تأثیر زبان بدن در سیره رضوی و معرفی سیره نبوی

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، مهدی مجتهدی، استادیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی، در نشست سوم از سلسله نشست‌های علمی ـ مجازی پژوهشکده علوم اسلامی رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی که شامگاه، 20 شهریورماه، با موضوع «زبان بدن در سیره رضوی با تأکید بر روایات رضوی» برگزار شد، گفت: زبان بدن معادل عربی دارد که به عنوان «لغت الجسم» و «لغت الجسد» مطرح شده و در تعریف زبان فارسی از زبان بدن به‌عنوان ارتباط غیرکلامی یاد می‌شود. با توجه به اینکه منابع حدیثی مورد توجه تاریخ‌پژوهان نبوده، لذا برای دستیابی به مباحث ناب در سیره نبوی، باید در حوزه تاریخی ورود شود، از طرفی از منابع تفصیلی و حدیثی نیز استفاده نشده است.

وی ادامه داد: در واقع پرسش در خصوص چگونگی بلند کردن دست حضرت امیرالمؤمنین توسط پیامبر(ص) در واقعه غدیر یک جرقه بود، تا در این خصوص پژوهشی انجام دهم که پاسخ این پرسش، در زبان بدن است. اما با بررسی‌هایی که انجام دادم، شاهد فقدان داده در این خصوص هستیم.

مجتهدی اظهار کرد: این احتمال وجود دارد که روی این بحث زیاد کار نشده و آن اندک موردی هم که با این مبحث کار شده، قابل نقد است. چرا که یک بحث نو و بکر است، البته چند مقاله در سال‌های اخیر با موضوع زبان بدن در قرآن، زبان بدن در نهج‌البلاغه و... کار شده، اما یک خلأ موضوعی است و باید به آن پرداخته شود. اعراب در بحث پژوهش در سیره نبوی پیش‌قدم هستند و لذا ضرورت کار در این خصوص احساس می‌شود، بنابراین مقدمه باید گفته شود و مثال‌ها در این خصوص مورد تبیین قرار گیرد.

استادیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی گفت: در خصوص پیامبر(ص) از نگاه امیرالمؤمنین(ع) کمتر کار شده است، پیامبری را که اهل بیت و در رأس آن حضرت علی(ع) معرفی فرموده است، هنوز شناخته شده نیست و احیای سنت نبوی وظیفه اصلی امامان شیعه بوده است، لذا باید به‌صورت جدی به این امر توجه شود، اما در واقع بین عامه جامعه این وظیفه امامان شیعه متعارف نیست.

وی تصریح کرد: در مقابل سیاست پیامبرزدایی بنی‌امیه، ائمه اطهار سیاست بازگشت به پیامبر(ص) را مطرح کردند و در اوج این حرکت، حضرت امیرالمؤمنین(ع) قرار دارد. ایشان در بیانی فرمودند: «سنت پیامبر(ص) اولی‌تر از سنت عمر است». بنابراین احیای سنت نبوی و اسلام وظیفه اصلی امامان شیعه بود. محوریت پیامبر(ص) در تمام سلوک ائمه بوده است، ۲۰۰ سال پس از هجرت و در زمان امام رضا(ع) و حضورشان در خراسان شاهد بیگانگی مردم از سیره پیامبر(ص) هستیم و این موضوع چالش بزرگی است.

مجتهدی افزود: با توجه به اینکه وظیفه اصلی امامان شیعه معرفی سیره نبوی بوده است، امروز نیز این وظیفه ماست. معتقدم اگر امروز از حضرت رضا(ع) سؤال می‌شد، درباره شما بنویسیم یا پیامبر(ص)، پاسخ ایشان نوشتن درباره سیره پیامبر(ص) بود. از جهت آکادمیک یک نگاه و زبان جدید در بحث روز است و کل سیره نبوی را می‌توانیم بازخوانی کنیم. آنچه از سیره نبوی در بیان رضوی وجود دارد، مفصل است که البته گردآوری نشده است.

استادیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی بیان کرد: یکی از رفتارهایی که امام رضا(ع) از پیامبر(ص) شبیه‌سازی کرد، نحوه بیعت ایشان است که ۲۰۰ سال پس از پیامبر(ص) در این خصوص کسی چیزی نمی‌داند و حضرت این کار را با تأثیر از سنت نبوی انجام می‌دهد و تأکید می‌فرماید که پیامبر(ص) اینگونه بیعت می‌کرد و این یعنی جامعه با سیره نبوی بیگانه بود.

وی اظهار کرد: بحث نماز «عید» که مأمون به حضرت رضا(ع) سپرد، نیز یکی دیگر از نمونه‌های زبان بدن حضرت است که تأکید کرد، به شیوه رسول خدا(ص)، نماز عید می‌خوانم. این تأثیرگذاری آنقدر زیاد بود که بدون اینکه حضرت صحبتی کند، همه افرادی که پشت سر ایشان برای نماز آماده می‌شدند، شبیه حضرت رفتار می‌کردند که در این میان برخی از نزدیکان مأمون خواندن نماز توسط حضرت را یک خطر برای مأمون دیدند و مأمون حضرت را از ادامه راه بازگرداند.

مجتهدی در پایان گفت: یکی دیگر از نمونه‌های زبان بدن در سیره رضوی نحوه وداع ایشان از مرقد پیامبر(ص) هنگام حرکت به سمت خراسان بود که نشان داد این سفر بدون بازگشت است.