
حوا در مورد این پروژه گفت: اول، من قبلاً این مزرعه را داشتم تا به کسانی کمک کنم که توانایی خرید غذای خودشان را نداشتند. با این همه پول و سرمایه‌گذاری برای توسعه مزرعه نداشتم. اما من دوستانی داشتم. کمیته بین‌المللی صلیب سرخ (ICRC)، برنامه جهانی غذا (WFP) و سازمان پزشکان بدون مرز سوئیس (MSF Swiss) همگی از من برای نجات جامعه‌ای که در حال مرگ بود حمایت کردند.
جنگ و کمک به مردم
هنگامی که جنگ داخلی در سومالی در اوایل دهه 1990 آغاز شد، عبدی به دستور مادربزرگش که به او توصیه کرده بود از شرایط خود برای کمک به افراد آسیب‌پذیر استفاده کند، در آنجا ماند. او متعاقباً یک درمانگاه و مدرسه جدید برای آواره‌ها و یتیمان تأسیس کرد.
RHDO در سال 2007 به بنیاد دکتر حوا عبدی (DHAF) تغییر نام داد. این بنیاد به تدریج گسترش یافت و شامل یک کمپ امدادی شد که در طول خشکسالی 2011، 90 هزار نفر را در 1300 هکتار از زمین‌های اطراف بیمارستان در خود جای داد.
سال 2009 در زمان اوج شورش گروه تروریستی الشباب در جنوب سومالی، شبه‌نظامیان این مجتمع را محاصره کرده و سعی داشتند عبدی را مجبور به تعطیل کردن آن کنند. او بر موضع خود ایستاد و شبه‌نظامیان در عرض یک هفته به دنبال فشار ساکنان محلی، سازمان ملل و سایر گروه‌های مدافع آنجا را ترک کردند. شبه‌نظامیان بار دیگر در فوریه 2012 به منطقه یورش بردند و عبدی را به تعلیق موقت خدمات تا زمانی که آنها خارج شدند، مجبور کردند.
در ماه مه 2010، این شبه‌نظامیان بیمارستان و اردوگاه او را تصرف کردند و اسناد و تجهیزات پزشکی را غارت کردند. آنها خواستار این شدند که با توجه به سن او و به دلیل زن بودن، مدیریت بیمارستان را به آنها بسپارد. فرماندهان شبه نظامیان ساعت‌ها عبدی را بازداشت کردند، در حالی همزمان زیر دستان آنها که اکثراً پسران 15 تا 16 ساله بودند بیمارستان را غارت و به دستگاه‌های بیهوشی تیراندازی و شیشه‌ها را شکستند.
حوا عبدی می‌گوید: یکی از شبه‌نظامیان گفت اجازه نداری هیچ مسئولیتی را به عهده بگیری. چون هم زن و هم پیر هستی! به افراد مسلح گفتم «من بیمارستانم را ترک نمی‌کنم. اگر بمیرم، به خاطر مردم و با عزت می‌میرم. شما جوان هستید و مرد هستید، اما برای جامعه خود چه کرده‌اید؟»
صدها زن از اردوگاه پناهندگان به بازداشت عبدی اعتراض کردند و این باعث شد که شبه‌نظامیان پس از روزها حبس خانگی، او را آزاد و با نوشتن نامه عذرخواهی از او موافقت کردند.
تقدیر و مرگ
فعالیت‌های بشردوستانه حوا عبدی توجه بین‌المللی را به خود جلب کرد. در سال 2010، او و دخترانش (دکو و امینه) در فهرست زنان سال مجله Glamour قرار گرفتند. این مجله دکتر عبدی را همزمان مادر ترزا (راهبه قدیس مسیحی) و رمبو (شخصیت فیلم‌های اکشن هالیوود) توصیف کرد و او و دخترانش را «قدیس‌های سومالی» خواند.
حوا عبدی در سال 2012 نامزد جایزه صلح نوبل شد و در سال 2017 در کنار مارک زاکربرگ، بنیانگذار فیس‌بوک و جودی دنچ (بازیگر زن انگلیسی) و جیمز ارل جونز (بازیگر و صداپیشه آمریکایی)، دکترای افتخاری را از دانشگاه هاروارد دریافت کرد.
حوا عبدی در 5 آگوست 2020 درگذشت. پس از مرگ او، وزارت توسعه زنان و حقوق بشر سومالی او را به عنوان «حامی سرسخت حقوق زنان و کودکان سومالیایی» توصیف و گفت که حوا عبدی زندگی خود را وقف ارائه خدمات بهداشتی رایگان به زنان و کودکان کرده است. میراث او در زندگی‌هایی که او تغییر داد، زنده خواهد ماند.
گزارش از محمدحسن گودرزی
انتهای پیام
